— Mi kredas, ke li klopodas rakonti ion al ni, — diris Balino, — sed mi ne povas kompreni la lingvajxon de tiuj birdoj. GXi estas tro rapida kaj malfacila. CXu vi povas kompreni gxin, Baginzo?
— Ne tre klare, — diris Bilbo (fakte li tute malkomprenis gxin). — Sed la oldulo sxajnas tre konsternita.
— Mi preferus, se li estus korako! — diris Balino.
— Mi kredis, ke vi ne sxatis ilin! Vi tre timis ilin, kiam ni pasis cxi tien la lastan fojon!
— Tiuj estis kornikoj! Tre fiaj, suspektindaj kaj tre malgxentilaj estajxoj! CXu vi ne auxdis ilin malbeni nin, dum ni vojiris? Sed la korakoj estas tute malsamaj. Ili multe amikis kun la popolo de Troro, kaj ofte alportis sekretajn novajxojn por brilaj kompensoj, kiujn ili gardis en siaj nestoj. Ili vivas tre longe, kaj havas longajn memorojn. Iliaj idoj heredas ilian sagxecon. Mi konis multajn korakojn apud la rokoj kiam mi estis gnoma knabo. GXi tiu firsto nomigxis gxuste Korvokresto, cxar cxi tie vivis tre fama paro, maljuna Karko kaj lia edzino, kiuj vivis cxi tie super la sentinela kaverno. Sed mi ne supozas, ke anoj de tiu antikva speco ankoraux vivas cxi tie.
Tuj kiam li cxesis paroli, la turdo kriis lauxte kaj forflugis.
— Ni ne komprenas lin, sed mi certas, ke tiu maljuna birdo komprenas nin, — diris Balino. — Gvatu atente kaj vidu, kio okazos!
Post nelonge flugiloj flirtis kaj revenis la turdo. Kaj akompanis lin tre kaduka maljuna birdo. Li estis preskaux blinda, apenaux kapablis flugi kaj igxis kalva. Li estis granda antikva korako. Li alterigxis rigide antaux ili, batis siajn flugilojn malrapide kaj kun balancigxanta kapo aliris Torinon.
— Ho Torino, ido de Traino, kaj Balino ido de Fundino, — li grakis (kaj Bilbo komprenis lin, cxar li parolis la komunan lingvon kaj ne la birdan). — Mi estas Roako, ido de Karko. Karko estas mortinta, sed li bone konis vin. Mi elovigxis jam antaux cent kvindek tri jaroj, sed mi ne forgesis, kion diris al mi mia patro. Mi nun estas la cxefo de la grandaj montaraj korakoj. Ni estas malmultaj, sed ankoraux memoras de la malnova tempo la regxon. Multaj el miaj kunuloj ekflugas cxi-momente, cxar venas novajxoj el la sudo. Kelkaj informoj placxos al vi, sed aliaj ne. Atentu! La birdoj revenas denove por amasigxi apud la Monto, kaj ili venas al Dalo el la sudo, oriento kaj okcidento. CXar oni diras, ke Smauxgo estas mortinta!
— Mortinta! CXu mortinta? — kriis la gnomoj. — Mortinta! Ni do timis vane, kaj la trezoro estas nia! — Ili saltis kaj ekdancis pro la gxojo.
— Jes mortinta, — diris Roako. — La turdo — liaj plumoj neniam elfalu! — spektis lian morton. Kaj ni povas fidi lian parolon. Li vidis la drakon fali, dum tiu batalis kontraux la homojn de Esgaroto jam antaux tri vesperoj je la lumlevigxo.
Pasis longa tempo antaux ol Torino povis kvietigi la gnomojn, por ke ili silentu kaj auxskultu la novajxojn de l’ korako. Post momento, kiam li finis sian rakonton pri la batalo, li dauxrigis:
— Tiom pri gxojoj, Torino Kverkasxildo. Vi povos sekure reveni al viaj haloj, la plena trezoro nun apartenas al vi — almenaux nun. Sed multaj aliaj kunvenas krom la birdoj. La informoj pri la malaperinta gardisto nun disigxis tre longe for, kaj la famo de la trezoro de Traino ne forvelkis dum la legendo tra epokoj ripetigxis. Kaj multaj aliaj intencas partopreni la rabadon. Elfa trupo nun vojiras, kun kadavromangxaj korvoj dezirantaj profiti de eventualaj bataloj kaj mortintoj. Apud la lago homoj murmuras, ke la gnomoj kauxzis ilian cxagrenon, cxar ili igxis senhejmaj kaj multaj mortis, kiam Smauxgo detruis ilian urbon. Ankaux ili intencas rekompense kaperi la trezoron, kaj egalas al ili, cxu vi vivas aux mortis.
»Vi devos do decidi vian sorton laux via sagxeco. Sed nur dek tri estas magra restajxo de la granda popolo de Durino, kiu logxis cxi tie sed jam cxien disigxis. Se vi deziras auxskulti mian konsilon, ne fidu la Urbestron de la laganoj, sed fidu tiun kiu mortpafis la drakon per sia arko. Li estas Bardo, ido de Giriono de Dalo. Li estas sombra sed fidinda viro. Ni preferus pacon inter la gnomoj, homoj kaj elfoj post la dezerta drakoregno. Sed tio kostos al vi oron. Mi cxion diris.
Tiam Torino furioze kolerigxis.
— Ni dankas vin, Roako, filo de Karko. Ni ne forgesos vin kaj vian popolon. Sed nek sxtelistoj nek armeoj marodos nian oron, dum ni estas vivaj. Ni estus ecx pli dankaj al vi, se vi povus sendi mesagxistojn al niaj parencoj en la Norda Montaro norden kaj orienten de cxi tie por raporti al ili nian situacion. Iru precipe al mia kuzo, Daino en la Feraj Montoj, cxar lia popolo estas fortike armita, kaj ili logxas ne malproksime de cxi tie. Petu ilin hasti!
— Mi ne diros, ke tiu konsilo estas bona aux malbona, — grakis Roako. — Sed mi faros mian plejeblon, — kaj li malrapide forflugis.
— Ni reiru nun al la Monto! — kriis Torino. — Ni ne disponas multe da tempo!
— Kaj ne multe da mangxajxoj! — kriis Bilbo, cxiam praktika pri tiaj temoj. Li cetere sentis, ke la aventuro proprasence finigxis, kiam mortis la drako (kaj pri tio li multe eraris) kaj li donacus plejparton de sia porcio de la profito por harmonie konkludi la aferon.
— Reen al la Monto! — kriis la gnomoj, kvazaux ili ne auxdus lin. Li tiel devis akompani ilin.
CXar vi jam auxdis pri la aliaj eventoj, vi povas konstati, ke restis al la gnomoj ankoraux kelkaj tagoj. Ili esploris la kavernojn denove kaj trovis, kiel atendite, ke la CXefpordo estis la sola malfermita enirejo. CXiuj aliaj pordoj (krom evidente la sekreta pordeto) estis jam de jaroj frakasitaj kaj blokitaj dum la okupado de Smauxgo. Restis neniu spuro de tiuj elirejoj. Ili do komencis nun fortigi la pordegon, kaj riparis la vojon, kiu kondukis de tie. Ili trovis multajn ilojn, kiujn uzis la antikvaj ministoj, fosistoj kaj konstruistoj, kaj per kiuj ili ankoraux sciis labori tre lerte.
Dum ili laboris, la korakoj ade alportis novajxojn. Tiel ili eksciis, ke la Elfa regxo deviigis sian vojon por iri al la Lago, kaj ili do disponis pli da tempo. Des pli bone, ili auxdis ke tri el iliaj poneoj eskapis kaj vagis en la sovagxejo apud la Rivero Rapida ne longe for de la loko, kie ili postlasis siajn provizojn. Tial, dum la aliaj dauxrigis sian laboron, Filio kaj Kilio foriris gvidite de korako por revenigi la poneojn kaj la pakajxojn, kiujn ili povis trovi.
Ili foriris por kvar tagoj, kaj poste ili eksciis, ke kunvenis la homaj kaj elfaj armeoj kaj ke tiuj rapidiris al la Monto. Sed ili kuragxigxis, cxar ili nun havis suficxe da provizoj almenaux por kelkaj semajnoj, se ili atentus. (La plimulto estis kramo, evidente, kaj ili trovis gxin terure teda. Tamen kramo estas pli bona ol nenio.) La enirejo estis nun defendita de dika kaj alta muro da rekte metitaj sxtonoj. Ankaux trovigxis en la muro truoj permesantaj al la gnomoj vidi kaj pafi, sed ne permesantaj trapasadon. Tial ili grimpis enen kaj eliris per sxtupetaroj, kaj hisis objektojn per sxnuroj. Por lasi elflui la rivereton, ili faris malgrandan malaltan arkajxon sub la nova muro. Sed apud la enirejo ili refosis la riverfundon, kaj nova largxa lageto aperis inter la monta deklivo kaj la akvofala breto, de kie la rojo fluis al Dalo. Por atingi la pordegon sen nagxi, oni nun devis sekvi mallargxan subklifan padon sur la dekstra flanko, laux la vidpunkto de la muro. Poste ili venigis la poneojn gxis la supraj sxtupoj apud la malnova ponto, demetis la sxargxojn, kaj sendis ilin for sen rajdantoj ordonante, ke ili revenu al siaj mastroj en la sudo.
Unu vesperon subite ekbrilis multaj lumoj de torcxoj kaj fajroj preter Dalo en la suda malproksimo.
— Ili estas venintaj! — vokis Balino. — Kaj ilia tendaro estas ampleksa. Ili devis eniri la valon dum la krepuska mallumo laux ambaux bordoj de l’ rivero.
Tiunokte la gnomoj malmulte dormis. La mateno ankoraux palis, kiam ili vidis grupon alveni. De malantaux sia muro ili rigardis ilin veni gxis la vala fino kaj de tie malrapide grimpi. Post nelonge ili povis vidi, ke venis armitaj kaj batalopretaj laganoj kun elfaj arkistoj. Post kelka tempo la grupo grimpis sur la falintajn rokojn kaj aperis cxe la akvofalo. Ili surprizigxis, kiam ili vidis antaux si la lageton kaj pordegon defenditan de la nova muro el masonita sxtono.