Sed konscia, ke sia patrujo tiom kontraŭdira, estis nur miniaturo de tiu mondo en kiu li reenkarniĝis, pripensis ke, se ĉiuj homoj povus interkompreniĝi per unu sama idiomo, eĉ se temus pri nova lingvo, ne estus malfacila la alproksimiĝo kaj ama kunfratiĝo inter ili.
Danke al granda persisto kaj sinofero, kune kun pureco de intenco kaj la idealo, kiu ĉiam inspiris siajn agojn, la juna studento Zamenhof sukcesis kontentige plenumi sur la Tero sian grandiozan mision.
Demando: Ĉu la gepatroj de Zamenhof ankaŭ realigon de tiu idealo?
Ramatis: La mentoroj de la "Misio Esperanto" faciligis al Zamenhof la hejman medion kaj la necesan psikologian influon de liaj gepatroj por ke la semo dormanta en lia nobla koro, povus konserviĝi ĝis la momento de la dia naskiĝo. Marko Zamenhof, patro de Ludoviko Lazaro Zamenhof, troviĝis sub rusa dependeco; li estis bonega pedagogo, homo praktika, kuraĝa kaj honesta en siaj profesiaj devoj. Lia vivo en Litovio estis karakterizita per sinteno de bonekzempla civitano, saĝa, utila kaj bonfara por la komunumo.
Lia edzino, Rozalio Sofer, filino de hebrea komercisto, estis supera spirito en la Spaco, ĉar krom virino delikata kaj patrino karesema kun la unuenaskito Ludoviko, ŝi vere kulturis en lia koro la burĝonojn de alta spiritualeco, kiuj poste regis lin, kiam li fariĝis plenkreska. La signifa celkonsciiĝo kaj la kriterioj de altnivela spiritualeco, vere rimarkindaj en Zamenhof, vekiĝis danke al la patra rigoreco kaj la patrinaj dolĉeco kaj stimuloj. La kvar fratoj kaj la tri fratinoj de Ludoviko ne malŝatis lin, nek kaŭzis al li sentimentalajn konfliktojn.
La familia vivo pasis en atmosfero de aŭstereco trudita de Marko Zamenhof kaj mildigita per la komprenema kaj delikata spirito de Rozalio Sofer. Dum la karesema Rozalio vekis la spiritajn lumojn en la koro de Ludoviko, lia patro, energia, praktika kaj orientita de la Spaco, modeligis lian karakteron kaj trudis al li la disciplinon tiel necesan por ke lia idealismo pozitive kaj logike fruktu inter la malfacilaĵoj propraj de la materia mondo. Ludoviko Zamenhof posedis ankaŭ tiun subliman "naturan saĝon", kiu sur la Tero karakterizis la impresan figuron de Allan Kardec okaze de la kodigo de Spiritismo. Same kiel okazas kun Spritismo, tiu "natura saĝo" ĝis hodiaŭ estas nediskutebla garantio por la doktrina strukturo de Esperanto, kie ordo kaj logiko konsistigas ĝiajn fundamentajn regulojn. En tiu malgranda aoso de idioma nekompreno kaj religia malamikeco, kiu estis Litovio, Ludoviko Lazaro Zamenhof starigis sian arsenalon de bonvolo, disciplino kaj kohero, eltirante el vivanta modelo la necesan materialon por verki la grandiozan lingvon, kiu estonte estos definitiva instnimento por la parol-rilatoj inter la surteraj homoj!
Marko Zamenhof, la patro, krom esti disciplinita homo, praktika kaj sperta instruisto, akceptis la profesion de gazetara cenzuristo, dezirante tiel profiti siajn notindajn konojn pri eksterlandaj lingvoj.
Tio tre multe akcelis lian disvolviĝon por verki kaj eldoni plurajn didaktikajn librojn pri geografio en rusa lingvo kaj ankaŭ favoris la intelektan lertecon de lia unuenaskito. Tio rezultis por la filo en granda faciligo por la saĝa studado de la definitivaj bazoj de la estonta internacia lingvo!
Simile al kio okazis kun Allan Kardec, kiam li kodigis la Spiritismon, Ludoviko Lazaro Zamenhof ĉiam estis sub la kunordiga superrigardo de mentoroj kaj elkarniĝintaj teknikistoj de la Transmondo, kio instigis lin al tiu integreco kaj honesteco de laboro, kaŭzo de la nobla baza strukturo de Esperanto. Verdire, li estis geniulo, kiu superis eĉ la plej malfacilajn obstaklojn. Simpla observo de lia benita vivo pruvas, ke lia karaktero firmiĝis sur tri valoraj elementoj, kiuj estis la plej utilaj al lia verko: Zamenhof heredis la inteligenton kaj la energion de la patro kaj la koron kaj bonecon de la patrino. Krome, li definitive stampis en sia animo la impresojn de sia naskiĝloko tiel formante ĝustan kadron por sia esperantista verko, kiu, super ĉio, estas signifa celo de spirituala naturo.
Demando: Ĉu Zamenhof montris frue sian tendencon por Esperanto, aŭ ĉio estisprodukto deposta maturigo, kiel okazas kelkfoje en la sfero de arto aŭ scienco, kiam prezentigas geniuloj, kiuj antaŭe vivis en kompleta malklareco?
Ramatis: Li estis elektita de la Cielo por la misio, ĉar lia vivo estis senĉese dediĉita al ĉi-tiu nobla idealo. Ek de la junaĝo, li observis la mankon de kompreno inter poloj, rusoj, hebreoj kaj germanoj, kies malamikecoj kreis kelkfoje murdajn konfliktojn kaj postulis eĉ intervenon de la aŭtoritatoj por solvi la sangajn disputojn! Zamenhof perceptis Ia obstinan lukton de ĉiu nacia grupo klopodante altrudi sian propran idiomon kicl oficialan lingvon devigan en la tuta regiono. El tiuj klopodoj disperdigaj kaj egocentraj profitis kaj ĝuis personajn avantaĝojn la plej lertaj politikistoj, kvankam ili faris hontigajn koluziojn kun eksterlandaj interesoj malutilaj al sia propra komunumo. La partia intereso de sovaĝa naciismo, kiun ĉiu gnipo defendis sen konsideri alies malprofiton kaj la nesolveblaj disputoj pro la diverseco de pluraj idiomoj parolataj en la sama nacia grupo, pnivis al Zamenhof, ke la eble definitiva solvo nur povus esti la adopto de lingvo neŭtrala, kapabla ne vundi la honor-sentojn de tiuj kontraŭaj popoloj.
Kaj li fine agnoskis, ke la mondo mem estis alia Litovio je pli vastaj proporcioj kie la nacioj kolizias kaj semas konfuzon pro tiom malsamaj parol-kodoj.
Ne restis al li dubo, ke la definitivaj solvoj en la sfero de kulturo, bonvolemo kaj monda paco estos eblaj nur en la kadro de unusola lingvo en reciproka konfido. Sekve, lia varma idealo akiris tiajn proporciojn, ke, dekomence ĝi ŝajnis al li absurda, antaŭ la neceso verki kaj disvastigi idiomon je la servo de la tuta homaro. Sed li ne ambiciis krei neŭtralan lingvon nacian kapablan plenumi nur la psikologiajn kaj emociajn problemojn de la popolo de lia naskiĝ-lando. Lia revo plivastiĝis pro la deziro atingi fratan solvon por ĉiuj homoj. Pro tio li elmontris tre fruc sian mesian inklinon por tiu eksterordinara realigo, k
la estonta homaro povos kompreni en ĝia grandeco kaj merito Oni devos agnoski, kun humila respekto, la misian vivon de Zamenhof, altruisme dediĉitan al la alveno de Esperamo ka al frata kompreno inter la surtera homaro.
Demando: Ĉu Zamenhof, ek de la komenco de sia laboro, jam skizis ĉi-tiun mirindan kvaliton de sintezo kaj simpleco de la internacia lingvo?
Ramatis: Zamenhof unue pristudis la rimedojn por adapti lingvon simplan, logikan kaj sen la risko degeneri, sed sufiĉe fluan por servi al ĉiuj klasoj, kulturoj kaj malfacilecoj de homa kompreno. Li pensis al la ebleco verki idiomon, kiu povus transformiĝi en ameman kaj saĝan ligilon taŭgan por la plej rafinita kulturo, kiel ankaŭ por la plej malriĉaj intelektoj, kompreneblan por ĉiuj homoj kaj sociaj tavoloj. Tiel li klopodis eviti, ke estonte la bazoj de sia idiomo postulu pezajn kompendiojn de superflua vortaro, kiel kutime okazas en la aliaj lingvoj ek de ilia evoluo kaj aplikado. Por ne nur estis grandega zorgo la ebleco de posta pligrandigo kaj enkonduko de novaj vortoj al lia idiomo, kiel ankaŭ la evoluo de estontaj popoloj kaj iliaj neeviteblaj modifoj, devigante lin alĝustigi Esperanton al ĉiuj neatenditaj surprizoj.
Sed liaj elstaraj mentoroj daŭre asistis lin kaj zorgis pri liaj edifaj idealoj. Nokte, kiam li forlasis la fizikan korpon dum bonfara dormo, ili konsilis lin pri la plej saĝaj farendaĵoj. Pro tio en la disvolviĝo de Esperanto pludaŭras ia mirinda inica s e ku rec o ti el b o ne d i s c i p l i n i ta d e Z am e nh of. K vankam pligrandiĝas la filologia bezono de la homoj, mirakle persistas la denaska kvalito de ĉi-tiu frata idiomo.