Se nun, dum ankoraŭ novas la fenomeno, la tenajloj de la registaroj ne hezitus frakasi vin, do post du-tri monatoj de ĉies ekstazo vi iĝos sub protekto de la socio. Aperos senlimaj esperoj. Al ili tributos ĉiuj homoj de stranga inklino de la animo, — en ĉiuj sferoj kaj specimenoj de homaj aferoj. Kaj vi por ioma tempo ree malaperos, ĝis disflugos informo, kie vi troviĝas.
Konforme al viaj stato, celo kaj karaktero de impreso, vi devos preni vivmanieron, efikantan la fantazion — la centran forton de la animo. Mi trovos kaj donos al vi monon. La komandanto scias pri via riĉo, sed ĝi povas evidentiĝi mizera. Tial giganta palaco sur mara bordo respondos al ĉiuj atendoj. Ĝi povu enlokigi homamasojn, procesiojn, loĝantaron de tuta urbo, sen malvasteco kaj kun lukso, plena de helaj koloroj, — la palaco, alta kiel ĉielo, kun kantanta profundo de reĝecaj ĉambraroj.
Tiam komencos venadi al vi, por paroli kun vi, homoj de ĉiuj landoj, rasoj kaj etnoj. «Drud» sonos kiel «aero», «spiro». Vagantoj, serĉantoj de la «senco» de la vivo, revuloj de ĉiuj specoj; kaŝemaj animoj, elreviĝintaj, suferantaj pro spleno aŭ sopiro, kandidatoj al sinmortigo; malekvilibraj mensoj kaj duonfrenezuloj; delikataj — kun infana religio de floroj kaj birdetoj — konsciencaj sciencistoj; viktimoj de ĉiaj plagoj; entreprenistoj kaj aventuristoj; inventistoj kaj fantaziaj projektantoj; almozpetantoj kaj mizeruloj, — kaj virinoj, legioj da virinoj, kun nebuligita vido kaj kun eksplodo de admiro, por kies esprimo en la ordinara vivo ili ne havas lokon. Kaj tio estos via granda armeo.
Samtempe kun tio vi akiros adeptojn, agentojn kaj kapitalojn kun blinda fido al vi: plej malsamaj, kontraŭaj inter si celoj penos fari vin sia apogpunkto. Gazetoj en ĉasado al profito publikigos ĉion, — kaj tion, kion sciigos al ili vi, kaj tion, kion elpensos aliuloj, superante, eble, per absurdeco de la elpensaĵoj la tutan sperton de la pasintaj jarcentoj. Kaj vi verkos libron, kiu estos presita en kvanto de ekzempleroj, sufiĉa, por ke ĉiu familio de la homaro legu ĝin. En tiu libro vi rakontos pri vi, al ĉio doninte tiun sencon, ke la sekreto kaj la kondiĉoj de la feliĉo estas en via volo kaj viaj manoj, — al kio kredos ĉiuj, ĉar sub la feliĉo oni subkomprenas la nerealigeblan.
Post tio al vi venos eĉ pli multe da homoj, kaj vi parolados kun ili, aperante subite. Viaj plej simplaj vortoj faros ne malplian impreson, ol se ekparolus la ŝtona sfinkso. Kaj el nenio, el malplena frazo, ne havanta kroman signifon, ekbrulos legendaj promesoj, ruliĝantaj lavange, renversante la malnovan humoron.
La malnova humoro diras: «Hazardludo kaj persisto». La nova humoro estos esprimita per vortoj: «Miraklo kaj feliĉo». Ĉar ĝis nun la problemo de la feliĉo ne estas solvita per atingeblaj rimedoj, ĝin oni deziros solvi per la rimedoj neatingeblaj, kaj pri la solvo oni responsigos vin. Tiutempe en eĥoj de via nomo, en ĵurnaloj, revuoj kaj libroj, observantaj ĉiun vian paŝon, ĉiun vian vorton kaj impreson, en privataj konversacioj, konsideroj, disputoj, malpacoj kaj salutaj krioj kaptiĝos tiu senobjekta kredo, kiun oni tiel delonge kaj sensukcese kaptadas per sistemoj, meritantaj nur malgajan rideton.
Tiam — sen dinamito, pafado kaj komplikaj cerbaj spasmoj la konstanta, egala konscio de la racia miraklo — en via persono — faros ĉian potencon tiom falema, ke jam ĉe la unua klare esprimita kondiĉo: «mi — aŭ ili», la tero diros: «ci». Nenio haltigos ĝin. Ĝi pensos, ke ĝi ekposedas brilantajn flugilojn.
La junulino eksilentis, tuta jubilanta kaj lumanta; ŝtala, sed ankaŭ belega — en tuta forto de inspirantaj ŝin gigantaj kalkuloj — esprimo ne forlasis ŝian vizaĝon, sed pli mallaŭte, pli malrapide sonis la lastaj vortoj de Runa. Tiam komprenis ŝi, ke Drud interne forturniĝis kaj ke ŝiaj vortoj estas deĵetitaj retroen al ŝi, kun la sama forto. Ŝiaj nervoj estis rompiĝantaj. Ankoraŭ ne sukcesis ŝi eksenti la tutan forton de la bato, kiam aŭdiĝis akra kaj malvarma:
— Ne.
Li daŭrigis:
— Mi devus haltigi vin. Aŭskultu. Sendube, per iuj grandaj paŝoj mi povus sklavigi ĉiujn, sed tiu celo por mi estas abomena. Ĝi malhelpos al mi vivi. Mi ne havas gloramon. Vi demandos — kio anstataŭas ĝin al mi? Rideto. Sed mi estas pasie alligita al floroj, maro, vojaĝoj, animaloj kaj birdoj; al belaj ŝtofoj, marmoro, muziko kaj ekstravagancoj. Mi moviĝas kun rapideco de vento, sed mi ankaŭ ŝatas vagadi laŭ pitoreskaj padoj. Mi volonte pririgardas libron kun bildoj kaj estas kontenta, kiam, malleviĝinte nokte sur vaporŝipon, mi sidas en la salono, kaŭzante nekomprenon: «De kie aperis tiu, ĉi tia?» Sed mi amas ĉion. Ĉu mi miksu tiun malnovan, trivitan ludkartaron, kiu nomiĝas la homaro? Ne plaĉas al mi tiu ludo. Sed almontru arabeskon de mia mondo, kaj mi eksplikos al vi tutan ĝian komplikan ĉifron. Rigardu: tie estas ombro — ĝin ĵetas la angulo de la tablo, la fotelo kaj la ligaĵo de la kurteno — konturo de konvencia estaĵo de homa aspekto, sed kun faldo de fora esprimo. Jam morgaŭ, kiam la ombro estos forgesita, la sola penso, egala al ĝi kaj naskita de ĝi, ekvivos senmorte, reflektinte por nekalkulite malgranda parto de la estonteco ian sian forton, montritan nun. La rozoj, kiuj troviĝas inter ni, komencas malfermi siajn petalojn, — kial? Proksimas mateniĝo, kaj ili tion scias. Antaŭ ol adiaŭi, mi diros al vi, kiajn vortojn mi atendis de vi. Jen tiuj abortitaj infanoj, jen iliaj kadavretoj; enterigu ilin: «Prenu min sur la manojn kaj montru al mi ĉion — desupre. Kun ci mi ne timos kaj fartos bone».
Ekstarinte, li aliris la fenestron, rigardante, kiel ŝvebas malhela antaŭmatena bluo, kaj kiel la steloj, tremante, prepariĝas forruliĝi trans la horizonton.
— Mi ĵuras, — diris Drud, — ke mi sentas nek koleron, nek ofendiĝon, sed nur malgajon. Mi povus ami vin.
— Ho! — prononcis Runa kun esprimo tiom neklarigebla, sed trafa, ke li paliĝis kaj rapide turnis sin al ŝi, ekvidinte alian, — malvarman, orgojle levitan vizaĝon. Nenio rememorigis en ŝi la ĵus brulintan ekscitiĝon. Ŝajnis, ke per forto de monstra sinregado momente ekstermis ŝi la memoron mem pri tiuj minutoj, kiam ŝi vivis per la celo, kiu estis, en la pasio de ŝia impeto, jam ĉe ŝia fiera piedo, levita, por ekstari sur la pintoj de la pintoj. Kaj Drud komprenis, ke ili disiĝis por ĉiam; en la rigardo de la junulino, mezurinta lin per momento de malvarma intereso, estis io perpleksiga. Tiel oni rigardas al pajaco.
Li tremeris, rigidiĝis, poste rapide aliris ŝin, prenis je la manoj kaj devigis ekstari. Tiam io moviĝis en ŝiaj trajtoj per sufera kaj amara varmo, sed malaperis, kiel fajrero.
— Rigardu do, — diris Drud, kaptante ŝin je la talio. Ŝia koro falis, la muroj ekmoviĝis, ĉio turniĝis for, kaj, rapide glitinte pretere, fortranĉis la halon la masiva konturo de la fenestro. — Rigardu! — ripetis Drud, firme alpremante la rigidiĝintan junulinon. — De tio ci foriras!
Ili estis inter pufaj arbustoj, — tiel ŝajnis al Runa; sed reale — inter pintoj de la ĝardeno, kiuj subite ĵetiĝis malsupren. Estis mateniĝo; kolero, malvarmo kaj miro igis ŝin enpiki la manojn en la bruston de Drud. Ŝi preskaŭ elŝiriĝis, kun stranga plezuro atendante proksiman kaj rapidan morton, sed Drud retenis ŝin.