Dum ili staris indikante kaj diskutante, Torino alparolis ilin.
— Kiuj estas vi? — li vokis lauxte, — kiuj venas militopretaj al la pordoj de Torino, filo de Traino, Regxo sub la Monto. Kaj kion vi deziras?
Sed ili ne respondis. Kelkaj turnis sin kaj rapide foriris. La aliaj gapis longe la CXefpordon kaj gxiajn fortikajxojn, kaj tiam ankaux foriris. Tiutage la tendaro movigxis orienten de la rivero, gxuste inter ambaux montajn firstojn. La rokoj resonis pro iliaj vocxoj kaj kantoj, cxar ili ne ripozis jam de multaj tagoj. Auxdigxis elfaj harpoj kaj dolcxa muziko. Dum tio ehxis supren al ili, sxajnis ke la frida aero varmigxis, kaj ili sentis la legxeran arbaran aromon de printempaj floroj burgxonantaj.
Tiam Bilbo sopiris, ke li povu eskapi el tiu sombra kastelo kaj subeniri por gxui la bankedojn kaj festenojn apud la fajroj. Ankaux kelkaj el la junaj gnomoj estis kortusxitaj, kaj ili murmuris sian preferon, ke la historio konkludigxu pli konvene, kaj ke ili povu bonvenigi tiun popolon kiel amikojn. Sed Torino havis grizan mienon.
Tiam la gnomoj mem alportis harpojn kaj muzikilojn retrovitajn en la rabajxaro. Ili ludis muzikon por distri lin, sed la kanto ne estis elfa kaj parte similis tiun, kiun ili kantis antaux longe en la eta hobitotruo de Bilbo:
Tiu kanto sxajne placxis al Torino, kaj li ridetis denove kaj pligajigxis. Li komencis kalkuli la distancon gxis la Feraj Montoj kaj kiomlonge ili devus atendi la alvenon de Daino al la Soleca Monto, se tiu ekspediciis tuj kiam la mesagxoj atingis lin. Sed la koro de Bilbo premigxis pro la kanto kaj la paroltemo, cxar ambaux estis tro batalemaj.
Tre frue la sekvan matenon ili vidis trupon da lancistoj transiri la riveron kaj marsxi en la valon. Tiuj kunportis la verdan standardon de l’ Elfregxo kaj la bluan de l’ Lago. Ili progresis gxis la muro antaux la CXefpordo.
Denove salutis ilin Torino lauxtvocxe:
— Kiuj estas vi, kiuj venas armitaj al la pordo de Torino, filo de Traino, Regxo sub la Monto?
CXi-foje oni respondis al li. Alta viro kun malhela hararo kaj sombra vizagxo pasxis antauxen kaj kriis:
— Hoj Torino! Kial vi cxirkauxbaras vin kiel rabisto en sia kasxejo? Ni ankoraux ne estas viaj malamikoj, kaj ni gxojas, ke vi estas viva superante niajn esperojn. Ni venis supozante, ke neniu travivis cxi tie. Sed cxar ni retrovas vin, ni cxiuj devas kunveni kaj kunsidi.
— Kiu vi estas, kaj kial ni devas kunsidi?
— Mi estas Bardo, kaj propramane mi mortigis la drakon kaj liberigis vian trezoron. CXu tio ne estas afero, kiu koncernas vin? Krome mi estas rekta heredanto de Giriono el Dalo, kaj en via trezoro miksigxis multaj valorajxoj de viaj haloj kaj de la urboj, kiujn kaperis Smauxgo. CXu tio ne estas temo, pri kiu ni povas paroli? Plie, dum sia fina batalo Smauxgo detruis la logxejojn de la homoj de Esgaroto, kaj mi ankoraux estas servanto de ilia Urbestro. Mi parolas nome de tiu, kaj demandas, cxu vi ne kompatas la cxagrenon kaj mizeron de lia popolo? Ili helpis vin kiam vi estis afliktita, kaj rekompence vi venigis al ili nur ruinigxon, kvankam sendube vi ne deziris tion.
Tiuj estis efektive bonaj paroloj kaj pravaj, kvankam sombre diritaj, kaj Bilbo kredis, ke Torino tuj akceptos ilian rezonadon. Li ne fakte atendis, ke iu ajn memorus, ke li mem unue malkovris la vundan punkton de l’ drako. Kaj des pli bone, cxar neniu fakte ecx konsideris tion. Sed li ankaux ne povis imagi, kiom potencas drakokovita oro kaj kiom fervoras la gnomaj koroj. Torino efektive pasigis longajn horojn en la trezorejo, kaj tien lia spirito ade strebis. Kvankam li aparte sercxis la Arkesxtonon, lin allogis aliaj mirindaj valorajxoj, kiuj kusxis tie kaj memorigis lin pri profunda kunplektigxo de la antikvaj laboroj kaj lamentoj de lia popolo.
— Vi prezentis vian plej malbonan pledon plej laste kaj plej longe. — Torino respondis. — Neniu homo havas rajton je la gnoma trezoro, simple pro tio ke Smauxgo, kiu forsxtelis gxin de ni, ankaux forrabis niajn vivojn kaj hejmojn. Oni egale ne rajtas kompensi vengxon de liaj malicaj faroj per trezoro, kiu ne estis lia disdonebla posedajxo. Ni repagos juste la koston de la provizoj kaj la helpon, kiujn ni ricevis de la laganoj — kiam venos la oportuna momento. Sed ni nepre donos nenion — ecx ne la prezon de eta kuko — kontraux perforta minaco. Dum armita hordo sidas sub nia pordo, ni konsideras vin malamikoj kaj sxtelistoj. Mi sxatus demandi vin: kiom de ilia heredajxo vi donacus al niaj parencoj, se vi estus trovintaj la trezoron sengarda kaj nin mortintaj?
— Jen justa demando, — replikis Bardo. — Sed vi ne estas mortintaj, kaj ni ne estas SXtelistoj. Cetere, ricxuloj povas malgraux siaj rajtoj kompati malricxulojn, kiuj amike helpis ilin dum ilia malprospero. Kaj miaj aliaj postuloj restas sen repliko.
— Mi ne kunsidos por intertrakti, kiel mi diris, kun armitaj homoj antaux miaj pordoj. Des malpli kun la popolo de l’ Elfregxo, kiun mi memoras malagrable. Ili ne partoprenos en cxi tiu debato. Foriru, antaux ol flugos niaj sagoj! Kaj se vi deziras denove paroli kun mi, certigu, ke la elfa trupo revenu en la arbaron, kie gxi devus resti. Kaj ke viaj armiloj estu sternitaj surtere antaux ol veni al la sojlo.
— La Elfregxo estas mia amiko kaj li asistis la laganojn dum ili estis afliktitaj, kvankam ili ne rajtis postuli lian amikecon, — respondis Bardo. — Ni donos al vi tempon, ke vi pentu pri viaj vortoj. Igxu pli sagxa, antaux ol ni revenos! — Tiam li foriris kaj revenis al la tendaro.
Kiam pasis multaj horoj, la standardistoj revenis kaj heroldoj pasxis antauxen kaj trumpetis:
— Nome de Esgaroto kaj la Arbaro, — alvokis unu, — ni parolas al Torino, filo de Traino Kverkasxildo, kiu sin nomas Regxo sub la Monto. Ni petas, ke li konsideru la anoncitajn pretendojn, aux ni nomos lin malamiko. Li cedu almenaux dekduonan parton de la trezoro al Bardo, la mortiginto de la drako kaj heredanto de Giriono. El tiu porcio Bardo mem helpos Esgaroton, sed se Torino deziras la amikecon kaj honoron de la najbaraj landoj, kiun antauxe gxuis liaj prapatroj, li mem donacos onon de sia oro por subteni la laganojn.
Torino prenis kornan arkon kaj pafis sagon al la mesagxisto. GXi frapis lian sxildon kaj vibrante fiksigxis tie.
— CXar vi respondas tiel, — li diris responde, — mi deklaras cxi tiun Monton siegxata. Vi ne rajtos foriri de cxi tie, gxis kiam vi pledos via-iniciate por pauxzi kaj intertrakti. Ni ne uzos armilojn kontraux vi, kaj lasos vin kun via oro. Vi povas mangxi tion, se vi deziras!
Post tio la mesagxistoj rapide foriris, kaj postlasis la gnomojn por konsideri sian situacion. Torino farigxis tiel sombra, ke ecx se ili tion dezirus, la aliaj ne kuragxus kritiki lin. Kaj fakte la plimulto partoprenis lian sintenon, krom eble la maljuna dika Bomburo, Filio kaj Kilio. Kompreneble Bilbo tute ne aprobis la novan disvolvigxon. Li nun ne plu povis toleri la Monton, kaj tute ne placxis al li la ideo, ke li estos siegxata en gxi.