esas tre mikra. Plu bone tale. Mea stelo esos por vu irga stelo. Do vu prizos kontemplar omna steli, qui esos vua amiki. Pluse me donacos ulo a vu...
E lu unfoye pluse ridis.
— Ha! vireto, quante me prizas audar vua rido!
— Precize mea rido esas la donaco... olu esos same kam la aquo.
— Quon vu volas dicar?
48
— La personi havas diferanta steli, oli ne esas la sama steli por omni. Por uli, ti qui voyajas, la steli esas lia guidanta. Por altri oli esas simple mikra lumi. Por altri, la ciencisti, oli esas problemi.
Por mea negociisto oli esis oro. Ma nula ek ta steli parolas. Vu, tamen, havos steli diferanta, quale nulu havis oli.
— Quon vu volas dicar a me?
— Kande vu observos la cielo dum la nokto e vu pensos ke me ridas sur ula stelo, lore omna
steli semblos ridar por vu. Vu havos steli qui savas ridar!
E lu itere ridis.
— Kande vu konsolacesos, onu sempre trovas konsolaco, vu esos felica pro konocir me. Vu esos sempre mea amiko, e vu deziros ridar kun me. Ed ulafoye vu apertos vua fenestro nur pro plezuro...
e vua amiki surprizesos pro vidar vu ridar a la cielo. Lore vu dicos a li: “Yes, la steli sempre ridigas me!” e li opinionos ke vu esas fola. E vu pensos ke me facis a vu mikra malajo.
E lu altrafoye ridis.
— Esos quale se me donacis a vu, vice steli, amaso de klosheti olqui savas ridar...
Ed itere lu ridis. Pose lu serioze dicis:
— Tanokte... ka vu savas?... vu ne venez.
— Me ne abandonos vu.
— Me aspektos sentar doloro... me aspektos esar mortonta... esas tala. Vu ne venez vidar to
nam olu ne valoras la peno.
— Me ne abandonos vu.
Ma la princeto esis desquieta.
— Ton me dicas a vu pro la serpento. Olu povas mordar vu... e me ne prizos to. La serpenti esas mala. Ulafoye oli povas mordar simple por domajar ulu.
— Me dicis ke me ne abandonos vu.
Me kredas ke lu kelke tranquiligis su kande me dicis:
— Certe la serpenti povas mordar, ma oli ne havas suficanta veneno por duesma mordo...
Tanokte me ne vidis la princeto marcheskar survoye. Lu desaparis silence. Kande lun me sucesis atingar, lu marchis atence, per granda pazi. Lu nur dicis a me:
— Ha! vu esas hike...
Lu prenis mea manuo e lu destranquile dicis a me:
— Vu ne devis venar, vu sufros. Semblos a vu ke me esas mortinta, ma to ne esos verajo...
Me silencis.
— Vu komprenez. Esas tre fora. Me ne povas
kunportar mea korpo, olu esas tre pezoza.
Me silencis.
— Tamen olu esos same kam anciena shelo
abandonita. E la anciena sheli esas
trista.
Me duris silentar.
La
princeto
kelke
deskurajigesis, ma lu esforcis
dicar:
49
— Ka vu savas? Esos plezuroza. Me anke observos la steli. Omna steli esos putei kun oxidoza
pulio. Omna steli donos aquo a me por drinkar...
Me silencis.
— To esos tre amuzanta. Vu havos kinacentamilioni de klosheti e me havos kinacentamilioni
de fonteni...
E la princeto anke silentis. Lu ploris.
— Esas ibe. Permisez a me irar sola.
Ma lu itere sideskis, nam lu pavoris.
E lu dicis:
— Ka vu savas...?, mea floro... me responsas pri mea floro... ed olu esas tante debila e tante naiva! Olu nur havas quar mikrega dorni por protektar su kontre la mondo...
E me sideskis, nam me ne plus povis esar stacanta.
La princeto dicis:
— Do, ibe esas... to esas omno...
Dum ula instanti lu dubitis, ma pose lu levis su, e lu marchis per un pazo.
Me ne povis movar me. Nur flava fulmino brilis apud lua maleolo. Lu restis senmova dum
mikra instanto. Lu ne kriis, lu falis lente, quale hachita arboro, sen bruisar pro la sablo.
50
Chapitro XXVII
To eventis erste sis yari ante nun... Nulatempe ante nun me ton rakontis. Kande me retrovenis a mea lando, mea kompani esis tre felica pro revidar me vivanta. Me esis trista, ma me dicis a li:
“Esas pro la fatigeso...”
Nun me ja esas kelke konsolacita, ma certe ne tote konsolacita. Ma me savas ke la princeto
retroiris a lua planeto pro ke dum la jornesko me ne plus trovis lua korpo, qua ne esis tante pezoza...
E dum la nokto me prizas askoltar la steli. Oli semblas sonar quale se oli esas kinacentamilioni de klosheti. Ma ulo extraordinara eventas. Me obliviis desegnar rimeno a la muzeloligilo, do lu certe ne povis ligar olu a la mutonyuno. Ed ulafoye me questionas a me: “Quon eventis sur ta planeto?
Forsan la mutonyuno manjis la floro...”
Ma ulafoye me dicas a me: “No, certe no!” La princeto protektas lua floro per vitra klosho
omnanokte e lu atence observas la mutonyuno”. E lore me esas felica, nam omna steli ridas dolce.
Ma altrafoye me dicas a me: “Ulafoye onu esas distraktita e to suficas. Se la princeto obliviis ulanokte protektar lua floro per la vitra klosho, la mutonyuno silence povus ekirar...” E kande to eventas la klosheti transformas su a lakrimi.
E to esas, meaopinione, la granda misterio. Por vi, qui anke amas la princeto, e same por me, nulo en la universo chanjesis se ulaloke, nulu savas ube, mutonyuno manjis, o ne, rozo.
Ma vi observez la cielo e questionez a vi: Ka la mutonyuno manjis, o ne, la floro? Lore vi sentos ke omno chanjas...
E nulatempe ula persono adulta komprenos ke lo esas to quo vere esas importanta.
Ta esas por me la maxim bela e la maxim trista peizajo di la mondo. Olu esas la sama peizajo olqua esas sur la antea pagino. Me desegnis olu unfoye pluse por bone montrar olu a vi. Hike, taloke, la princeto aparis sur Tero... e desaparis.
Observez atence ta peizajo por esar certa ke vi povos rikonocar olu se vi ulafoye voyajos sur la dezerto, en Afrika. E se vi arivos apud ta peizajo lore voluntez ne haste marchar, vartez kelkatempe exakte sub la stelo! Se lore puero iras a vi, se lua hari esas ora e lu ridas, e lu nulon respondas kande vi questionos ulo a lu, lore vi divinos qua esas lu. Esez jentila a lu! E voluntez efacar mea tristeso, dicez a me ke lu retrovenis...
51
52