Berlioz denove miregis. Kial la frenezulo scias, ke li havas onklon en Kievo? Tutcerte, nenia gazeto raportis tion. Ah ha, ĉu Senhejmulo tamen estus prava? La dokumentoj ja povas esti falsaj… Aĥ, kia stranga ulo! Telefoni, telefoni, tuj telefoni! Oni rapide lin klarigos.
Sen atendi daŭrigon Berlioz kuris pluen.
Tuj ĉe la elirejo al la Malgranda Bronnaja renkonte al la redaktoro ekstaris ĝuste tiu civitano kiu antaŭe, en la suna lumo, modliĝis el la grasa varmego. Tamen nun li estis ne aera sed ordinara, karna, kaj en la komenciĝanta krepusko Berlioz klare vidis, ke liaj lipharoj tre similas kokinajn plumojn, ke liaj malgrandaj okuloj estas ironiaj kaj ebrietaj, ke lia kvadratita pantalono estas tirita tiom alte ke videblas la malpuraj blankaj ŝtrumpetoj.
Berlioz eĉ paŝetis malantaŭen, sed li tuj sin trankviligis per la penso, ke tio estas banala koincido kaj ke nun mankas tempo por okupi sin pri tio.
— Ĉu turnokrucon vi serĉas, civitano? — per fendita tenoro demandis la individuo, — ĉi tien bonvolu! Iru rekte kaj vi venos ĝuste kien vi volas. Verdire, la indiko plene valoras kvaronlitron… resobrigan drinkon por eksa kapelestro! — la kvadratita larĝasvinge demetis sian ĵokean kaskedon.
Sen atenti la almozpetan histrionadon de la kapelestro, Berlioz kuris al la turnokruco kaj metis sur ĝin la manon. Ĝin turninte li estis paŝonta sur la relvojon, kiam en lian vizaĝon ŝprucis ruĝa kaj blanka lumo: sur la vitra kesto ekhelis la skribaĵo «Atentu tramon!»
Senprokraste aperis la tramo mem, sin turnante de Jermolajevskij al la Malgranda Bronnaja laŭ la nova linio. Pasinte la turnon kaj havante antaŭ si rektan vojon, la tramo subite eklumis de interne kaj plirapidiĝis.
La singardema redaktoro, kvankam li staris sekure, tamen volis reiri malantaŭ la baron, remetis la manon sur la turnilo kaj faris paŝon reen. Sed lia mano glitis for, lia piedo nehaltigeble, kvazaŭ sur glacio, ŝoviĝis sur la pavimŝtonoj deklivantaj malsupren al la reloj, la alia gambo saltis en la aeron kaj Berlioz trafis sur la trakon.
Penante kapti apogon li falis dorsen, lia nuko neforte puŝiĝis kontraŭ la pavimo. Li ankoraŭ havis la tempon vidi en la alto — sed ĉu dekstre aŭ maldekstre, tion li jam ne komprenis — la orizitan lunon. Li ankoraŭ sukcesis sin turni sur la flankon, per despera movo tirante la gambojn al la ventro; sin turninte li ekvidis nehaltigeble impeti sur lin la absolute blankan pro teruro vizaĝon de la tramkondukistino kaj ŝian skarlatan kaptuketon. Berlioz ne kriis, sed ĉirkaŭ li la tuta strato ŝrikis per histeriaj inaj voĉoj. La kondukistino tiregis la elektran bremson, la vagono kliniĝis antaŭen, poste saltetis, krakante kaj tintante la vitroj ŝutiĝis el ĝiaj fenestroj. Ĉi tiam en la cerbo de Berlioz iu freneze ekkriis: «Ĉu..?» Ankoraŭ unu fojon, la lastan fojon ekbrilis la luno, ĝi jam estis dispeciĝanta, poste iĝis mallume.
La tramo kovris Berliozon kaj sub la kradon de la Patriarĥa aleo, sur la pavumitan deklivon falis malhela ronda objekto. De la deklivo ĝi saltetante ruliĝis sur la pavimŝtonojn de la Malgranda Bronnaja strato.
Ĝi estis la fortranĉita kapo de Berlioz.
Ĉapitro 4
La postkuro
Finfine ĉesis la inŝrikoj, estingiĝis la orelbora fajfado de la milicianoj, du ambulancoj estis forportintaj: la unu — la senkapan korpon kaj la detranĉitan kapon al la kadavrejo, la alia — la belan kondukistinon vunditan per vitrorompaĵoj, la balaistoj kun siaj blankaj antaŭtukoj jam forigis la vitropecojn kaj ŝutis sablon sur la sangoflakojn; nur Ivano Nikolaiĉ plu sidis sur benko, tie kien li sinkis ne atinginte la turnokrucon.
Plurfoje li provis ekstari, sed la gamboj lin ne obeis; io simila al paralizo trafis Senhejmulon.
Impetinte ĉe la unua kriego al la turnokruco, la poeto vidis la kapon saltetadi sur la pavimo. La vidaĵo lin tiom konsternis, ke li falis sur la apudan benkon kaj ĝissange mordis sian manon. Nature, li tute forgesis pri la freneza germano kaj penis kompreni nur unu aferon: kiel tio eblas, ke li ĵus interparolis kun Berlioz, kaj unu minuton poste — la kapo…
En la aleo ekscititaj homoj rapidis preter la poeto, sonis emociaj voĉoj, sed la vortojn Ivano Nikolaiĉ ne perceptis.
Subite antaŭ li interpuŝiĝis du virinoj, kaj unu el ili, pintnaza kaj nudkapa, kriaĉis al la alia, preskaŭ en la orelon de la poeto:
— Tamen Anjo, nia Anjo! De Sadovaja! Tio ja estas ŝia faraĵo! En la butiko ŝi aĉetis sunfloran oleon, kaj jen, kontraŭ la turnokruco la litrujo rompiĝis. La tuta jupo makuliĝis, ŝi sakris-sakradis! Kaj li, la kompatinda, glitstumblis kaj sur la relojn…
El ĉio kriita de la virino la konfuzita menso de la poeto kaptis unu vorton: Anjo.
— Anjo… Anjo?! — li ekmurmuris kaj maltrankvile rigardis ĉirkaŭen, — atendu do, atendu…
Al la vorto Anjo kroĉiĝis oleo, poste ial — Poncio Pilato. Pliaton li tuj forĵetis kaj rekomencis ligi la ĉenon ekde la vorto Anjo. La ĉeneroj rapide kuniĝis kaj kondukis al la freneza profesoro.
Nu jes! Tiu ja diris, ke la kunsido ne okazos, ĉar Anjo lasis la oleon disflui. Kaj jen, bonvolu vidi, ĝi ne okazos! Eĉ pli ol tio: li malimplice diris, ke la kapon fortranĉos virino, ĉu? Jes, ĝuste tiel! Nu, la tramon ja kondukis virino!! Kiel oni komprenu tion? Nu kiel?
Ne restis eĉ ombro de dubo, ke la mistera konsilisto jam antaŭe precize sciis la tutan cirkonstancaron de la terura morto de Berlioz. Du pensoj tuj ekfulmis en la cerbo de la poeto. La unua: «Neniel li estas freneza, ĝi estas stultaĵo!»; kaj la dua: «Ĉu li mem ĉion ĉi aranĝis?»
Pardonon, sed kiel li povus fari tion?
— Nu, spit! Tion ni ekscios!
Streĉeginte sian volon, Senhejmulo sin igis leviĝi de la benko kaj impetis reen, tien kie okazis la interparolo kun la profesoro. Kaj evidentiĝis, ke feliĉe, tiu ankoraŭ ne foriris.
En la Malgranda Bronnaja jam lumis la stratlampoj, super la Patriarĥa lageto brilis la ora luno, kaj sub la ĉiam trompaj lunradioj ŝajnis al Ivano, ke tiu staras tenante sub la brako ne bastoneton sed spadon.
La almiksiĝema ekskapelestro okupis ĝuste la lokon kie antaŭ nelonge sidis la poeto. Nun li fiksis sur la nazon evidente senutilan nazumon, en kiu unu okulvitro tute mankis, kaj la alia estis fendita. Pro tio la kvadratita civitano iĝis eĉ pli abomena ol antaŭe, kiam li montris al Berlioz la vojon sur la relojn.
Sentante froston en la koro, Ivano proksimiĝis al la profesoro, rigardis lin en la vizaĝon kaj konvinkiĝis, ke ĝi ne havas, nek havis, ian ajn simptomon de frenezo.
— Nun vi konfesu, kio vi estas? — obtuze demandis Ivano.
— Ne kompreni… rusa paroli…
— Oni ne komprenas! — de la benko donis sian nepetitan klarigon la kapelestro.
— Ĉesu simuladi! — minace diris la poeto kaj sentis malvarmon sub la sternumo, — ĵus vi bonege parolis la rusan. Vi estas nek germano nek profesoro! Vi estas murdisto kaj spiono! Vian legitimilon! — li kriis furioze.
La mistera profesoro malŝate tordis sian, eĉ sen tio tordan, buŝon, kaj levetis la ŝultrojn.
— Civitano! — denove sin enmiksis la fia kapelestro, — kial vi ekscitas la alilandan turiston? Pro tio vi suferos severan punon! — Dume la suspektinda profesoro orgojle mienis, sin turnis kaj iris for.
Ivano sentis, ke li perdas la piedtenon. Sufokiĝante li diris al la kapelestro:
— Hej, civitano, helpu aresti la krimulon! Vi devas fari tion.
La kapelestro eksterordinare vigliĝis, salte sin levis de la benko kaj blekegis:
— Krimulo? Kiu? Kie? Ĉu alilanda krimulo? — liaj okuloj ĝoje ekbrilis, — ĉu ĉi tiu? Se li estas krimulo, endas tuj krii «Help!», alie li eskapos. Ek, ni ambaŭ! Kune! — kaj la kapelestro malfermis sian faŭkon.