І мая Ніна свая, і Лі-Лі... Хто яшчэ? Росцік?.. Не трэба нам да ўлады, Росцік, — там няма сваіх: глядзі вунь, што выйшла... У Ігара Львовіча рыжык выпаў са старой ватоўкі, менты здалі, светухі адмяцелілі — цяпер пахана чакай, які ў поле павядзе...
І не едзе
хлопчык
на веласіпедзе. І баліць усё, і да ўсяго — здушвае, здушвае, здушвае... Як у трубе, як у лодцы падводнай, як у кіфе цёмным. І ўсё праз тое, што не хлопчык, а Фелікс прыехаў, які спытаў нечакана:
“Я для цябе не свой?..”
Паспрабуй адказаць адразу... Падумаць трэба, а Фелікс дапытвае: “Чаму я пра цябе нічога не ведаў?”
Нібыта мне пра яго вядома болей...
“А што ты ведаць хацеў, Фелікс?”
“Тое, што зараз ведаю... Што цябе, як і мяне, магло не стаць, але ты зратаваны лёсам, як і я”.
“Зусім не так, як ты...”
“Не важна, хто і як!.. Хто з поля збег, хто з машыны выскачыў — мы зратаваныя. Ты задумваўся над тым, для чаго ты зратаваны?”
Бывала, што задумваўся... Але без адказу.
“Каб жыць”.
“Для зратаваных гэтага мала”.
“А што яшчэ трэба?”
“Разлічыцца”.
“З кім?”
“З хлопчыкам на веласіпедзе”.
Ды што яны, як згаварыўшыся, пра адно!.. Спачатку Марта, цяпер Фелікс... Я б мог тады папрасіць лабухаў хабараўскіх, каб знайшлі хлопчыка, вярнулі веласіпед, але і так яны мною пераклапаціліся — і дзе таго хлопчыка шукаць было?
“Хіба за гэта трэба разлічвацца?”
Фелікс, падобна, здзіўлены:
“Назаві, калі ўспомніш, хоць нешта такое, за што не трэба?..”
Такога я не магу ўспомніць...
“Нічога столькі не каштуе, як жыць... Дык чым і як разлічыцца?”
Фелікс глядзіць на мяне пакутліва:
“Спраўдзіць тое, для чаго зратаваны”.
Я не ведаю, для чаго зратаваны, а ён, значыць, ведае...
Калі я ў Лі-Лі пытаўся: “Як ты думаеш, для чаго Фелікс прыехаў?” — дык на ўвазе меў, што развітанне з Ігарам Львовічам — толькі прычына, і ў Фелікса, як і ў Лі-Лі, свая гульня... А Лі-Лі глянула, як яна ўмее, з туманком у вачах: “Ты ўжо забыўся, што ёсць такая рэч, як прыстойнасць, і паводзіцца прыстойна, жыць прыстойна — гэта нармальна”. Сказала, нібы шкадуючы...
Можа быць, так яно і ёсць... Можа быць.
Цяпер — можа быць, а не тады, калі я думаў, што Лі-Лі са мной хітруе. Папросту дурыць. І калі б аказалася, што яна сапраўды хітравала, надурвала, я б зараз... што мне, лабуху?.. душа пад кадыком... пастукаў і папрасіўся сам ведаю да каго. Ды й наогул не сядзеў бы тут — у кут загнаны.
А яна яшчэ казаць будзе: мыш пад венікам. Ці не яна — Фелікс?..
Занадта мы залежым адзін ад аднаго, залішне.
Толькі што б было, каб не залежылі? І як гэта ўявіць?..
Крабіч так уяўляе: “Я ні ад каго не залежу! Што напісаў — тое маё”. Нібы няма Зіначкі... Няўжо ён і піша так, нібы Зіначкі няма?
Дзякуй за рамонак, Зіначка.
Я не магу так музыку пісаць, нібы няма Камілы. Ніны і Марты. Зоі і Лідзіі Паўлаўны. Лі-Лі.
“Затое, — ашчэрыўся б зараз Крабіч, — я не магу жыць так, нібы Беларусі няма, а ты жывеш!” Ён крычаў яшчэ тады — у нашым клубе парыльным, дзе мы па чацвяргах збіраемся: “І з песнямі прадаеш!”
За мяне заступіліся — і Крабіч на ўсіх наехаў: “Як вы па начах спіце? Як з сумленнем дамаўляецеся?!.”
Мужыкі ў клубе салідныя: пры службе, пры пасадах. Хто рэктар, хто дырэктар... А па Крабічу выходзіла, што ўсе — казлы і падлы! Раз кормяцца з рук улады, якая Беларусь прадае, значыць, падлы і казлы. Як бы ні апраўдваліся і самі пра сябе ні думалі: мы справе служым, а не ўладзе.
Пасля таго я Крабіча не прыводзіў: мы ў лазні не для разборак збіраемся. Клуб — гэта свае, якія яны ні ёсць.
Ды й думаў я не так, як Крабіч, а наадварот: чым больш нармальных людзей ва ўладзе, тым лепш — яны павінны там быць. А як па начах яны спяць, як з сумленнем дамаўляюцца — іх праблемы.
Да аднаго выпадку так думаў...
Росцік у Брэсце пару канцэртаў арганізаваў, мы прыехалі, а першы канцэрт адмянілі: прэзідэнт прылятае і ў той жа зале ў той жа дзень выступае. Шоу такое — куды там нам... Пасля выступлення — пытанні, і цётухна бойкая раптам падымаецца: калі вы, таварыш прэзідэнт, такі харошы, чаму мне дзяцей маіх няма чым карміць? Прэзідэнт — пальцам у першы рад, дзе ўвесь кабінет міністраў разам з прэм’ерам сядзіць: устаць, калі народ пытаецца! І да народа: “Вось хто дзяцей вашых абжырае, глядзіце, якія морды наелі! Жываты нажэрлі — ледзьве ўстаюць!..” Народ, канечне, пляскаць, яму кайф такі — хлебам не кармі, а ў першым радзе пастаялі, жываты падціснуўшы, і селі: ніхто не павярнуўся і не пайшоў. А іх жа на ўсю краіну па тэлебачанні паказвалі — і дзеці іхнія на іх глядзелі, і жонкі, сябры, сваякі бачылі, як у іх пальцам тыкалі, і як яны стаялі, жываты падціскаючы...