La kapitano forigis per mangesto la lampon, ĝentile etenditan al li. Nervozigis lin, kiam la knabino proksimiĝis al li per tiu peza, metala objekto. La tagmeza suno varme brilis, kaj la malmoliĝinta mortero fariĝis strikta malliberejo ĉirkaŭ li. Kion fari?
— Vidu infano mia — li diris mallaŭte, — iru nun hejmen aŭ kien vi volas, kaj dume telefonu al la soldathospitalo, ke mi estas ĉi tie kun elartikigita maleolo. Vi savis mian vion… Sed vi ne povas savi mian honoron. La aktujo jam estas malproksime! Mi lasas vin forkuri… Ne, ne… lasu tiun lampon paca. Ĝi nervozigas min. Estas nekontesteble, ke vi savis mian vivon, rekompence akceptu de mi ok-dek jarojn neplenumotajn en prizono. Iru, kaj provu esti bona.
— Ĉu vi pensas, ke mi vere… estas tia Hari… tia Hara Kiri, kiun la Ŝtipkrurulo sendis, kaj mi murdas kun verda rido?
La kapitano miris pri tiu malklara frazo, li ja ne batis ŝin je la kapo, kvankam Prücsök proponis tiun eblon.
— Tio ne gravas, fraŭlino. Mia soldata kariero nun jam finiĝis, kaj nenio interesas min.
— Ĉu vi diras tion, ke vi volas mortigi vin?
— Bedaŭrinde mi ne povas fari tion. Tiu skandalo nocus al Francio. Soldato devas ne nur morti pro sia patrujo, sed eĉ vivi, se estas bezonate, kuraĝe, dece al viro.
— Mi petas vin… bonvolu klarigi tion… — diris Prücsök ekscitite. — Kio okazos al vi tiel?
— Mi petos mian pensiigon. Kaj mi malaperos ĝis mia vivofino de antaŭ la publiko. La ŝtelita letero signifos tre gravajn konsekvencojn rilate min.
— Ah! — ŝi kriis ridetante — oni trompis vin. Foje la matena poŝtisto de la havenurbo perdis ĉiujn registritajn leterojn, oni tamen ne pensiigis lin. Krome li estis ankaŭ drinkema. Vi devas mensogi tion, ke vi metis ĝin en la atendejo, dum vi trinkis bieron, kaj vi vidis nur en la trajno, ke vi ne kunportas la aktujon kun la letero, transdonendan al la adresito. Oni nomos vin ĉiaspeca kanajlo, kaj elblas, ke la generalo subtrahos iom el via salajro, sed post semajno jam vi portos la leterojn denove. Mi garantias tion.
Sed ŝajnis, ke la kapitano ne komprenas aŭ ne konsentas kun ĉiu detalo de la plano, ĉar li sidis nur unuanimne. Prücsök genuiĝis antaŭ li kaj prenis la vizaĝon de Deboulier inter siajn manplatojn. La duono de lia vizaĝo falis sur la teron kaj rompiĝis. La malpli granda parto de la mortero fikse algluiĝis; li aspektis terure tiel.
— Aŭskultu min… Deboulier, malgaja kuriero… Mi iros por mensogi, kaj mi rakontos tiaĵon, ke la ĉefstabo distingos vin eĉ per ordeno. — Ŝia voĉo tremis ĉiam pli nervoze, vidinte, ke ŝia konsola parolo ne efikas lin. Ŝi provis rideti, sed jam larmoj sidis en ŝiaj okuloj kaj timis: — Kial vi estas tiel malesperiĝinta? Oni ne manĝos vin pro tiu letero… eblas, ke ĝi ne estis registrita, kaj…
Subite ŝi ĵetis sin al la kolo de la kapitano, de sur kiu falis grandaj muropecoj kun bruo, dume Prücsök ekkriis kun amara plorsingulto:
— Diru… Ĉu mi faris ion malbonan? Mi ne volas, ke vi havu problemon!
— Kia enigmo vi estas — diris la kapitano senintence. — Estas egale… La letero nun jam ne povas alveni al Tanger morgaŭ, kaj se vi volas sciis, konfuzkapa, plorĝemante murdanta vivsavantino: hodiaŭ finiĝis kariero de tricent jara soldatfamilio, kiam mi abdikos kaj petos mian pensiigon.
— Ekzemple mi ne komprenas tion, sed ĝi estas eksterordinare bela — diris la knabino. — Ĉu… tiu letero se ne estos en Tanger? — Subite ŝi revenis al sia favorata ideo. — Ĉu vi mensogus tion, ke la adresito estas nekonata, tial vi transdonis la leteron al la poŝtisto por enmanigi ĝin?… Ni kulpigus la leterportistojn per tio!.. Bonege! Ĉu? Ankaŭ Hümér la Elĵetanta jam faris tion! Oni ĉiam povas mensogi…
— Prave. Sed post tricent jaroj jam estas malfrue komenci, se ankoraŭ ĝis nun neniu mensogis en nia familio. Kaj la honoro de soldato estas garantio de la ora epoleto. Ĝi estas la plej valora, sed la plej delikata alojo.
La kapitano parolis trankvile, serioza, sen patoso. Sed li ne povis daŭrigi, ĉar la knabino salte leviĝis.
— Nu, ĉio estas nuligita! Mi savos vin!.. Atentu!
Ŝi kuregis. Ŝi diris, demandis, pensadis nenion, sed kiam io venis en ŝian kapon, ŝi tuj kuris ekagi, por savi Deboulier-on. Ĉar ŝi savos tiun, kiun ŝi amas! Ŝi savos lin, eĉ koste de lia vivo!
Ŝi telefonis al la Muzikanta Rato el relvojgardista dometo.
Ŝi ĝojkriis, aŭdinte, ke Matiaso laŭkutime, dum lia oficiala vojo, li prenas fuelon en la drinkejo.
— Matiaso! Tuj venu ĉi tien! Interstacia relvojo, kie ni agadis antaŭtagmeze! Kunveturigu ankaŭ Cigaron!
— Neeble, oldulinjo, mi havas tri pasaĝerojn en la Rolls-Royce de Elio!
— Kio estas urĝe jam al ili?… Komprenu, ke nun temas pri vivo aŭ morto, kaj tio dependas de la kubo, se vi ne venos, tiam morgaŭ mi venos al vi kiel oficiala frajto, kiu vivis dekses jarojn, ŝi mortis pro vi, ĉar vi lasis ŝin selhelpa… Matiaso! Ĉu vi lasos min morti? Alo?! — ŝi ploris petegante.
— Ne faru tion, ĉar oni malliberigos ĉiun homon pro vi…
— Nun temas pri tio, ĉu vi mortigos min, aŭ mi estas via amiko?… La cetero ne gravas! Aŭ ĝi estas superflua babilaĉo… Por kompreni ĉion, la maleolo de Deboulier elartikiĝis, kaj lia vestaĵo estas gipsita, krome temas pri lia epoleto, se perdiĝus la registrita letero… Kion vi ne komprenas? Li estas tricent jara kuriero, sed ĉio dependas de tio, cetere oni pensiigos lin, kaj ĝi signifas lian morton, kvankam li ne volonte faras, eĉ tiam devas vivi la kompatindulo… Kial vi ne povas kompreni tion? Kial vi estas tiel senkora, kiam mi petas vin veni ĉi tien, kaj kunveturigu Cigaron? Malgraŭ tio oni povas gaje enterigi!.. Se vi eĉ nun ne komprenas, tiam mi funde ekkonis vin… Matiaso! Ĉu vi lasos min ĉi tie?… — kaj kiel ploranta bloveto ŝi ankoraŭ aldonis: — Alllooo…
…Matiaso prenis en sian aŭton Cigaron ĉe la seka doko. Komence la severa apaĉo tute ne volis aŭdi pri la kunveturo, ĉar li tre suferis pro siaj diversaj vundoj, kaj apenaŭ pasis duono da horo, ke Prunoki, la lignaĵisto, kunkudris la vundon sur lia kruro. Estos sufiĉe malagrable al li matene forvojaĝi! Sed aŭdinte de Matiaso, ke ili devas kunporti Prücsök-on, ĉar ŝi freneziĝis interstacie, li tamen sidis apud la ŝoforon, kaj ili rapidis.
Dume Prücsök prenis sian aktujon. Ĉar ĝi estus apud la reloj en malpelena barelo, en kiu oni deponis la oleon por impregni la ŝpalojn. Ŝi jam atendis ilin, ankoraŭ en sia iometa vestaĵo, kiam ŝiaj amikoj alvenis kun la tri mortintoj.
— Venu, estas granda problemo, sed ĉio povas ŝanĝiĝi bona. Vi devas interveni, Cigaro, sed tre atentu, ĉar eblas, ke oni pendumos vin… Gravas, ke vi devas tuj ekveturi per la kadavrotransporta aŭto al Tanger, kaj fari la taskon de la leterportisto anstataŭ Deboulier, ĉar la matena trajno jam estas malfrua, kaj vi devas transdoni ĝin en lia nomo. Kaj en la vestaĵo de la kapitano, kian li havas. Tian vi povas ŝteli survoje. Eĉ momento ne estas prokrastebla.
— Ĉu via menso iris promeni? — kriis Matiaso timiĝinte. — Tri kadavroj troviĝas en mia veturilo.
— Se vi revenos kun tiuj, eĉ tiam agrablos al ili la eterna ripozo. Mi volis poroti la leteron matene kun Cigaro, sed nun estas bezonata pseŭda soldato, do: viro, uniformo kaj furgono!
— Vi estas tute freneza! — ridis Matiaso krude.
— Se vi persvados min pri tio, tiam mi pikos la poŝtranĉilon en mian kolon — asertis Cigaro, kaj ilustrante tion, li premis sian dikfingron sub sian mentonon, kie estas la plej malmola korpopartro de ĉiu homo. — Ĉu vi pensas min freneza?
— Ĝi ne estas demando de psika stato — diris la knabino.
…Kian potencon havis Prücsök, kiel ŝi regis super tiuj homoj? Ĝi estas tiu enigma elemento, kiu dum la daŭro de la historio de la romano kaj en tiom da aliaj veraj historioj servas per tiu mistika, sed real-gusta enhavo, kiu elmeritas la nomon legendo.