- Bo ja chciałbym, proszę pana, akszamitny kołmirz.
- Przyszyj sobie aksamitny kołnierz i idź do diabła.
- Czałkiem beż potrzeby gniewa się pan, bo przecie to dla pańszkiego honoru,
nie dla mego - odparł służący i wychodząc trzasnął drzwiami.
Czuł, że jego pan jest w wyjątkowo dobrym usposobieniu.
Ubrawszy się, Wokulski usiadł do rachunków, pijąc przy tym czystą herbatę. Po
ukończeniu ich napisał depeszę do Moskwy o asygnację na sto tysięcy rubli i
drugą do ajenta w Wiedniu, ażeby wstrzymał pewne obstalunki.
Na kilka minut przed dziesiątą wszedł Maruszewicz. Młody człowiek wydawał
się jeszcze bardziej zniszczonym i onieśmielonym aniżeli wczoraj.
155
- Pozwoli pan - odezwał się Maruszewicz po kilku słowach powitania - że od
razu położę karty na stół... Chodzi o oryginalną propozycję...
- Słucham najoryginalniejszej...
- Pani baronowa Krzeszowska (jestem przyjacielem obojga baronostwa) - mówił
zniszczony młodzieniec - pragnie zbyć klacz wyścigową, Zaraz pomyślałem, że
pan przy swoich stosunkach może życzyłby sobie posiadać podobnego konia...
Jest ogromna szansa wygranej, gdyż biegają prócz niej w wyścigu tylko dwa
konie, znacznie słabsze...
- Dlaczegóż pani baronowa sama nie puszcza tej klaczy?
- Ona?... Ona jest śmiertelną nieprzyjaciółką wyścigów!
- Po cóż więc kupiła klacz wyścigową?
- Dla dwu przyczyn - odparł młody człowiek. - Naprzód baron, potrzebując
pieniędzy na pokrycie długu honorowego, oświadczył, że zastrzeli się, jeżeli nie
dostanie ośmiuset rubli, choćby za swoją ukochaną klacz, a po wtóre, baronowa
nie życzy sobie, aby jej mąż przyjmował udział w wyścigach. Więc kupiła
klacz, ale dziś biedaczka choruje ze wstydu i rozpaczy i chciałaby pozbyć się jej
za jakąkolwiek bądź cenę.
- Mianowicie?
- Osiemset rubli - odparł młody człowiek, spuszczając oczy.
- Gdzie jest koń?.
- W maneżu Millera.
- A dokumenta?
- Oto są - odpowiedział już weselej młody człowiek wydobywając paczkę
papierów z bocznej kieszeni surduta.
- Możemy zaraz skończyć? - spytał Wokulski przeglądając papiery.
- Natychmiast.
- Po obiedzie pójdziemy obejrzeć konia?
- O, naturalnie...
- Niech pan pisze kwit - rzekł Wokulski i wydobył pieniądze z biurka.
- Na ośmset?... naturalnie!... - mówił młody człowiek.
Szybko wziął papier i pióro i zaczął pisać. Wokulski zauważył, że młodzieńcowi
trochę drżały ręce i twarz mu się mieniła.
Kwit był napisany według wszelkich form. Wokulski położył osiem
sturublówek i schował papiery. W chwilę później młody człowiek, ciągle
zmieszany, opuścił gabinet ; zbiegając zaś ze schodów, myślał :
„Podły jestem, tak, podły... Ale ostatecznie za kilka dni zwrócę babie dwieście
rubli i powiem, że dołożył je Wokulski poznawszy bliżej zalety konia. Oni
przecież nie zetkną się, ani baron z żoną, ani ten... kupczyk z nimi... Kwit kazał
sobie pisać... wyborny!... Jak to znać geszefciarza i parweniusza... O! strasznie
jestem ukarany za moją lekkomyślność...”
O jedenastej Wokulski wyszedł na ulicę z zamiarem udania się do adwokata.
Ledwie jednak stanął przed bramą, wnet trzej dorożkarze na widok jasnego
paltota i białego kapelusza współcześnie zacięli konie. Jeden wjechał drugiemu
156
dyszlem w otwarty powóz, trzeci zaś chcąc ich wyminąć o mało nie rozbił
tragarza niosącego ciężką szafę. Wszczął się hałas, bitwa na baty, świstanie
policjantów, zbiegowisko i w rezultacie - dwaj najgorętsi dorożkarze sami siebie
własnymi powozami odwieźli do cyrkułu.
„Zła wróżba - pomyślał Wokulski i nagle uderzył się w czoło.- Pyszny interes! -
mówił sobie - idę do adwokata, ażeby mi kupił dom, a nie wiem, ani jak dom
wygląda, ani nawet gdzie leży.”
Wrócił na powrót do swego mieszkania i w kapeluszu na głowie, z laską pod
pachą, począł przerzucać kalendarz. Szczęściem słyszał, że dom Łęckich
znajduje się gdzieś w okolicach Alei Jerozolimskiej; pomimo to upłynęło kilka
minut, nim odszukał ulicę i numer.
„Ładnie bym się zarekomendował adwokatowi! - myślał schodząc ze schodów. -
Jednego dnia namawiam ludzi, aby mi powierzyli kapitały, a drugiego kupuję
kota w worku. Naturalnie, że od razu skompromitowałbym albo siebie, albo...
pannę Izabelę.”
Skoczył w przejeżdżającą dorożkę i kazał skręcić ku Alei Jerozolimskiej. Na
rogu wysiadł i poszedł piechotą w jedną z poprzecznych ulic.
Dzień był piękny, niebo prawie bez obłoku, bruk bez kurzu. Okna domów
pootwierane, niektóre dopiero myto; figlarny wiatr miotał spódnicami
pokojówek; przy czym można było spostrzec, że warszawska służba łatwiej
odważa. się myć okna na trzecim piętrze aniżeli własne nogi. z wielu mieszkań
odzywały się fortepiany, z wielu podwórek katarynki albo monotonne
nawoływania piaskarzy, szczotkarzy, tandeciarzy i im podobnych
przedsiębiorców. Tu i ówdzie pod bramą ziewał stróż odziany w niebieską
bluzę; kilka psów goniło się po ulicy, którą nikt nie przejeżdżał; małe dzieci
bawiły się odzieraniem kory z młodych kasztanów, którym jeszcze nie :dążyły
pociemnieć jasnozielone liście.
W ogóle ulica przedstawiała się czysto, spokojnie i wesoło. Na drugim jej końcu
widać nawet było odrobinę horyzontu i kępę drzew ; lecz wiejski ten pejzaż,
niestosowny dla Warszawy, zasłaniano teraz rusztowaniami i ścianą z cegły.
Idąc prawym chodnikiem dostrzegł Wokulski na lewo, mniej więcej w połowie
ulicy, dom niezwykle żółtej barwy. Warszawa posiada bardzo wiele żółtych
domów; jest to chyba najżółciejsze miasto pod słońcem. Ta jednak kamienica
wydawała się żółciejszą od innych i na wystawie przedmiotów żółtych (jakiej
zapewne doczekamy się kiedyś) otrzymałaby pierwszą nagrodę.
Podszedłszy bliżej Wokulski przekonał się, że nie tylko on zwrócił uwagę na
szczególną kamienicę, nawet psy, częściej tu niż na jakimkolwiek innym murze,
składały wizytowe bilety.
„Do licha! - szepnął - zdaje mi się, że to właśnie jest ów dom...
Istotnie, była to kamienica Łęckich,
Zaczął się przypatrywać. Dom był trzypiętrowy; miał parę żelaznych balkonów i
każde piętro zbudowane w innym stylu. Za to w architekturze bramy panował
tylko jeden motyw, mianowicie: wachlarz. Górna część wrót miała formę
157
rozłożonego wachlarza, którym mogłaby się chłodzić przedpotopowa
olbrzymka. Na obu skrzydłach bramy były wyrzeźbione ogromne prostokąty,
które w rogach również ozdobiono do połowy otwartymi wachlarzami.
Najcenniejszym jednak upiększeniem bramy były umieszczone w pośrodku jej
skrzydeł dwie rzeźby przedstawiające główki gwoździ, ale tak wielkich, jakby
nimi była przytwierdzona brama do kamienicy, a kamienica do Warszawy.
Prawdziwą osobliwość stanowiła sień wjazdowa posiadająca bardzo lichą