Pro tio la homa vortaro inklinas malgrandiĝi laŭ kvanto por gajni laŭ kvalito, riĉiĝante per tiu bonefika proceso, kiu starigas interesajn parol-kodojn. Ĉi-lastaj pli bone kontentigas la senĉesan evoluan dinamismon de la moderna vivo anstataŭ postuli, por la penso-transsendo, ĉiam pli grandan vortokvanton, kio kondukus la surteran lingvon al neevitebla saturado kaj konfuzo.
La disvolviĝo de la homa menso survoje al telepatio, efektive pruviĝas en tiu limigo de mult-vorteco aŭ de troa babilado, ĉar la homo jam perceptis, ke la kreanta menso pli bone evoluas en la silento de l'animo.
Fakte, proporcie kiel reduktiĝas la mensa tumulto, tipa de agoj koleraj kaj nekontentaj de la komuna homo, reduktigas ankaŭ la vorto-kvanto, kiun li bezonas por sin esprimi kaj sekve li fariĝas malpli superflua kaj pli ekzakta. Tiam, antaŭ ol paroli, li pripensos kaj meditos kaj nur prezentos sinteze la konkludojn, mense ellaboritajn, utiligante minimuman kvanton da vortoj por esti komprenata.
Ne estos por vi malfacile konstati, ke la malsuperaj rasoj aŭ la popoloj karaktere plej malfortaj, estas la plej babilemaj kaj petolemaj en la parolo. Eĉ la virinoj, kun granda parol-aktiveco, kiam akiras pli sagacan klerecon kaj psikologian disvolvigon, limigas la kutiman malŝparemon de vortoj kaj farigas plej ekvilibraj en sia parol- maniero. En la kolektivaj domaĉoj kaj barak-urboj svarmas homoj instinktaj, senbridaj kaj koleremaj, kies krianta babilado kaj kutima disputemo pruvas kion ni ĵus diris. En la tragedioj de antikva teatro la gestadoj kaj tondraj krioj estis artaj fundamentoj dum ĝiaj aktoroj sin dediĉis al interŝanĝo de senbridaj vortoj.
Ili troigis siajn grimacojn, ĉar nur tiel ili povus kortuŝi publikon ankoraŭ ne maturan por spirita kompreno. Kontraŭe, por la nuntempaj artistoj sufiĉas rapida brilo de l'rigardo aŭ ne perceptebla fizionomia gesto por reliefigi de ekstere la naturon de sia interna penso.
Kelkfoje la simpla rigardo de heroino de moderna teatro enhavas interpreton de sufer-poemo, facile komprenebla por la psika sagaco de inteligenta publiko XX- jarcenta, evitante la torenton da kverelemaj vortoj iam devigaj por esprimi pli fortajn sentojn kaj pasiojn.
Demando: Tio do signifas, ke ŝparemo en la uzado de vortoj indikas intelektan superecon, ĉu ne?
Ramatis: Konvenas, ke vi ne alvenu al tro ekstremaj konkludoj, ĉar se tiel estus, mutuloj fariĝus la plej saĝaj en la mondo. Pro tio, sen ke vi devu konkludi, ke ĉiuj lakonaj homoj estas intelekte superaj, tamen ne forgesu ke, ĝenerale, saĝuloj estas vort-ŝparemaj.
Pro tio la joganoj kaj orientaj majstroj, kiuj jam sukcesis regi la formojn de la materia mondo kaj kapablas vibradi kun la "Kosma Konscienco" de la Kreinto, ĉar ili jam venkis la "Majan" (Granda Iluzio), estas ŝparemaj en sia parolo kaj ne homoj kriemaj aŭ malavaraj pri vortoj.
Ili estas avaraj tiel pri vortoj kiel pri gestoj, ĉar ili vivas laŭ periodaj votoj de silento en kies stato de mensa sereneco ili vekas la potencajn internajn fortojn de la spirito, por pli poste fariĝi sublimaj instruantoj de homoj kaj gvidantoj de disĉiploj serĉantaj la veron.
Ili parolas per unusilabaj vortoj kaj estas pli bone komprenataj pere de klara kaj esprim-plena rigardo. Ili rememoras al ni Jesuon, kiu fikse rigardis serene siajn kontraŭdirantojn kaj ekzekutistojn, dume liaj plej sublimaj kaj eternaj instruoj postlasitaj al la homaro resumiĝis je duon-dekduo da vortoj, kiel la dia maksimo "Amu la proksimulon kiel vin mem". Tiuj orientaj progresemaj mensoj, per sia majesta silento, konfirmas al ni ke, laŭgrade kiel la spirito evoluas al superaj statoj, gi reduktas sian ekscesan esprim-manieron, ĉar adoptante "ĝustan pensadon" sin dediĉas ankaŭ al "ĝusta paroladon".
La pripensado kaj meditado antaŭ ol paroli, sufiĉe laŭdataj per la malnova proverbo "La silento estas oro", demonstras progreson, ĉar ju pli la homaro spirite evoluas, des pli ĝi pensas kaj malpli parolas. Laŭgrade kiel la homo spirite perfektiĝas, ankaŭ seninteresiĝas pri la mondo de l'formoj kaj de ĝiaj eksteraj rilatoj, ĉar li vivas pli intime kun la spirita esenco de la Kreinto.
Tiam lia lingvo fariĝas ĉiam pli resumita kaj sinteza por servi al la interkompreno de personoj pli pripensemaj kaj introspektaj. Sendube do, nur Esperanto kun sia kvalita vortaro modera, sed profunde adaptebla en ĝia uzado kaj idioma mekanismo, povos efektive kontentigi tiun senĉesan psikologian kaj evoluan postulon de la surtera homaro en la senco ke, multobligante la pensojn, oni devas ankaŭ redukti la vortokvanton.
Demando: Ĉu eventuale Esperanto povos misformigi pro la enkonduko aŭ interpolado de aliaj heterogenaj vortoj? Kiam estos praktikata de aliaj popoloj, ĉu oni povos aldoni maltaŭgajn neologismojn al gia neŭtrala kaj internacia parol- maniero pro certaj kutimoj kaj karakterizaj bezonoj de tiuj popoloj kaj tiamaniere fariĝi giplena de idiotismoj?
Ramatis: Tiuj detaloj, jam antaŭviditaj en la Spaco, estis celo de rigoraj studoj kaj akurataj eksperimentoj. Analoge, ĉu vi ne rimarkis, ke praktikante Spiritismon, giaj simpatiantoj enkondukas multenombrajn superfluaĵojn kontraŭdirajn al giaj fundamentaj postulatoj, konfuzante la Kodigon de Kardec kun aliaj spiritualismaj movadoj? Sed sendube, malgraŭ tiuj novaĵoj la doktrino restas perfekta en sia inica naturo kaj integra en siaj logikaj bazoj starigitaj per la supera sageco de Allan Kardec. Tio memorigas la ekzemplon de filmnegativo, kiu daŭre konservas la realan bildon, kiun oni povas ĉiumomente riveli, se oni deziras konfirmi ĝian ekzaktecon.
Spiritismo, malgraŭ la doktrinaj interpoladoj kaj superfluaĵoj per kiuj kelkaj pretendas malklarigi ĝian inican purecon, ĉiam konservigas integra. Tio precipe pro la fakto, ke jam ekzistas sur la Tero spiritismaj organizaĵoj, kiuj daŭre prizorgas la konservadon de ĝiaj originaj postulatoj, purigante ilin je ĉiuj misformantaj senkoherecoj.
Same Esperanto fariĝos libera de idiomaj koruptoj kaj konservita en siaj inicaj radikoj, ĉar ĝi, ne nur dependas de normoj definitivaj starigitaj de la ĉielo, sed submetiĝas ankaŭ al oficiala surtera instanco, la "Universala Esperanto-Asocio" (UEA) respondeca pri ĝia parola kaj skriba saneco.
Temas pri organizaĵo fondita en la Transmondo kaj poste konkretigita sur la Tero, en kiu partoprenas personoj tre spertaj en la praktikado de la frata idiomo, kiuj dum pasintaj vivoj jam dediĉis sin al gravaj lingvaj laboroj. Sindonaj spiritoj fervore plenumas la noblajn taskojn de la internacia lingvo kaj poste renaskiĝas en diversaj partoj de la Tero por disvastigi Esperanton kaj senigi gin de ĉiu ajn superfluaĵo. Ili daŭre asistas kaj progresigas gin por plej baldaŭ alproksimigi homojn, kiuj parolas malsamajn lingvojn, sed sekvas saman destinon.
Demando: Kia estas la plej objektiva ideo, ke Esperanto povus rezisti ĉiuj superfluaĵoj, kiujn oni klopodas enkonduki en ĝian fundamentaj unuecon?
Ramatis: Aldonante difinitajn esencojn aŭ vegetalajn produktojn, la akvo transformigas en siropon, vinon, kafon teon. Tamen sufiĉas science filtri ĉi-tiujn likvaĵojn por rehavi akvon en ĝia origina stato, pruvante ke, inter ĉiuj tiuj produktoj, ĝi estas elemento, kiu konservas sian purecon. Sammaniere, eĉ se idiomaj miksaĵoj aŭ vortaj superfluaĵoj penetros Esperanton, neniu povos modifi gian inteman naturon kiu, laŭ ĉiela volo, ĉiam rezistos kontraŭ iu ajn neologismo aŭ nekonvena interpolado.
Demando: Surbaze de viaprognozo, ĉu nipovos certigi, ke neniam Esperanto suferos pro iu ajn aldono en sia lingva konsisto, eĉ se estonte kelkaj neantaŭvideblaj cirkonstancoj tionpostulos?