“homo povus rabi laŭ sia volo. Kiam iuj rabas, la prirabitoj rabos refoje. La rado de konduto
turnas kaj faras prirabitojn prirabantoj.”
Reĝo Pasenadi forpasis en siaj okdek jaroj kiam lia filo Vidudaba ribelis kontraŭ li.
2-15. Sciiĝo pri vera karaktero
Iuvespere, kiam Reĝo Pasenadi de Kosalo babilis kun la Budho, sur la vojo paŝis vico da
asketoj kun nodita hararo, harkovrita korpo kaj longaj ungoj. Ili preterpasis malrapide kun la kapo malalte klinita. La reĝo tuj stariĝis kaj genuiĝis por fari adoron al ili, prononcante sian nomon trifoje.
La reĝo revenis al la Budho kaj diris: “Sinjoro, certe ekzistas sanktuloj inter tiuj asketoj.
Rigardu, kiel trankvile ili paŝas kun la kapo klinita.” La Budho vidis per siaj magiaj okuloj, ke tiuj viroj ne estas sanktuloj, sed spionoj, kiuj eliris por kolekti informojn.
“Via Reĝa Moŝto,” diris la Budho,“vidi la veran naturon de aliuloj nur laŭ ties aspekto estas
neeble por tiu, kiu havas komfortan vivon. Se ni volas koni la veran naturon de aliulo kaj liajn bonajn aŭ malbonajn kvalitojn, ni devas konatiĝi kun li almenaŭ dum iom da tempo. Ni devas esti
saĝaj kaj akramensaj.”
“ Ni povas koni homan purecon per interparolo kun li, observado al lia kuraĝo antaŭ la
misfortuno, kaj kompreno al lia saĝo dum diskutado. Reĝo, la malbonaj homoj kutime sin ŝajnigas
kiel la bonajn, kaj estas malfacile por vi juĝi ilian moralecon. ”
2-16. Provo kalumnii la Budhon
Du gravaj aferoj okazis en la dudeka jaro ekde la iluminiĝo de la Budho. Unu el ili estis
konvertiĝo de la bandito Angulimala. La alia okazis en Savati, kie iuj ĵaluzaj asketoj provis
kalumnii la Budhon. Jen la dua afero.
La Budho kaj liaj disĉiploj estis famaj kaj respektindaj religiaj instruistoj en Savati. Multaj
homoj en la regiono kutime vizitadis por aŭskulti iliajn instruojn kaj doni almozon al ili.
Sed ne ĉiuj homoj en Savati estis sekvantoj de la Budho. En la regiono multaj asketoj kredis,
ke iliaj propraj instruoj estas pli superaj. Tiuj estroj de la religioj ĵaluzis kiam ili vidis, ke pli kaj pli da homoj iras al la Budho kaj liaj disĉiploj por doni almozon kaj oferi robojn kaj medicinaĵojn.
Post nelonge ili estis venkitaj de sia ĵaluzo kaj decidis ion fari kontraŭ la Budho kaj liaj disĉiploj.
En Savati vivis asketino nomata Sundari. Ŝi estis juna kaj malbona. La asketoj decidis
malutili la honoron kaj famon de la Budho kaj la monaĥoj per tiu asketino.
“Fratino, vi devas fari ion kontraŭ la Budho por helpi nin,”ili diris al ŝi,“ĉar li ĉiam allogas subtenantojn for de ni.”
“Kion mi faru por vi?” demandis Sundari.
“Helpu nin per vizitado al Ĝeta Arbaro por trovi tiom da informo pri la Budho kiom vi povas.
Trovu metodon, por ke ni povos revenigi al ni la subtenantojn.”
Sundari vizitadis la Ĝetan Arbaron regule por spioni la Budhon. Ŝi tute ne sciis la veran
intencon de la asketoj, kiuj petis ŝin iri tien. Post iom da tempo, la asketoj certiĝis, ke multaj homoj jam vidis Sundari frekventi al la Ĝeta Arbaro. Ili ŝin mortigis kaj enterigis en proksima
defluilo. Poste ili iris al Reĝo Pasenadi de Kosalo kaj raportis, ke Sundari perdiĝis, kaj iuj homoj vidis ŝin lastafoje ĉe la Budho.
“Kie ŝi estas laŭ via supozo?” demandis la reĝo.
“Eble ŝi ankoraŭ estas en Ĝeta Arbaro, Granda Reĝo,” ili respondis. “Ni maltrankviliĝas,
ĉar ni scias bone, ke ŝi neniam restis tiel longe post kiam la Budho faris al ŝi predikadon.”
La reĝo diris: “Do vi devas iri tien senprokraste por serĉi ŝin.”
La asketoj afekteme ekserĉis Sundari en la Ĝeta Arbaro. Post iom da tempo, ili iris al la loko,
kie ili enterigis ŝin, kaj elfosis ŝin. Metinte la kadavron de Sundari sur brankardon, ili portis ĝin al Savati. Sur la tuta vojo ili plengorĝe kriegis kolere: “Vidu, sinjoroj, vidu, kion faris tiuj monaĥoj, kiuj sin ŝajnigas kiel sanktajn homojn. Ili estas senhontaj kaj malicaj mensogistoj. Rigardu, kion ili faris. Ili havis seksan rilaton kun la kompatinda Sundari kaj poste mortigis ŝin por kaŝi siajn krimojn.”
La disĉiploj de la Budho teruriĝis pro tiuj akuzoj kaj ne sciis kion fari, sed la Budho diris al ili trankvile, ke ili sin detenu de siaj timoj, kaj estas nenio timinda ĉar ili estas senkulpaj pro la krimo.
La Budho admonis ilin: “Tiuj homoj akuzos kaj insultos vin, sed faru nenion krom reciti
tiujn vortojn: ‘Mensogantoj kaj neantoj pri sia malbona konduto kulpas kaj suferas same.’ Poste
estu paciencaj. La homoj vidos, kiel kvietaj vi estas, kaj enuiĝos de la insultado al vi. La krioj kaj akuzoj malaperos post sep tagoj.”
La disĉiploj vere observis la admonon de la Budho kaj post nelonge oni ekdemandis unu al
aliaj, kial la Budho kaj liaj disĉiploj estis tiel trankvilaj. Poste ili rememoris, ke la Budho kaj liaj disĉiploj estas virtaj, kaj neniam faras malbonan konduton. “ Iuj eble murdis kompatindan
Sundari!” ili kriis, “Tute neeble, ke tion faris tiel kompatemaj religiaj instruistoj!” En la fino, la insultado ĉesiĝis kaj la Budho per tiu ĉi okazaĵo konsilis siajn disĉiplojn kiel toleri kalumniion pacience: “Kiam oni ĵetas krudajn vortojn al bikŝuo, li toleru kun trankvila menso.”
Post iom da tempo la reĝo trovis, ke la krimon faris la asketoj, kiuj raportis pri tio. Post kiam oni kondukis ilin al la reĝo, ili konfesis siajn krimojn publike kaj ricevis indan punon laŭ la leĝo.
Post tio la Budho kaj liaj disĉiploj fariĝis pli honoraj kaj respektindaj en Savati.
2-17. Kultado al ĉiuj direktoj
Instruo pri homa devo
Iumatene la Budho forlasis Monaĥejon Bambuaro kaj iris en Urbon Raĝagaha. Dum sia
almozpetado li vidis, ke junulo nomata Sigala tute malsekĝis kvazaŭ li ĵus sin banus. Sigala faris kulton en ĉiuj kvar direktoj al la oriento, sudo, okcidento kaj nordo. Li faris kulton al la ĉielo supre kaj tero sube. Vidinte tion, la Budho haltis kaj demandis al li, kion li faras.
"Tio estas la lasta volo de mia patro antaŭ lia forpaso," respondis Sigala, "Mia patro konsilis min adori al ĉiuj direktoj por forteni min de malbonaj aferoj el la kvar direktoj kaj el supre kaj malsupre." La Budho pensis pri tio kaj diris: "Estas prave tion fari por plenumi la lastan volon de via patro, sed ne prove komprenu la konsilon de via patro nur laŭvorte. Via patro tute ne intencis, ke vi vere faru kultadon laŭ tiu ĉi maniero." Poste, la Budho eksplikis la veran signifon pri la kultado al ĉiuj direktoj:
"Kultado al la oriento signifas respekti kaj honori viajn gepatrojn.
Kultado al la sudo signifas respekti kaj obei viajn instruistojn.
Kultado al la okcidento signifas esti fidela kaj sindediĉema al via edzino.
Kultado al la nordo signifas esti afabla kaj helpema al viaj amikoj, parencoj kaj najbaroj.
Kultado al la ĉielo signifas prizorgi la materialan bezonon de religiuloj kiel monaĥoj kaj
asketoj.
Kultado al la tero signifas esti justa al viaj servistoj, donante al ili laboron laŭ ilia kapablo, pagante al ili justan salajron kaj provizante al ili medicinan helpon kiam ili malsaniĝas.
Tion farante, vi povas vin forteni de malbonaĵoj".
La Budho ankaŭ admonis Sigala eviti kvar malbonajn kondutojn.
"Estas kvar malbonaj kondutoj evitindaj," li diris, "Ili estas mortigo, ŝtelado, seksa miskonduto kaj mensogo."
La Budho daŭre parolis al Sigala: "Estas kvar malbonaj motivoj, pro kies kaŭzo oni faras
malbonajn kondutojn. Ili estas partieco, malamikemo, malsaĝo kaj malkuraĝo."
"Kaj fine, Sigala, vi devas eviti ses manierojn malŝpari vian havaĵon. Ili estas drinkado,
toksiĝemo, maldiligenteco, vagado ĝis profunda nokto, malŝparo de tempo ĉe foiro kaj penso pri
amuziĝo, vetludo kaj kunestado kun malbonaj amikoj."
Juna Sigala aŭskultis la konsilon respektoplene kaj subite rememoris, ke lia patro ofte diris al li, kiel bona instruisto estas la Budho. Kvankam la maljunulo ofte klopodis, ke Sigala iru kaj