Aleksandr Puŝkin
La pika damo
La pika damo signifas sekretan malbonvolemon.
Moderna manlibro pri aŭgurado
I
En malbona veter’
al la kuna afer’
luda.
Vokis ilin angor’
pri l’ hazarda favor’
kruda.
Ludrezult’ kaj ludmet’
fiksiĝadis per kret’
prava.
En malbona veter’
dum ĉi tiu afer’,
grava.[1]
Foje oni kartludis ĉe rajdgvardiano Narumov. La longa vintra nokto pasis nerimarkeble; oni sidiĝis por vespermanĝi post la kvara horo matene. La gajnintoj estis manĝantaj kun granda apetito; la ceteraj distrite sidis antaŭ siaj malplenaj teleroj. Sed kiam ĉampano estis alportita, la konversacio vigliĝis, kaj ĉiuj partoprenis ĝin.
— Kiel vi sukcesis, Surin? — demandis la gastiganto.
— Mi malgajnis, kiel kutime. Mi devas konfesi, ke mi estas malfeliĉa; mi ludas je malgranda ludmono, neniam ekscitiĝas, oni ne povas konfuzi min, sed mi ĉiam malgajnas.
— Ĉu vi neniam estis tentita? Neniam duobligis vian ludmonon?.. Via firmeco min mirigas.
— Sed jen Hermano! — diris unu el la gastoj, montrante per sia mano al juna inĝeniera oficiro, — li neniam prenis kartojn en la manojn, neniam duobligis la anoncitan ludmonon, sed ĝis la kvina matene li sidas kun ni spektante nian ludon!
— La ludo min tre interesas, — Hermano diris, — sed mi ne povas riski la necesan, esperante ricevi la superfluan.
— Hermano estas germano: li estas prudenta, jen la punkto! — replikis Tomskij. — Sed unu personon mi vere ne komprenas — mian avinon, grafinon Anna Fedotovna.
— Kiel? Kio? — kriis la gastoj.
— Mi ne povas kompreni, — daŭrigis Tomskij, — kial mia avino ne kartludas!
— Ĉu estas mirinde, — diris Narumov, — ke okdekjara maljunulino ne kartludas?
— Ĉu vi nenion scias pri ŝi?
— Ne, vere nenion!
— Ho, tiam aŭskultu:
Sciu, ke mia avino antaŭ sesdeko da jaroj vizitis Parizon kaj tie havis grandan sukceson. La popolo estis postkuranta ŝin por vidi la Vénus moscovite[2]; Richelieu amindumis ŝin, kaj la avino asertas, ke li preskaŭ mortpafis sin pro ŝia malcedemo.
En tiu tempo la virinoj kutimis ludi faraonon. Foje en la kortego ŝi malgajnis kredite tre grandan sumon al duko de Orleano. Reveninte hejmen, la avino, degluante la muŝojn kaj malligante la krinolinon, anoncis al la edzo sian perdon kaj ordonis al li pagi.
Kiom mi memoras, mia forpasinta avo estis kvazaŭ intendanto de la avino. Li timis ŝin kiel fajron; tamen aŭdinte pri la terure granda malgajno li perdis la sinregon, alportis la fakturojn kaj pruvis al ŝi, ke dum la lasta jarduono ili elspezis duonan milionon, ke apud Parizo ili ne havas siajn vilaĝojn, kiuj estas apud Moskvo kaj Saratov, kaj li kategorie rifuzis pagi. La avino vangofrapis lin kaj enlitiĝis sola, por esprimi sian malfavoron.
Sekvatage ŝi invitis la edzon, esperante, ke la familia puno efikis, sed ŝi trovis lin neŝancelebla. Unuafoje dum ilia vivo ŝi malleviĝis ĝis klarigoj kaj rezonadoj; ŝi esperis konvinki lin, moŝtece montrante, ke ne ĉiuj ŝuldoj estas egalaj, kaj ke estas diferenco inter princo kaj kapitano. Tute vane, la avo ribelis. Li tute rifuzis. La avino ne sciis, kion ŝi faru.
Ŝi estis bone konata kun tre rimarkinda persono. Vi aŭdis pri grafo Saint-Germain, pri kiu oni rakontas multajn mirindaĵojn. Vi scias, ke li prezentis sin jen la eterne migranta judo, jen inventinto de eliksiro de l’ vivo kaj de filozofa ŝtono kaj tiel plu. Oni mokis lin kiel ĉarlatanon, kaj Casanova en siaj rememoroj skribis, ke li estis spiono. Cetere Saint-Germain, malgraŭ sia mistereco, havis tre respektindan aspekton, kaj li tre afable kondutis en la mondumo. La avino ĝis nun freneze lin amas kaj koleras, se oni malestime pri li parolas. La avino sciis, ke Saint-Germain povis disponi multe da mono. Ŝi decidis turni sin al li. Ŝi skribis al li leteron kun peto veni al ŝi senprokraste.
La maljuna originalulo tuj venis kaj trovis ŝin tute afliktita. Per la plej nigraj koloroj ŝi pentris al li la barbarecon de sia edzo kaj fine diris, ke ŝi esperas nur lian amikecon kaj afablecon.
Saint-Germain enpensiĝis.
Li diris: “Mi povus helpi vin per prunto de tiu sumo, sed mi scias ke vi ne trankviliĝos ĝis kvitiĝo kun mi, kaj mi ne ŝatus kaŭzi al vi novajn klopodojn. Estas alia rimedo: vi povos regajni la monon”.
La avino respondis: “Kara grafo, sed mi ja diris al vi, ke ni tute ne havas monon”. — “Sed mono tute ne estas bezonata, — kontraŭdiris Saint-Germain: — bonvolu aŭskulti min”. Kaj li konigis al ŝi sekreton, por kiu ĉiu el ni kare pagus…
La junaj ludantoj duobligis la atenton. Tomskij ekfumis sian pipon, enspiris la tabakfumon kaj daŭrigis.
— Tiuvespere la avino venis al Versajlo, au jeu de la Reine[3]. Duko de Orleano tenis la bankon; la avino iom pardonpetis pro tio, ke ŝi ne alportis sian ŝuldon, elpensis iun historieton por senkulpiĝi, kaj ekludis. Ŝi elektis tri kartojn, metis ilin sinsekve: ĉiu karto gajnis je la unua turno, kaj la avino tute regajnis la perditan monon.
— Hazardo! — diris iu el la gastoj.
— Fabelo! — komentis Hermano.
— Eble la kartoj estis falsitaj, — daŭrigis tria parolanto.
— Mi ne kredas tion, — gravmiene respondis Tomskij.
— Ĉu vere? — diris Narumov. — Ĉu via avino povas diveni tri kartojn sinsekve, kaj vi ĝis nun ne lernis ŝian kabalon?
— Mil diabloj! — Tomskij respondis, — ŝi diris sian sekreton al neniu el siaj kvar filoj, pasiaj ludantoj, inter ili ankaŭ mia patro; kvankam tio ja tre helpus ilin kaj eĉ min. Sed mia onklo, grafo Ivano Iljiĉ, rakontis al mi jenan historion, pri kies vereco li ĵuris per sia honoro. Ĉaplickij, ĝuste tiu kiu mortis en mizero prodiginte siajn milionojn, foje en la junaĝo malgajnis — ŝajne al Zoriĉ — ĉirkaŭ tricent mil rublojn. Li estis senespera. La avino ĉiam tre severe rilatis al la petolado de la junuloj, sed ŝi ial kompatis lin. Ŝi nomis al li la tri kartojn, por ke li metu ilin sinsekve, kaj ĵurigis lin neniam plu ludi. Ĉaplickij venis al la gajninto. Ili komencis ludi. Ĉaplickij metis sur la unuan karton kvindek milojn kaj gajnis; li duobligis la ludmonon kaj poste kvarobligis ĝin — kaj tute rehavis sian monon kaj eĉ gajnis ekstran sumon… Cetere, tempas dormi; jam estas kvarono antaŭ la sesa horo.
Efektive, jam aŭroro estis venanta. La junuloj fintrinkis siajn glasetojn kaj disveturis.
II
— Il paraît que Monsieur est décidément pour les suivantes.
— Que voulez-vous, Madame? Elles sont plus fraîches.[4]
Monduma konversacio.
La maljuna grafino *** sidis en sia tualetejo antaŭ spegulo. Tri junaj servistinoj ŝin ĉirkaŭis. Unu tenis vazeton da ruĵo, la dua skatolon kun harpingloj, la tria altan kufon kun flamkoloraj rubandoj. La grafino tute ne pretendis je beleco, kiu delonge velkis, sed ŝi konservis ĉiujn kutimojn de sia junaĝo: ŝi strikte sekvis la modon de la sepdekaj jaroj, kaj ŝia vestado estis same longa kaj zorga kiel antaŭ sesdek jaroj. Juna fraŭlino, ŝia zorgatino, sidis kun sia brodkadro apud fenestro.
— Saluton, grand’maman[5], — diris enirinte juna oficiro. — Bonjour, mademoiselle Lise.[6] Grand’maman, mi venis al vi kun peto.
— Pri kio temas, Paul?
— Permesu ke mi prezentu al vi iun el miaj konatoj kaj venigu lin al vi vendrede por la balo.
— Venigu lin rekte al la balo, kaj tie vi prezentos lin al mi. Ĉu vi estis hieraŭ ĉe ***?
— Certe! Estis tre gaje. Ni dancis ĝis la kvina matene. Jeleckaja estis tre rava.
— Ha, mia kara! Kio en ŝi estas rava? Ĉu ŝi estas komparebla kun sia avino, Daria Petrovna?.. Cetere, ŝi probable iĝis jam tute maljuna, princino Daria Petrovna, ĉu ne?
— Ĉu maljuna? — distrite respondis Tomskij, — ŝi mortis antaŭ sep jaroj.