— Oni ne estus kaptintaj min, ĉar mi ricevis draton — diris Hokbaton al Li kaj glutegis.
Onjo Babette mallaŭte ekploris en la fono, neniu scias pro kia malgaja ĝojo super la flueto de siaj diluv-similaj larmoj, de kie ajn alvenantaj, kaj la karbidlampo krepitis preskaŭ du sekundojn al tio.
— Ĉi tie… — daŭrigis Ludoviko la Saĝa langvore — la maŝino… estis bona… La argano, la fabela eksperstrajno… Ĝi kuregas rapide de jaroj… kun mi… kaj oni veturas… ne tial… por ke li alveni ien… Kaj nun… la finstacio… de la argano…
Cefi, la Drato venis kurante al Mervin.
— La masonisto atendas vin, kiu loĝas ĉe onjo Babette, kaj li estas lama, ĉar li falegis…
Tiu estis Deboulier.
— Iru, Mervin… mi atendos per mia morto, ĝis vi revenos… — diris Ludoviko la Saĝa ĝentiel, sed samtampe supereme, ĉar li eĉ nun li parolis kun la registara komisaro tiel, kvazaŭ li estus lia iama kandidato. Nenia interveno de la vivo ŝanĝas la malaltan valoron de certaj interrilatoj.
Deboulier venis kun Prunoki, ĉar li ne povis iri. Kompreneble Prunoki. Li estis tute ebria.
— Mi petas vin — komencis la kapitano, — la Sekreta servo estas en granda embaraso pro via ordono. Ĉar oni ŝatus enterigi la Raĝon
— Kio??!
— Oni haltigis furgonon laŭ via ordono sur la vojo al Tanger. Ĝi liveris la kadavron de la hinda vicreĝon Raĝa Makamoti al vaporŝipo, atendanta en Tanger por transporti, poste enterigi lin en Kalkuto.
— Alta ĉielo!
— La kadavro de la Raĝo — daŭrigis Deboulier — restadas jam de noktomezo en la korto de la prokuroreja arestejo.
— Mi tuj ordonos, ke oni lasu ĝin ekveturi.
Li skribis kelkajn liniojn sur paperon kaj transdoni tion al Deboulier.
Dume Prunoki interpretis stertorajn kantojn, kaj kiam Bull la Korn-naza venis tien, ĉar li jam estingis la lampojn, la lignaĵisto provis ĵetis sia al la kolo de la forlasita homo.
Sed li jam estis post la bato, kion li ricevis de Ĝnomo la Enorma, kaj leŭkoplasto estis gluita sur lian vizaĝon, li do levis minace sian longan stangon kontraŭ Prunoki.
— Forportu vin, ĉar vi ricevos tian baton!.. — kaj li amare turnis sin al Mervin. — Mi perdis mian ĉefan lukron pro vi.
— Kiel?
— Vi ne permesis, ke mi foriru. Vi minacis min per revolvero! Je la deka vespere mi sekrete portas brandon al la fenestro de la dua etaĝo de la frenezulejo por akuta alkoholisto, sur la pinto de la bruliga stango. Ĉiutage li donas al mi dek frankojn, kaj hodiaŭ li furiozis, ĉar mi malfruis. Li denuncis min. Oni nun fermas la fenestron…
— Mi tre bedaŭras — diris Mervin kaj venis en lian kapon artikolo de fama profesoro, kiu antaŭ nelonge verkis libron pri delirulo en Casablanka, ĉar li konservis siajn akutajn simptomojn eĉ post la longdaŭra dekutimiga kuracado, kio estas malofta.
Pluraj fakgazetoj publikigis la eseon.
— Tiel — diris Deboulier — tiu homo, nomata Cigaro, alvenis en urbon Tanger kun la letero kaj per la alia furgono.
— Ŝajnas, ke… la skandalo okazos aŭrore, kaj oni sciigos la mondon per radiodissendo. Al ni estas kapute.
Ili manpremis mute.
Dume la lasta lampo estingiĝis dank’ al la longa magiista bastono de Bull la Korno-naza, malsukcesinta ne la gangsterismo, kaj laŭ la ordono de la granda, ĉiela ĉeflumigisto malrapide disvastiĝis iom da purpura radiado ĉe la rando de la blua nokto, kliniĝanta al malhelverda koloro, kiel la eterna lampo de nia planed-sistemo iom post iom eklumiĝis, kiel trouzita volfram-ŝtrumpo…
La registara komisaro revenis en sian kajuton.
La sama bildo. Hoktabon al Li ludis per sia trikotaĵo. Onjo Babette ploris feliĉe.
Kaj Ludoviko la Saĝa kuŝis surdorse kun retroklinita kapo, turninte sian monoklon al la ĉielo.
Lia vizaĝo konvulsiis. Li singultis kelkfoje, sed glatiĝis denove liaj ĉiuj trajtoj. Li flustris mallaŭte:
— Mervin… En la afero… de miaj sumigitaj suferoj… nun… sekvos… la pruvo de la vero. Mi diktis al la Kandidato… Li estas simpla maristo, kaj li notis… Mian grandan verkon… Mi ordonas, ke… vi legu kelkajn frazojn de tiu libro… nun… tuj…
La registara komisaro levis dikan kajeron kun kartona kovrilo de sur la seĝo. Jen tio estis skribita sur ties vinjeto:
LA HISTORIO DE LA JURO KAJ VERO
de nia nuntempo ĝis ties naskiĝo
Verkis:
d-ro Mervin
Hokbaton al Li metis sian fingron antaŭ siajn lipojn, kion Mervin ne komprenis, kaj li malfermis la kajeron. Jen tio estis skribita en ĝi:
“Mi ne scias skribi, sed mi bezonas la tagsalajron, kaj estas utile ankaŭ por lia sinjora moŝto, kiam li diktas! Bonvolu ne diri tion al li. Se mi ne estus ĉi tie, mi tuj venos. Schulteis, la Gemeloj notis tion, kion diktis Hokbaton al Li, mi notis ĝin danke:
Schulteis, la Ĝemeloj
Kaj poste nur blankaj paĝoj.
La Kandidato ne sciis skribi! Sed li kondutis tiel, kvazaŭ li scius skribi!
— Nu?… Kiel vi opinias?… — demandis Gabrone triumfe. — Tiu libro estas rezulto de amara cerbumado de longaj jaroj… Mult-cent noktoj… pasis, ĝis… mi diktis… tion… Fine la vero mem!
Nuraj blankaj paĝoj. Ne tute puraj, sed grandparte netuŝitaj, blankaj, glataj paĝoj, ĝis la lasta.
— Vi vere… rekonis la esencon de la juro… En tiu libro… estas la pura… vero… — diris Mervin raŭke kaj sentis tiel, ke li tuj sufokiĝos.
Ĉar en tiu libro entute estis la vero:
Sur la lasta paĝo li trovis malnovan foton de Ludoviko la Saĝa, kiun oni deŝiris de ie, kaj mankis ĝuste lia kubuto.
— Mervin… Noru bone… — deklaris la mortanto — la vero… ofte restas sekrete… Sed la malvero… ĉiam evidentiĝas… La ceterajn en la ĉielo… en fermita juĝdebato… — poste li jam nur flustris. — Laŭ la rajto… de la lasta… vorto… mi petas indulgon… iom da indulgo… — li flustris humile kaj kun rompita voĉo. — Kion mi faris… tio ne estis kapokosta… nur… nezorgemo… kulpo… Granda… nezorgemo, maksimuma kulpo… Ho!
Li finis sian pledadon kun retroklinita kranio, kaj oni ne plu povis juĝi pri li. Tiam li jam vere konvinkiĝis pri tio, kio estas la vero, kaj certe evidentiĝis, ke li bone faris sian verkon.
Multaj blankaj paĝoj. Tio estas la vero.
Kaj Mervin, kiel li staris tie kun la stumpigita duono de malnova foto, li ne scias, kion fari. Li elprenis la alian duonon de la foto, kaj li kunmetis ĝin tie, kie ĝi ŝiriĝis iam, kvazaŭ oni povus fari ion kompleta, kiu havas nek pli da potenco, ol disŝiri ion kaj alian. Sed Ludoviko la Saĝa jam estis tie, kie oni veldas ĉiun rompaĵon kun mirindaj aŭtogenveldistoj, se necese, kaj kie malgraŭ tio ankoraŭ oni neniam disŝiris ion.
— Li mortis… — flustris Prücsök, kaj ŝi kunmetis la du malstreĉiĝintajn, maldikajn, delikatajn manon, memorigantaj pri la koloro de malnovaj objektoj el osto sur la brusto de la Dormema Elefanto, kiu ekdormis por eterna ripozo. Poste ŝi surgenuiĝis…
Onjo Babette deprenis la monoklon de Gabrone kaj formetis ĝin.
Mervin rigardis la mortinton kun mirego. Nun li estis bela.
Noblaj kaj saĝaj trajtoj glatiĝis sur lia rigidiĝinta vizaĝo. Kaj…
Li ekkris mallaŭte!
Super la kapo de Ludoviko la Saĝa, paciginta en la morto, ĝi presk ŭ ne lumis; malnova savzono pendis sur la muro, kiel ia ŝvelinta, disfibriĝinta aŭrelo. Ankoraŭ estis videbla la trivita surskribo, la iama nomo de la ŝipo, duoncirkle:
ADRIEN
D U D E K K V A R A Ĉ A P I T R O
Alo, jen estas radio Cigaro!