Oni povas diri la samon pri ĉiaj alegorioj, pri la fabloj plej lertaj, se oni ne senigas ilin je ilia envolvaĵo, por trovi la kaŝitan sencon. Jesuo ĉerpis la siajn el la plej vulgaraj kutimoj de la vivo, kaj alkonformigis ilin al la moroj kaj karaktero de la popolo, al kiu li parolis; la plimulto el ili celis penetrigi en la popolamason la ideon pri la spirita vivo; ilia senco ŝajnas ofte ne kom- prenebla nur tial, ke oni ne rigardas ilin el ĉi tiu vid- punkto.
En tiu ĉi parabolo, Jesuo komparas la regnon de la ĉielo, kie ĉio estas ĝojo kaj feliĉo, kun festo. Kiel la unuajn invititojn, li aludas la Hebreojn, kiuj la unuaj estis vokitaj de Dio al la konado de Lia leĝo. La senditoj de la mastro estas la profetoj, kiuj venis admoni ilin sekvi la vojon de la vera feliĉo, sed la paroloj de la profetoj estis apenaŭ aŭskultataj; iliaj admonoj estis forlasataj; pluraj estis eĉ mortigitaj, kiel la servistoj en la parabolo. La invititoj, kiuj ekskuzis sin pretekstan- te, ke li devas zorgi siajn kampojn kaj negocojn, sim- bolas la mondumajn personojn, kiuj, absorbite de la surteraj okupoj, estas indiferentaj pri la ĉielaj aferoj.
Estis ordinara kredo ĉe la tiamaj Judoj, ke ilia nacio nepre superregos ĉiujn ceterajn. Ĉu Dio ja ne promesis al Abraham, ke ties posteularo kovros la tutan teron? Sed kiel ĉiam, prenante la formon por la penso, ili kredis je efektiva kaj materia mastrado.
Antaŭ la veno de la Kristo, kun escepto de la Hebre- oj, ĉiuj popoloj estis idolanoj kaj politeistoj. Se kelkaj homoj superaj ol la vulgaruloj elpensis la ideon pri la dia unueco, tiu ideo daŭradis tamen en stato de privata sistemo kaj nenie estis akceptita kiel fundamenta veraĵo, krom de kelkaj inicitoj, kiuj kaŝis siajn konojn sub mistera vualo ne trapenetrebla por la popolamaso. La Hebreoj la unuaj publike praktikadis la monoteismon; al ili Dio donis Sian leĝon, unue pere de Moseo, poste pere de Jesuo; el tiu malgranda fokuso eliris la lumo, destinita disvastiĝi tra la tuta mondo, disbati la idola- nismon kaj doni al Abraham spiritan posteularon "tiel multenombran kiel la steloj de la firmamento". Sed la Judoj, tute flanken metinte la idolanismon, preterlasis la moralan leĝon kaj alkroĉiĝis al la plej facila parto, nome, la praktikado de la ekstera kulto. La malbono estis en sia ekstremeco; la nacio sklavigita estis disŝirita en bandojn, dividita en sektojn; la nekredemo mem estis penetrinta eĉ en la sanktejon. Tiam aperis Jesuo, sendita por revoki la popolon al la observado de la leĝo kaj por malfermi al ili novajn horizontojn al la estonta vivo; unuaj invititoj al la granda bankedo de l' universala kredo, ili tamen forpuŝis la parolon de la ĉiela Mesio kaj mortigis lin; tiel ili perdis la fruktojn, kiujn ili povus rikolti el sia privilegio.
Tamen estus maljuste akuzi la tutan popolon pro tiu stato de l' aferoj; la Fariseoj kaj Sadukeoj havis la precipan respondecon por la pereo de la nacio, pro la fiereco kaj fanatikeco de l' unuaj kaj la nekredemo de l' aliaj. Ĉefe ilin Jesuo komparas kun la invititoj, ri- fuzintaj partopreni en la edziĝofesto; poste li aldonas: "Vidinte tion, la Mastro invitigis ĉiujn, kiuj troviĝis en la disirejoj de la vojoj, malbonajn kaj bonajn"; li intencis diri per tio, ke la parolo estis predikota al ĉiuj aliaj popoloj, nekredantoj kaj idolanoj, kaj ĉi tiuj, ĝin akceptinte, estos allasataj en la feston, anstataŭ la unuaj invititoj.
Sed ne sufiĉas, ke iu estas invitita; eĉ ke li estas laŭnome kristano, nek ke li sidas ĉe la tablo, por parto- preni en la ĉiela bankedo; antaŭ ĉio li devas nepre sur- havi la edziĝofestan veston, tio estas havi purecon de koro kaj observi la leĝon laŭ ĝia spirito; nu, tiu leĝo enteniĝas tute en ĉi tiuj vortoj: Ekster karito, nenia savo. Sed inter ĉiuj, kiuj aŭdas la dian parolon, kiom malmultaj ĝin konservas kaj profitas! Kiom malmultaj fariĝas indaj eniri en la regnon de la ĉieloj! Tial Jesuo diris: Multaj estas vokitaj, sed malmultaj estas elektitaj.
La mallarĝa pordo
Eniru tra la mallarĝa pordo, ĉar larĝa estas la pordego kaj vasta estas la vojo kondukanta al la pereo, kaj multaj tra ĝi eni- ras. - Car mallarĝa estas la pordo kaj malvastigita estas la vojo al la vivo, kaj malmultaj ĝin trovas. (Mateo, 7:13-14. )
Kaj iu diris al li: Sinjoro, ĉu malmultaj estas la savataj? Kaj li diris al ili: Strebu eniri tra la mallarĝa pordo; ĉar multaj, mi diras al vi, deziros eniri kaj ne povos. Kiam la domomastro leviĝos kaj ŝlosos la pordon, kaj vi komencos stari ekstere kaj frapi sur la pordon, dirante: Sinjoro, malfermu al ni; kaj li respondos kaj diros al vi: Mi ne scias, de kie vi estas; tiam vi ekparolos: Ni manĝis kaj trinkis antaŭ vi, kaj sur niaj stratoj vi instruadis; kaj li parolos, kaj diros al vi: Mi ne scias, de kie vi estas; foriru de mi, ĉiuj farantoj de maljusteco. Tie estos la plorado kaj la grincado de dentoj, kiam vi vidos Abrahamon kaj Isaakon kaj Jakobon kaj ĉiujn profetojn en la regno de Dio, kaj vin mem forpelitaj eksteren. Kaj oni venos el oriento kaj el okcidento, kaj el nordo kaj el sudo, kaj sidiĝos en la regno de Dio. Kaj jen estas lastaj, kiuj estos unuaj; kaj estas unuaj, kiuj estos lastaj. (Luko, 13:23-30.) 5. La pordo de la pereo estas larĝa, ĉar la malbonaj pasioj estas multenombraj, kaj la vojo de la malbono estas irejo de la plimulto el la homoj. La pordo de la savo estas mallarĝa, ĉar la homo, volante ĝin trapasi, devas fari grandan penon por venki siajn malbonajn inklinojn, kaj malmultaj ĝin rezignacie faras; tio estas aldono al la maksimo: Multaj estas vokitaj sed malmultaj estas elektitaj.
Tia estas la stato de la surtera homaro, ĉar la tero estas mondo por kulpelaĉeto kaj la malbono do tie regas; kiam la tero estos transformita, la vojo de la bono estos laŭirata de la plej multaj. Oni do devas kompreni tiujn vortojn en relativa, kaj ne en absoluta senco. Se tia devus esti la normala stato de la homaro, Dio mem destinus al pereo la grandegan plimulton el Siaj kreitoj; tiu supozo estas neakceptebla, ĉar oni rekonas, ke Dio estas plene justa kaj bona.
Sed pri kiaj malbonagoj tiu homaro povus kulpi, por meriti tian malfeliĉan sorton, en siaj estanteco kaj estonteco, se ĝi tuta estus ekzilita sur la teron, kaj se la animo ne estus havinta aliajn ekzistadojn? Kial tiom da malhelpoj semitaj sur ĝia vojo? Kial tiu pordo tiel mallarĝa, kiun nur malmultegaj sukcesas trapasi, se la sorto de l' animo estus por ĉiam difinita post la morto? Tial, akceptante la unuecon de l' ekzistado, la homo senĉese kontraŭas sin mem kaj la justecon de Dio. Laŭ la antaŭekzisto de l' animo kaj laŭ la plureco de la mondoj la horizonto plilarĝiĝas; lumon ricevas la mal- helaj punktoj de la kredo; la nuna tempo kaj la venonta estas solidaraj kun la pasinta; nur tiel oni povas kompreni la tutan profundecon, la tutan verecon kaj la plenan saĝecon de la maksimoj de la Kristo.
Ne ĉiuj, kiuj diras: Sinjoro! Sinjoro! eniros
en la regnon de la ĉielo
Ne ĉiu, kiu diras al mi: Sinjoro, Sinjoro, eniros en la regnon de la ĉielo; sed tiu, kiu plenumas la volon de mia Patro, kiu estas en la ĉielo. Multaj diros al mi en tiu tago: Sinjoro, Sinjoro, ĉu ni ne profetis en via nomo, kaj en via nomo elpelis demonojn, kaj en via nomo faris multajn potencaĵojn? Kaj tiam mi konfesos al ili: Mi neniam konis vin; foriĝu de mi, vi farantoj de maljusteco. (Mateo, 7: 21-23.)
Tial ĉiu, kiu aŭdas ĉi tiujn miajn parolojn kaj ple- numas ilin, estos komparata al saĝa viro, kiu konstruis sian domon sur roko; kaj falis pluvo, kaj venis inundoj, kaj blovis ven- toj, kaj albatis tiun domon, kaj ĝi ne falis; ĉar ĝi estis fondita sur roko. Kaj ĉiu, kiu aŭdas miajn parolojn kaj ne plenumas ilin, estos komparata al viro malsaĝa, kiu konstruis sian domon sur la sablo; kaj falis pluvo, kaj venis inundoj, kaj blovis ventoj, kaj sin ĵetis sur tiun domon, kaj ĝi falis; kaj granda estis ĝia falo. (Mateo, 7:24-27)