кварц ( kvarco )
го́рный хруста́ль (monta kristalo)
амети́ст ( ametisto ; светлоокра́шенный — hela); ĝia speco estas празиоли́т (artefarite kolorigita зелёный кварц — verda kvarco )
цитри́н ( citrino )
аметри́н ( ametrino )
ды́мчатый кварц (ankaŭ раухтопа́з ; fumkvarco)
морио́н ( moriono )
волоса́тик (harulo; рути́л в ква́рце — rutilo en kvarco , турмали́н в ква́рце — turmalino en kvarco )
халцедо́н ( kalcedono )
хризопра́з ( krizoprazo )
сердоли́к ( karneolo )
ага́т ( agato ); ĝia speco estas мохово́й ага́т (muska agato )
о́никс ( onikso )
я́шма ( jaspo )
авантюри́н ( aventurino )
опа́л ( opalo ; ĝiaj specoj: о́гненный опа́л — fajra opalo , молочный опа́л — lakta opalo , мохово́й опа́л — muska opalo , зелёный хризопа́л — verda krizopalo)
нефри́т ( nefrito )
жадеи́т ( jadeito )
родони́т ( rodonito , ankaŭ nomata орле́ц )
лазури́т ( lazurito )
малахи́т ( malakito )
бирюза́ ( turkiso )
чарои́т ( ĉaroito )
змееви́к ( serpenteno , ankaŭ nomata серпенти́н )
симбирци́т ( simbircito )
Organikaj ŝtonoj
Redakti
Ŝtonojn kreitaj de la naturo el iamaj plantoj aŭ bestoj oni nomas органи́ческий ка́мень (organikaj ŝtonoj)
янта́рь ( sukceno )
же́мчуг ( perlo )
перламу́тр ( perlamoto )
гага́т ( gagato )
кора́лл ( koralo )
аммоли́т ( amolito )
Specoj de prilaborado de la valorŝtonoj
Redakti
огра́нка (tajlado, facetado)
инкруста́ция (inkrustado)
Krome sufiĉe popularaj estas juveloj el plasto kaj artefaritaj gemoj. Komuna nomo por juveloj el пластма́сса (plasto) kaj ne-noblaj metaloj estas бижуте́рия (validas ankaŭ бижутери́я; biĵuterio — de la franca bijouterie ). Kutime temas pri ĉinaj ĉipaĵoj — foje belaj, sed kutime malaltkvalitaj. Tamen ekzistas ankaŭ la tiel nomata лю́ксовая / эли́тная (luksa / elita) biĵuterio — pli kosta kaj kvalita.
La plej popularaj artefarita gemo estas фиани́т ( fianito ). Фиани́т estas la kristaligita duoksido de zirkonio (ZrO2), kreita en la Fizika Instituto de la Akademio pri Sciencoj (FIAN), al kiu ĝi ŝuldas sian nomon (radiko fian + sufikso –it- propra al ŝtonoj). Ĝi estas vaste uzata tutmonde, sed tiu ĉi nomo aplikeblas nur en la landoj de eksa Sovetunio kaj Orienta Eŭropo . Eksterlande oni kutime nomas ĝin cirkonito , Pro tio oni foje nomas ĝin цирко́н aŭ цирко́ний , kio estas malĝuste, ĉar цирко́н ( zirkono ) estas mineralo kaj цирко́ний ( zirkonio ) estas kemia elemento.
Specoj de juveloj
Redakti
серьга́ (orelpendaĵo)
— пусе́ты (orelpingloj; ankaŭ nomataj plurale гво́здики — najletoj);
— мо́но - се́рьги (nepara orelpendaĵo uzata ĉiam por nur unu orelo);
— серьги -люстры (orelpendaĵo-lustro — granda vespera juvelo);