Ĉiutage li tedis al Antipievna[13]: «Madame, ĵe vu pri, da vodka[14]». Jen nun ni havas «ĵe vu pri»! Mi konfesas: bonon al vi instruis la hunda filo. Oni ne devus dungi fremdulaĉon kiel vartiston. Ĉu al nia sinjoro ne sufiĉis liaj propraj homoj?
Mi sentis honton. Mi min deturnis, dirante:
«Lasu min, Saveljiĉ, mi ne volas trinki teon». Sed estis malfacile haltigi Saveljiĉon, kiam li komencis prediki.
«Jen vidu, Petro Andreiĉ, kiel agrable estas diboĉadi! La kapo doloras, apetito forestas. Drinkulo taŭgas por nenio. — Bonvolu, mia kara, trinki kukuman peklaĵakvon kun mielo! Sed ankoraŭ pli bone estus refreŝigi sin per duonglaseto da brando. Ĉu vi permesas?»
En la sama momento eniris knabo kaj transdonis al mi letereton de I. I. Zurin. Mi malfermis ĝin kaj legis jenon:
«Kara Petro Andrejeviĉ, bonvolu sendi al mi per mia servisto la 100 rublojn, kiujn vi de hieraŭ al mi ŝuldas. Mi treege bezonas monon.
Nenio estis farebla. Mi ŝajnigis indiferentan mienon kaj min turnis al Saveljiĉ — mia kasisto, mia administranto pri tolaĵo kaj ĉiaj aferoj — kun la ordono, pagi al la knabo 100 rublojn.
«Kiel? Por kio?» demandis Saveljiĉ miregigite.
«Mi ŝuldas al li la monon», mi respondis kiel eble plej trankvile.
«Vi ŝuldas?» ripetis Saveljiĉ, ĉiam pli kaj pli miregante; «kiam do vi, sinjoro, havis la tempon, fari tian ŝuldon? La afero ne ŝajnas al mi bona. Ĉu vi volas aŭ ne, sinjoro, la monon mi ne donos».
Mi ekpensis, ke se en tia decida momento mi ne venkos la obstinecon de la maljunulo, estos al mi en la estonteco treege malfacile min liberigi de lia protektado. Tial mi diris, ĵetante sur lin fieregan rigardon:
«Mi estas via mastro, vi estas mia servisto. La mono apartenas al mi. Mi ĝin lude malgajnis, ĉar tia estis mia volo; mi konsilas al vi ne saĝumadi, sed fari tion, kion oni al vi ordonas».
Saveljiĉ estis tiel frapita de mia parolado, ke li frapis per la manoj kaj rigidiĝis.
«Nu, kial vi staras?» ekkriis mi kun kolero. Saveljiĉ ekploris.
«Sinjoro Petro Andreiĉ», li diris per voĉo tremanta, «Ne lasu min morti pro ĉagreno. Mia lumo! obeu min, maljunulon: bonvolu skribi al tiu rabisto, ke vi estis ŝercanta, ke ni eĉ ne havas tiom da mono. Cent rubloj! Dio kompatema! Bonvolu skribi al li, ke la gepatroj severege malpermesis al vi ludi alie ol pro nuksoj»…
«Ĉesu mensogi», mi interrompis lin severtone, «Tuj alportu la monon, aŭ mi vin puŝe forpelos».
Saveljiĉ ekrigardis min kun profunda malĝojo kaj iris por alporti mian ŝuldon. Mi sentis kompaton por la maljunulo, tamen mi volis gajni liberecon kaj vidigi, ke mi ne estas plu infano.
La mono estis forsendita al Zurin. Saveljiĉ ekrapidis por forveturigi min el la malbeninda gastejo. Li baldaŭ revenis, raportante, ke la ĉevaloj estas pretaj. Kun malkvieta konscienco kaj senparola pento mi elveturis el Simbirsko, ne adiaŭinte mian instruinton kaj ne esperante lin vidi iam poste.
Ĉapitro II
La vojaĝo
Mia vojaĝa meditado ne estis agrabla. Mia mona malgajno estis, laŭ tiamaj prezoj, ne sensignifa. Mi ne povis ne konfesi en la animo, ke mia konduto en la Simbirska gastejo estis malsaĝa, kaj mi sentis min kulpa koncerne Saveljiĉon. Ĉio ĉi igis min suferi. La maljunulo malgaje sidis sur la konduksidloko, de mi forturnite; li silentis kaj nur grakis de tempo al tempo. Mi nepre volis repaciĝi kun li, sed mi ne sciis, per kio komenci. Fine mi diris:
«Nu, nu, ĉesu, Saveljiĉ! Ni repaciĝu! Mi estas kulpa, mi mem komprenas, ke mi estas kulpa. Certe, hieraŭ mi grave pekis, kaj ankaŭ vin mi malprave ofendis. Mi promesas de nun konduti pli prudente kaj obei vin! Nu, ne koleru plu, ni repaciĝu!»
«He, sinjoro Petro Andreiĉ», — respondis li kun profunda ekspiro, «Mi koleras kontraŭ mi mem, mi ja mem estas plej kulpa. Ĉu estis bone lasi vin sola en la gastejo? Kion fari nun? Ekregis min peko: venis al mi en la kapon la ideo viziti mian baptaninon, la edzinon de la psalmisto. Jen, kio okazis: mi venis al la baptanino kaj restis tie kvazaŭ arestita. Kia malfeliĉo! Kiel nun mi min montros antaŭ la okuloj de miaj gemastroj? Kion ili diros, eksciinte, ke la infano ludas kaj drinkas?»
Por konsoli la kompatindan Saveljiĉon mi donis al li honorvorton, ke mi neniam poste elspezos sen lia konsento eĉ unu groŝon. Iom post iom li trankviliĝis, tamen daŭrigante de tempo al tempo murmuretadon al si sub la nazon, balancante la kapon: «Cent rublojn! Ne malgranda sumo!»
Mi troviĝis jam proksime al la celo de mia vojaĝo. Ĉirkaŭ mi kuŝis malgajiga dezerta stepo kun multaj montetoj kaj terkavaĵoj. Ĉion kovris neĝo.
La suno estis subiranta. La sledo veturis laŭ mallarĝa vojo, ĝustadire laŭ postsigno, lasita de kamparana sledo. Subite la veturigisto komencis rigardi unu flankon kaj fine, demetinte la ĉapon, sin turnis al mi, dirante:
«Sinjoro, ĉu vi eble permesos al mi veturi returne?»
«Pro kio?»
«La vetero ne estas fidinda: venteto ekblovis. Jen kiel ĝi forbalaas la neĝon!»
«Kio grava ĝi estas?»
«Rigardu tien, sinjoro. Ĉu vi vidas?»
La veturigisto montris per sia vipo orienten.
«Mi vidas nenion krom blanka stepo kaj sennuba ĉielo». «Ne, sinjoro. Bonvolu rigardi tien, — jen tiun nubeton!» Efektive, mi ekvidis ĉe la horizonto blankan nubeton, kiun en la komenco mi opiniis malproksime kuŝanta monteto. La veturigisto klarigis al mi, ke la nubeto antaŭsciigas ŝtormon. Mi estis aŭdinta pri la tieaj neĝaj ŝtormoj, kaj mi sciis, ke iufoje tutaj ŝarĝveturilaroj estis tiam subneĝigitaj. Saveljiĉ, subtenante la opinion de la veturigisto, konsilis veturi returnen. Sed la vento ne ŝajnis al mi forta; mi esperis atingi la proksiman stacion antaŭ la veno de ŝtormo, kaj mi ordonis veturi pli rapide.
La veturigisto plirapidigis la ĉevalojn, ĉiam rigardante orienten. La ĉevaloj kuris akorde. Dume la vento ĉiuhore pli kaj pli fortiĝis. La nubeto aliformiĝis en blankkoloran nubegon, kiu peze sin levis, kreskante kaj ĉiam pli kaj pli multe kovrante la ĉielon. Ekneĝis, komence malgrandpece, poste ekfalis grandaj neĝaj flokoj. La vento ekmuĝis, komenciĝis ŝtormo. En unu momento la malhela ĉielo kunmiksiĝis kun la neĝa maro. Ĉio malaperis.
«Nu, sinjoro!» kriis la veturigisto, «Malfeliĉo! Neĝoŝtormo!» Mi elrigardis el sub la kovraĵo de la sledo: ĉie ĉirkaŭe estis mallumo kaj turnoblovo. La vento muĝegis tiel sovaĝe, tiel aŭtoritate, ke ĝi ŝajnis vivanta estaĵo; neĝo kovris min kaj Saveljiĉon; la ĉevaloj ekiris paŝe kaj baldaŭ haltis.
«Kial do vi ne veturas?» mi malpacience demandis la veturigiston.
«Por kio veturi?» respondis li, malsuprenirante de la konduksidloko, «Mi eĉ ne scias, kien ni venis: la vojo malestas, kaj mallumo ĉirkaŭe».
Mi komencis lin insulti. Saveljiĉ defendis lin.
«Vi devus tiam kredi al ni», li parolis kolerete, «Se ni estus revenintaj en la gastejon, vi nun, trinkinte teon, bone dormus ĝis mateno; la ventego ĉesus, kaj matene ni daŭrigus nian vojaĝon. Pro kio tiel rapidegi? Ŝajne ne pro edziĝa festeno?» Saveljiĉ estis prava. Sed nun nenio plu estis farebla. La neĝo falis kaj falis. Apud la sledo formiĝis neĝa monteto. La ĉevaloj staris kun mallevitaj kapoj, tremetante de tempo al tempo. La veturigisto promenis ĉirkaŭ ili, pro nenionfarado ordigante la jungilaron. Saveljiĉ murmuradis; mi rigardis al ĉiuj flankoj, esperante vidi postsignon de iu loĝejo aŭ vojo, sed mi ne povis vidi ion krom la nebulita turnovento. Subite mi rimarkis ion nigran.
14
Mokimitaĵo de parolo de la franca instruisto, kiu intermiksis rusajn kaj francajn vortojn. Ĝi signifas: «sinjorino, mi petas vin — brandon!»