«Kiu estas la citadelestro?» demandis la uzurpulo.
Nia policisto elpaŝis el la popolamaso kaj fingromontris Ivanon Kuzmiĉ. Pugaĉov minace alrigardis la maljunulon kaj diris:
«Kiel vi arogis kontraŭbatali min, vian regnestron?»
La kapitano, suferanta pro la vundo, kolektis siajn lastajn fortojn kaj respondis per firma voĉo:
«Vi ne estas mia regnestro, vi estas rabisto kaj uzurpulo. Ĉu vi aŭdas?»
Pugaĉov minace sulkigis la vizaĝon kaj eksvingis sian blankan tukon. Kelke da kozakoj kaptis la maljunan kapitanon kaj tiregis lin al la pendigilo. Sur ĝia transtrabo jam rajde sidis la kripligita baŝkiro, kiun ni hieraŭ esplordemandis. Li tenis en la mano ŝnuregon, kaj post momento mi vidis la malfeliĉan Ivanon Kuzmiĉ jam pendanta en la aero. Tiam oni alkondukis al Pugaĉov Ivanon Ignatjiĉ.
«Juru al via regnestro Petro Fedoroviĉ!» diris Pugaĉov.
«Vi ne estas nia regnestro», ripetis Ivan Ignatjiĉ la parolon de sia kapitano, «Vi bubego, estas rabisto kaj uzurpulo». Pugaĉov svingis la tukon, kaj la bonkora leŭtenanto ekpendis apud sia maljuna estro.
Venis mia vico. Mi sentime rigardis al Pugaĉov, estante preta ripeti la respondon de miaj altanimaj kunuloj. Je mia nedirebla surprizo mi ekvidis inter la ribelula estraro Ŝvabrinon, tondita laŭ kozaka modo kaj vestita per kozaka kaftano. Li aliris Pugaĉovon kaj diris al li ion en la orelon.
«Oni pendigu lin!» diris Pugaĉov, eĉ ne rigardinte min. Oni ĵetis maŝon ĉirkaŭ mian kolon. Mi silente legis preĝon, sincere pentante antaŭ Dio pro ĉiuj miaj pekoj kaj petante Dion savi ĉiujn, kiuj al mi estis karaj. Oni min altrenis ĝis la pendigilo.
«Ne timu, ne timu!» ripetadis al mi la ribeluloj, eble efektive volante min kuraĝigi.
Subite mi aŭdis krion: «Atendu! malbenitoj, atendu!» La ekzekutistoj haltis. Jen mi vidas: Saveljiĉ kuŝas ĉe la piedoj de Pugaĉov: «Estu patro!» parolis la kompatinda vartisto. «Kion utilos al vi la morto de mia sinjorido! Liberigu lin; vi ricevos por li elaĉeton, sed se vi nepre deziras iun pendigi, por ekzemplo kaj fortimigo, bonvolu pendigi min, maljunan!»
Pugaĉov mansignis, kaj oni tuj min malligis kaj lasis libera.
«Nia patro vin korfavoras», oni diradis ĉirkaŭe.
Mi ne povas diri, ke en tiu momento mi ĝojis pri mia liberiĝo, nek bedaŭris pri ĝi. Miaj sentoj estis tro malklaraj. Oni denove alkondukis min al la uzurpulo kaj starigis min surgenue antaŭ li. Pugaĉov etendis al mi sian muskolan manon:
«Kisu la manon! Kisu la manon!» oni parolis ĉirkaŭe.
Sed mi preferus la plej kruelan ekzekuton al tia malnobla humiliĝo.
«Kara Petro Andreiĉ!» murmuretis al mi Saveljiĉ, starante post mi kaj tuŝetante min, «Ne obstinu! Kion ĝi kostas al vi! Kraĉu sed kisu la manon de la krim… (fi!)… lian manon».
Mi ne moviĝis. Pugaĉov mallevis sian manon, dirante kun rideto:
«Lia moŝto videble malsaĝiĝis pro ĝojo. Levu lin!»
Oni min levis kaj lasis libera. Mi rigardis la daŭrigatan teruran spektaklon.
La loĝantoj faris sian ĵuron. Unu post la alia ili aliris, kisis la krucifikson kaj sin klinis antaŭ la uzurpulo. Tie staris ankaŭ niaj garnizonaj soldatoj; la rota tajloro, armita per malakra tondilo, fortranĉadis iliajn harligojn. Forskuante harerojn de siaj vestoj, ili aliris al la mano de Pugaĉov, kiu donis al ili sian pardonon kaj akceptis ilin en sian bandon. Ĉio ĉi daŭris proksimume tri horojn. Fine Pugaĉov sin levis de la seĝo kaj malsupreniris de la perono, akompanata de kozakaj estroj. Oni alkondukis por li blankan ĉevalon en riĉa jungilaro. Du kozakoj, subtenante Pugaĉovon sub la brakoj, helpis lin surĉevaliĝi. Pugaĉov diris al patro Gerasim, ke li tagmanĝos ĉe li. En la sama momento aŭdiĝis virina kriado. Kelkaj el la rabistoj tirtrenis sur la peronon Vasilisan Jegorovnan, tute nudan, kun disligitaj haroj; unu el ili jam sin vestis per ŝia talivesto; aliaj elportadis kusenegojn, kestegojn, tevazaron, tolaĵon kaj ceteran domaĵaron.
«Karuloj!» kriis la kompatindulino, «Lasu min pentofari[35]. Patroj! Konduku min al Ivan Kuzmiĉ!»
Subite ŝi ĵetis rigardon sur la pendigilon kaj rekonis sian edzon.
«Rabistoj!» kriis ŝi kvazaŭ freneza, «Kion vi al li faris? Mia lumo, Ivan Kuzmiĉ, bravula soldata kapo! Ne tuŝis vin rusaj bajonetoj nek turkaj kugloj; ne en honora batalo vi finis vian vivon, vi pereis de la mano de krimulo forkurinta!»
«Kvietigu la maljunan sorĉistinon!» diris Pugaĉov. Juna kozako sabrofrapis ŝin sur la kapon, kaj ŝi falis senviva sur la ŝtupojn de la perono.
Pugaĉov forrajdis; la popolamaso sin ĵetis post li.
Ĉapitro VIII
La malbonvena gasto
Gast’ en tempo malĝusta Estas ŝtono sur brusto[36].
La placo senhomiĝis. Mi staris ankoraŭ samloke kaj ne povis rekolekti miajn pensojn, malordigitaj de la teruraj impresoj.
Nesciado pri la sorto de Marja Ivanovna plej multe min teruris. Kie ŝi estas? Kio okazis al ŝi? Ĉu ŝi sukcesis kaŝi sin? Ĉu fidinda estas ŝia rifuĝloko? Plena de korŝirigaj pensoj mi eniris la kapitanan domon… La ĉambroj estas malplenaj: ĉiuj seĝoj, tabloj, kestegoj estas disrompitaj, la vazaro — dispecigita, ĉio — disĵetita. Mi suprenkuris la mallarĝan ŝtuparon, kondukantan en la subtegmentejon, kaj unuafoje mi eniris la ĉambreton de Marja Ivanovna. Mi vidis ŝian liton, videble traserĉitan de la rabistoj; la ŝranko estis disbatita, ĉio el ĝi forrabita; lampeto lumetis ankoraŭ antaŭ la kadroj, el kiuj ĉiuj sanktpentraĵoj estis malaperintaj. Sendifekta restis speguleto inter du fenestroj. Kie do estis la loĝantino de ĉi-tiu modesta virgulina ĉelo? Terura penso trakuris mian kapon: mia imago pentris al mi ŝin en la manoj de rabistoj… Mia koro kuntiriĝis… Mi maldolĉe, maldolĉe ekploris kaj laŭte eldiris la nomon de mia kara Marja Ivanovna…
En tiu momento aŭdiĝis malforta brueto, kaj de post la ŝranko eliris Palaŝka, pala, tremetanta. — «Ha, Petro Andreiĉ!» ŝi diris kunfrapante la manojn. «Kia tago! Kiaj teruraĵoj!»
«Kie estas Marja Ivanovna?» mi demandis malpacience. «Kio okazis al ŝi?»
«Nia fraŭlino estas vivanta», respondis Palaŝka; «ŝi sin kaŝas ĉe Akulina Pamfilovna».
«Ĉe la edzino de la pastro!» kriis mi terurite. «Mia Dio! Tie ja estas nun Pugaĉov!»
Mi rapide elkuris eksteren kaj kuregis al la pastra domo, nenion vidante nek sentante! De tie aŭdiĝis kriado, ridegado, kantado… Pugaĉov festenis kun siaj kamaradoj. Ankaŭ Palaŝka kuris post mi al la pastra domo. Mi petis ŝin nerimarkeble elvoki al mi Akulinan Pamfilovnan. Post momento la edzino de la pastro venis al mi en la vestiblon kun malplena brandbotelo en la manoj.
«Pro Dio! Kie estas Marja Ivanovna?» mi demandis kun nepriskribebla maltrankvilo.
«Si kuŝas, mia karulino, en mia lito, tie, malantaŭ la vando!» respondis la edzino de la pastro.
«Nu, Petro Andreiĉ, preskaŭ okazis malfeliĉo, sed dankon al Dio! ĉio feliĉe pasis. Apenaŭ la rabisto sidiĝis ĉe la manĝotablo, ŝi, la kompatinda knabino, regajnis la konscion kaj ekĝemis! Mi preskaŭ mortis pro timego! Li aŭdis… „Kiu tie ĉe vi ĝemas, maljunulino?“ Mi humilege salutis la rabiston, ĝiszone kliniĝante: „Mia nevino estas malsana, via imperiestra moŝto!“ — „Vidigu al ni vian nevinon, maljunulino!“ Ekbatis mia koro, sed estis nenio farebla. — „Se vi volas, via imperiestra moŝto. Sed la knabino ne povas leviĝi kaj al vi veni“. „Ne grave, maljunulino, mi mem iros por ŝin vidi“. Kaj li ekiris, la malbenito, malantaŭ la vandon, flankentiris la kurtenon, rigardis al la lito per siaj akcipitraj okuloj, — kaj nenion plu! „Helpis al mi Dio! Bonvolu kredi, mi kaj la pastro tiam jam estis preparitaj al morto martira. Feliĉe, la kompatindulino ne rekonis lin. Sinjoro Dio! Ĝisvivis ni tiajn festotagojn[37]! Teruraĵo! La kompatinda Ivan Kuzmiĉ! Kiu povus tion supozi? Kaj ankaŭ Vasilisa Jegorovna! Kaj Ivan Ignatjiĉ! Pro kio ankaŭ li? Pro kio vi estas indulgita? — Kion vi diros pri Ŝvabrin, Aleksej Ivanoviĉ? Jen li jam tondigis al si la harojn laŭ kozaka kutimo kaj nun festenas tie kun ili. Vere, lertulo, oni povas diri! Kiam mi diris pri mia malsana nevino, kredu al mi, li alrigardis min, kvazaŭ volante tranĉi mian koron, tamen li ne perfidis ion, dankon al li!“»