Atendante la fiksitan tempon, Hermano tremegis kiel tigro. Je la deka horo vespere li jam staris antaŭ la domo de la grafino. La vetero estis terura: vento hurlis; neĝo faladis per malsekaj flokoj; lanternoj malhele lumis; la stratoj estis senhomaj. Malofte videblis fiakristo kun magra ĉevalaĉo, serĉanta malfruan klienton. — Hermano, vestita per nura surtuto staris sentante nek venton, nek neĝon. Finfine venis la grafina kaleŝo. Hermano vidis, kiel lakeoj elportis je la akseloj la ĝiban maljunulinon, volvitan en zibelan peltaĵon, kaj kiel post ŝi rapide kuris ŝia zorgatino en maldika mantelo; ŝian kapon ornamis freŝaj floroj. La kaleŝaj pordetoj fermiĝis kun klako. La kaleŝo pene ektreniĝis sur malkompakta neĝo. La pordisto fermis la pordon. La fenestroj mallumiĝis. Hermano komencis paŝadi apud la malpleniĝinta domo: li venis al lanterno, rigardis la horloĝon — dudek minutoj post la dek-unua. Li restis sub la lanterno, fiksinte la okulojn sur la hormontrilo kaj atendante forpason de la restantaj minutoj. Ekzakte je la dek-unua kaj duono Hermano malfermis la dompordon kaj eniris la hele lumigitan vestiblon. La pordisto forestis. Hermano kuris supren laŭ la ŝtuparo, malfermis la pordon de la antaŭĉambro kaj ekvidis serviston, kiu dormis sub lampo sur malnova makulita fotelo. Paŝante malpeze kaj firme Hermano preteriris lin. La salono kaj gastoĉambro estis mallumaj. La antaŭĉambra lampo malforte lumigis ilin. Hermano venis en la dormoĉambron. Ora lucerno flagretis antaŭ la ikonoŝranko plena je malnovaj ikonoj. Senkoloriĝintaj foteloj, tegitaj per silka ŝtofo, kaj sofoj kun lanugaj kusenoj, preskaŭ tute perdintaj la oran koloron, malgaje-simetrie staris ĉe la muroj kun ĉinaj tapetoj. Sur muro pendis du portretoj, kiujn en Parizo pentris Mme Lebrun. Sur unu el ili estis viro, proksimume kvardekjara, ruĝvanga kaj korpulenta, en helverda uniformo, kun ordeno; sur la alia estis juna belulino aglanaza kun la haroj glate kombitaj de la tempioj supren, pudritaj kaj ornamitaj per rozo. La ĉambro estis plena je porcelanaj gepaŝtistoj, tablohorloĝo farita de la fama majstro Leroy, skatoletoj, ruldisketoj, ventumiloj kaj aliaj porvirinaj ludiloj, inventitaj fine de la antaŭa jarcento samtempe kun la balono de Montgolfier kaj magnetismo de Mesmer. Hermano iris malantaŭ la ekranegon. Tie staris eta metala lito; dekstre estis la kabineta pordo, kaj maldekstre — la koridora pordo. Hermano malfermis ĝin, ekvidis mallarĝan helican ŝtuparon, kiu kondukis al la ĉambro de la kompatinda zorgatino… Sed li revenis kaj eniris en la malluman kabineton.
La tempo pasis malrapide. Ĉio estis senbrua. En la gastoĉambro horloĝo sonis la dek-duan horon; poste en ĉiuj ĉambroj horloĝoj sonis dekdu-foje kaj ĉio denove silentiĝis. Hermano staris, sin apoginte kontraŭ malvarma forno. Li estis trankvila; lia koro batis regule, kiel ĉe homo decidinta fari ion riskan, sed necesan. La horloĝoj sonis la unuan, poste la duan horon; kaj li aŭdis malproksiman bruadon de la kaleŝo. Kontraŭvola emocio plenigis lin. La kaleŝo venis kaj haltis. Li aŭdis frapon de la mallevata ŝtupareto. En la domo komenciĝis tumulto. Homoj ekkuris, aŭdiĝis voĉoj kaj la domo prilumiĝis. En la dormejon enkuris tri maljunaj ĉambristinoj, kaj la grafino, duonmorta pro lacego, venis post ili kaj sinkis sur altdorsan fotelon. Hermano rigardis tra fendeto: Lizaveta Ivanovna preteriris lin. Hermano aŭdis ŝiajn hastajn paŝojn sur ŝia ŝtuparo. Io simila al rimorso resonis en lia koro kaj silentiĝis. Li stuporiĝis.
La grafino komencis malvesti sin antaŭ la spegulo. Oni malpinglis ŝian kufon, ornamitan per rozoj, kaj forprenis la pudritan perukon de ŝia griza mallonge tondita kapo. Pingloj pluve ŝutiĝis planken apud ŝi. La flava robo, brodita per arĝento, falis al ŝiaj ŝvelaj piedoj. Hermano vidis la hidajn sekretojn de ŝia tualeto. Finfine, sur la grafino restis nur la noktorobo kaj la noktokufo; tiel vestita, pli konvene al sia maljuneco, ŝi ŝajnis malpli terura kaj hida.
Same kiel ĉiuj maljunaj homoj, la grafino suferis je sendormeco. Senvestigite, ŝi sidiĝis sur la altdorsan fotelon apud la fenestro kaj forpermesis la ĉambristinojn. Oni forportis la kandelojn, kaj denove nur lucerno lumigis la ĉambron. La grafino sidis tute flava, movis la pendantajn lipojn kaj balanciĝis dekstren kaj maldekstren. Ŝiaj malklaraj okuloj esprimis absolutan maleston de penso; rigardante ŝin, oni povus pensi ke la terura maljunulino balanciĝas ne propravole, sed pro efiko de kaŝita galvanismo.
Subite la senviva vizaĝo nepriskribeble ŝanĝiĝis. La lipoj ĉesis moviĝi, la okuloj ekvivis: nekonata viro ekstaris antaŭ la grafino.
— Ne timu, je Dio, ne timu! — li diris klare kaj mallaŭte. — Mi ne intencas damaĝi vin; mi venis petegi vin pri favoro.
La maljunulino silente rigardis al li kaj, ŝajne, ne aŭdis lin. Hermano pensis, ke ŝi estas surda, kliniĝis al ŝia orelo kaj ripetis al ŝi la samon. La maljunulino plu silentis.
— Vi povos, — daŭrigis Hermano, — feliĉigi mian vivon, kaj tio estos por vi tute senkosta: mi scias ke vi povas diveni tri kartojn sinsekve…
Hermano eksilentis. Ŝajnis, ke la grafino komprenis, kio estas postulata de ŝi; ŝajnis, ke ŝi serĉas vortojn por respondi.
— Tio estis ŝerco, — finfine ŝi diris, — mi ĵuras, ke tio estis ŝerco!
— Pri tio oni ne ŝercas, — kolere obĵetis Hermano. — Rememoru pri Ĉaplickij, kiu regajnis danke al via helpo.
La grafino evidente konfuziĝis. Sur ŝia vizaĝo aperis forta emocio, sed baldaŭ ŝi denove iĝis same sensenta.
— Ĉu vi povas, — daŭrigis Hermano, — indiki al mi la tri gajnajn kartojn?
La grafino silentis. Hermano daŭrigis.
— Por kiu vi gardu vian misteron? Ĉu por la nepoj? Ili jam sen tio estas riĉaj; krome, ili ne konas la valoron de la mono. Viaj tri kartoj ne helpos al disipulo. Kiu ne scias konservi la patran heredaĵon, tiu ja mortos malriĉa malgraŭ ĉiuj demonaj penoj. Mi ne estas disipulo; mi konas la valoron de la mono. Viaj tri kartoj ne estos vanaj por mi. Nu!..
Li ĉesis paroli kaj kortreme atendis ŝian respondon. La grafino silentis; Hermano surgenuiĝis.
— Se iam, — li diris, — via koro konis amon, se vi memoras la amajn ekstazojn, se vi almenaŭ foje ridetis ĉe ploro de ĵusnaskita filo, se io homeca iam batis en via brusto, mi petegas vin je la sentoj de edzino, amatino, patrino, — je ĉio sankta en la vivo — ne malakceptu mian peton! — malkaŝu al mi vian sekreton! — ĉu vi bezonas ĝin?.. Eble ĝi estas ligita kun terura peko, animpereo, kontrakto kun diablo… Pensu: vi estas maljuna, vi nelonge vivos, kaj mi pretas preni vian pekon al mia animo. Nur malkaŝu al mi vian sekreton. Pensu, ke mia feliĉo estas en viaj manoj, kaj ke ne nur mi, sed ankaŭ miaj infanoj, nepoj kaj pranepoj, benados vian memoron kaj honoros ĝin kiel sanktaĵon…
La maljunulino ne respondis eĉ unuvorte.
Hermano ekstaris.
— Maljuna sorĉistino! — li diris, kunpreminte la dentojn, — tamen mi devigos vin respondi…
Kaj li elpoŝigis pistolon.
Ekvidinte la pistolon la grafino duafoje montris fortan emociiĝon. Ŝi ekbalancis la kapon kaj levis la manon, kvazaŭ ŝirmante sin de la pafo… Poste ŝi falis surdorsen… kaj restis senmova.
— Ĉesu konduti infanece, — diris Hermano, preninte ŝian manon. — Mi lastafoje demandas: ĉu vi volas indiki al mi viajn tri kartojn? Jes aŭ ne?
La grafino ne respondis. Hermano komprenis, ke ŝi mortis.
IV
7 maj 18**.
Homme sans mœurs et sans religion![8]
Korespondaĵo.
Lizaveta Ivanovna sidis en sia ĉambro, ankoraŭ en la bala kostumo, profunde enpensiĝinte. Ŝi venis hejmen, kaj la dormeman servistinon, kiu malvolonte proponis al ŝi sian helpon, ŝi rapide forpermesis, dirinte ke ŝi mem senvestiĝos, kaj treme eniris en sian ĉambron, esperante tie trovi Hermanon kaj dezirante lin ne trovi. Ŝi unuarigarde konstatis lian foreston kaj dankis la sorton pro la baro, kiu malhelpis ilian rendevuon. Ne senvestiĝinte, ŝi sidiĝis kaj komencis rememori ĉiujn cirkonstancojn, kiuj logis ŝin tre malproksimen dum tre mallonga tempo. Ne pasis eĉ tri semajnoj de la tempo, kiam ŝi unuafoje vidis tra la fenestro la junulon, kaj jam ŝi korespondis kun li, kaj li jam sukcesis persvadi ŝin je nokta rendevuo! Ŝi konis lian nomon, nur ĉar li subskribis kelkajn el siaj leteroj; ŝi neniam interparolis kun li, ne aŭdis lian voĉon, neniam aŭdis ion pri li … ĝis la hodiaŭa vespero. Tre strange! Ĝuste tiuvespere en la balo, Tomskij, paŭtinta pri la juna princidino Paŭlina *** kiu, malkiel kutime, koketis ne kun li, deziris venĝi sin per afekta indiferento: li invitis Lizavetan kaj dancis kun ŝi senfinan mazurkon. Dum la tuta tempo li ŝercis pri ŝia inklino al inĝenieraj oficiroj kaj certigis ŝin, ke li scias multe pli, ol oni povus supozi, kaj kelkaj el liaj ŝercoj estis tiel trafaj, ke Lizaveta Ivanovna kelkfoje pensis, ke li konas ŝian sekreton.