Sokrato uzis aiiajn esprimojn, kiujn maiiculoj riproĉis ai li antaŭ la stuita popoio.
Tuj kiam la korpoj de tiuj, kiujn ni piej amis - li diris
fariĝis senvivaj, oni rapidas ilin maiaperigi.- Tiom longe, kiom ni vivas, ni amas nian korpon; tamen de ĝi ni tranĉas kaj forĵetas tion, lcio estas senutila, kiel la longotroo
de ungoj, de haroj aŭ- la kaloj. Iafoje, ni konsentas sperti akrajn dolorojn por senigi nin je iuj senutilaj partoj de nia korpo; ni elradikigas aŭ bruligas ilin de kuracisto, kaj ni opinias, ke tiu servo meritas pagon. Tiele paroli, ' ĉu tio signifas, ke oni devas igi sin dispecigita aŭ, ke oni devas enterigi viva sian patron ? Ni lasu al la komi- kaj poetoj kaj al la oratoroj tiun spritan arton pri ne- komprenemo.
Montrante, ke kio estas senutila, tio ne indas esti trovita aŭ eĉ konservata, Sokrato instigis la junulojn far- iĝi utilaj. Li avertiŝ iiin, ke nenion farante, ili laŭme- rite perdos la amernon mem de siaj gepatroj.'
7 ' :
Koncerne lin, li pasigis sian vivon igante sin utila, igante junŭlojn. ektrovi la veron, direkti al ŝiaj eraroj kaj mankon la lumon de sia konscienco, instigante iiin pli- boniĝi. Nu, tion li faris senpage. Tial ke li donacis la verajn bonaĵojn, ĉiuj vendistoj de falsaj bonaĵoj malamis lin : magistratanoj, oratoroj, poetoj, dungatoj.
Por povi ĉion donaci, li reguligis sian korpon laŭ tia maniero, ke ĝi preskaŭ ne plu havis bezonojn. Tre malmulte da laboro sufiĈis, por havigi al si la malmulton per kiu li kontentiĝis. Li ne timis la varmon nek la malvarmon. Ili ĉiam vidis lin kun la sama mantelo malnova. Mi demandas min, kiei li povis teni ĝin pura kaj sentrua. Li flikis ĝin pro mi ne scias kia cedemo al la popolamaso kaj por ne fieri pro sia glora malriĉo. Koncerne min, miaj ŝiritaj vestoj proteste elmontras mian malestimon al la uloj zorgoplenaj pri la ŝtofoj, per kiuj ili kovras siajn ĉifonaĵojn inter- najn.. Ridetante Sokrato riproĉe diris, ke tra la truoj de mia paliumo[7]mi montris mian radiantan kaj pravan malhumilon.
Li manĝis nur, kiam li malsatis, kaj ne altabliĝis, an- taŭ ol lia stomako tion postulis. Tiel la plej maldelikataj
manĝaĵoj estis por li ambrozio;- la amara lupeno fariĝis dolĉa en lia ridema buŝo. Tiel ke li neniam trinkis antaŭ ol soifi, post kiam lia soifo estis kvietigita, Ĝia trinkaĵo estis al li agrabla. Li diris :
Ci povas akcepti la vinon, kiu venas al ci; sed, kiam ci soifas, serĉu akvon.
Se li estis invitita al iu festeno, pro favoro kaj ne pro malhumilo, li ne rifuzis ĉeesti. Sed li fordonis sin al neniu malsobro.
Ci forpuŝu - li diris - kiel venenojn la manĝojn, kiuj in- citas al manĝado, kiam la malsato estas kvietigita; la likvo- rojn, kiuj instigas trinki, kiam ĉesis la soifo. Ci rcspektu cian stomakon kaj cian kapon, kiel du servantojn de cia spi- rito.
Li plie diris, tute ridetante :
Ci ne cedu al la ĉarmoj de Circa kaj restu homo.
ĉar Circa - li asertis - por aliigi homojn en porkojn, uzis neniun alian sorĉon ol la troan trinkadon kaj manĝadon. Kaj Atena, por protekti Odiseon kontraŭ la potencaj sorĉoj, donis al li nur ĉi tiun magian ĉarmon : Ci ĉesos manĝi, kiam ci ne plu malsatos; ci ĉesos trinki, kiam ci ne plu soifos.
Tiel ŝerĉante Sokrato instruis nin, kaj li igis utilaj eĉ la plej ridindajn rakontojn pri la dioj kaj la herooj.
Iafoje mi diris al li pri iuj ordinaraj reguloj :
Ho Sokrato, ĉiuj scias, kion ci nun instruas, kaj malmultaj tion praktikas. Do la scio ne sufiĉas, por estigi la virton; necesas plie la forto.
Sed li firme asertis, ke la scio ne estas tute efektiva tiom longe, kiom ĝi ne donas obe-forton. Kiam mi falas, ĝi estas ĉiam pro tio, ke la loko, kie mi marŝas, ne estas sufi- ĉe hela. Mi persistas kredi, malgraŭ Sokrato, ke iuj malfor- tikaj kruroj ŝanceliĝas kaj falas eĉ en pura lumo, kaj ke bona vidkapablo ne ĉiam sufiĉas por rekte alpaŝi.
8
Sokrato ne nur superis ĉiujn ĝuojn, kiuj agrable impresas la korpon; li ahkaŭ malŝatis la ridindajn, malhardantajn kaj ŝajnajn komfortajojn, kiujn havigas la riĉo. Akcepti ies mo- non, tio estis, laŭ li, sin fordoni senkompense al iu mastro kaj fali en la plej hontindan servuton.
Ne Ĉiuj sofistoj estis Ĉiel saĝaj. Plioraj ricevis monon de siaj aŭskultcntoj. Kelkaj estis enviemaj kaj penadis fortiri alies disciplojn.
Inter la plej malbonaj sofistoj konvenas mencii Antifo- non. Lia posta konduto pruvis, ke li havis ĉiujn eksterajn ambiciojn; kaj, por ilin kontentigi, li ne hezitis iniciati laŭleĝan mortigon kaj civilan militon. Oni ne forgesis liajn krimojn de reg-aspiranto, nek liajn krimojn de reg- anto. Oni konas lian mizeran morton, kiam tiuj Kvar Centoj, kies piej kruela estro li estis, renversiĝis.
En la tempo de mia junaĝo, li celis akiri monon per du rimedoj : al kiu konsentis pagi, li ripetis la instruojn de Gorgiaso pri la parolarto; li skribis pagatajn pledadojn por akuzitoj, nekapablaj sin mem defendi. Li estis la unua elpensinto de tiu negocaĉo, kiu donas al mohhavanto tion, kio devas esti konsentata al kompatindulo.
Tiu Antifono incitiĝis pro la granda nombro da junuloj, kiuj aŭskultis Sokraton kaj pro tio, ke, inter tiuj junuloj, kelkaj estis riĉaj kaj povus malavare pagi la lecionojn de Antifono. Kio plej furiozigis lin, tio estis, ke, inter tiuj junaj riĉuloj, estis da ili - unue Kritiaso, poste Platono - kies faiailio boparencis tiun de Antifono. Li kon- sideris kiel perfidon, ke ili preferis alian sofiston, ol sian boparencon, kaj li asertis, ke tiu perfido kaŭzis al li gravan malprofiton. ĉiufoje, kiam li rehkontis disĉiplon de Sokrato, precipe unu el la rmĉaj, li klarigis iin, ke oni perdas sian tempon ĉe la maldelikata filo de Sofronisko, sed, ĉe la granda Antifono, oni rapide kaj certe lernas la sekretojn, kiuj lertigas kaj feliĉigas.
Ofte ankaŭ, atakanto ĉiam venkita kaj kontuzita, sed kies malaino devigas rekomenci la danĝeran bataladon, li ve- nis diskuti kun Sokrato. Li asertis, ke Sokrato igis sin malfelioa kaj malfeliĉigis tiujn, kiuj aŭskultis lin. Kse- nofono raportis tri el la interparoloj, kiujn havis Sokra- to kaj Antifono en tiaj okazoj. Siakutime, tiu patrioto de alia patrio ol la sia, tiu atenano, kiu batalis por Sparto kontraŭ Ateno,Afaras el la kosmopolita Sokrato patrioton kaj atenanon. Car li ŝparis al si neniun mensogon kaj al tiu, kiun li nomis sia majstro, li ŝparis neniun ridindaĵon. Laŭ ĝenerala maniero, se oni forgesas tiun patriamon stulte atribuita al saĝulo, iu parto el la interparoloj de Sokrato kaj de Antifono estas raportita de la filo de Grillo kun kelka fidelo. Tamen mi raportos ilin miavice. Mi estos pli skrupule ekzakta kaj, pri la gravaj punktoj, mi estos pli kompleta.
Antifono ; Gis mia konatiĝo kun ci, Sokrato, mi kredis, ke la publikaj instruantoj de filozofio devas esti la plej feliĉaj el la homoj. Ne nur mia racio proklamis tion, sed ankau mia sperto kaj tiu de kelkaj aliuloj. Parolante nur pri mi, en la filozofio mi trovas mil rimedojn de feliĉo kaj mi instraas al miaj disĉiploj, kiel trovi en la filozofio mil feliĉorimedojn. Sed cia vivmaniero propra estas tia, ke sklavo, tiel malbone nutrata, forkurus de sia mastro, riskante ĉiujn turmentojh. Ci manĝas la plej maldelikatajn nutraĵojn. Mi eĉ vidis cin akcepti amaran lupenon. Plej ofte cia trinkaĵo estas sengusta akvo. Ci uzas nur mantelaĉoh, la saman ĉiusezone, kaj cia haŭ- to ne konas la kareson de fleksebla kaj milda tuniko. Ciaj piedoj estas nudaj. La mono, kara Sokrato, estas dufoje agra- bla : ĝi agrablas ĉe la ricevo, ĝi estas agrahla, kiam oni el- spezas ĝin. Nur ĝi pagas la plezurojn kaj ebligas decan vivon. Nu, ci rifuzas eĉ la monon, kiun oni proponas al ci,-tiel ke da ĝi mankas al ci por la plej necesaj elspezoj. La aliaj majstroj: diligentas, por ke iliaj aŭskultantoj sekvu ilian ekzemplon. Se ;ci kondutas., ki.el la aliaj majstroj, mi admiras ĉe si, kara Sokrato, la unuan homon el la mondo, por instrui la arton malfelioigi sin.