* * *
Акадэміку А. М. Ганчарэнку
Помню круг, палёт рукі,
Помню позірк пільны,
Во спрадвек у нас гаршкі
Не багі ляпілі.
Бацькаў сябар ганчаром
Быў на ўсю акругу.
Бегаў за «расці здароў»
Я пры ім абслугай.
То, бывала, паднясеш
Дровы для апалу,
То, як бохан,— рэж ды еш —
Гліны цёплы кавал.
То, як самы важны гляк,
Едзеш на фурманцы...—
Збыць пасуду не за так
Дай нам божа шанцы.
Мы ж з табой амаль радня:
Ты зляпіў Адама,
Ну i нам ляпіць штодня
Выпала таксама —
Ёсць макотры, гладышы,
Кварты і гарнушкі,
Гарлачы і спарышы,
І свістулькі-птушкі...
Пагулянкай, ад Шчаўроў,
Тонуць колы ў верасе:
Наша слава канчароў
Едзе каля Версанкі.
Налятай, гаспадары,
Просім, гаспадыні!..
...Толькі тут — свае майстры
Выраслі на гліне.
Шматпатомныя, як час,—
Родам Ганчарэнкі...
Разбягаюцца і ў нас
Ад здзіўлення зрэнкі:
Як званы, вісяць збаны
На тыніне кожнай...
«Не дадуць і паўцаны»,—
Думаем трывожна...
Толькі дзядзька мой Ганчар
Раптам засмяяўся:
— Не загіне наш тавар!
Дзьмі ў свісцёлку, Вася!..
Свіснуў сам, i я за ім —
Весела іграем,
Каля Версанкі стаім
І купцоў чакаем.
Першай бабка падышла,
Потым — дзед старэнькі,
А за імі — паўсяла:
Дзеді-Ганчарэнкі!
Вытылікваў я, дудзеў,
Выцінаў жалейкай...
А хлапчук адзін глядзеў
У задуме нейкай.
Дзесьці ў небе калясіў:
Як ямчэй прыстаць там...
Ці не верыў ён зусім
У маё мастацтва?
Ці пакрыўдзілі сябры?
Ці не меў капеек ён?..
І сказаў ганчар стары:
— На, бяры во пеўніка...
Свіснуў раз ён, i другі,
І закукарэкаў! —
Вось, выходзіць, як багі
Лепяць чалавека...
Паталаніла, відаць,
А хутчэй — свістулькі
Паспрыялі ўсё прадаць
Нам да чарапулькі!..
Ганчарэнкі, ганчары...
Час не перайначыш...
Шмат вады з тае пары
Збегла ў нашай Начы.
І прыходзяць толькі ў сон
Версанка з Мачулішчам...
Я ў свістульку дзьму. А ён
Той хлапец — як чуецца?
Не сцвярджаю ад дзвярэй,
Але маю версію:
Акадэмік ёсць — Андрэй
Ганчарэнка. З Версанкі...
Вы ўжо скемілі? Вось-вось...
Толькі ўсё ж адразу
Не праводзьце гэту вось:
«Круг ганчарны — лазер».
Не такая да святла
Простая дарога.
Ды акружнасць падала
Ўсім арбітам строгасць.
Электронныя пучкі
Сутнасць асвяцілі,
Што спрадвек у нас гаршкі
Не багі ляпілі!
* * *
Храмы падаюць не раптоўна,
Не ад выбухаў дынаміту.
Мы найперш учыняем катоўні
Ім — каб сэрцам былі забыты.
Праклінаем, плюём, зневажаем,
Грунт падводзім з вучонаю пыхай,
І вытручваем кропелькі жалю
Мы ў сабе — незваротна, паціху.
І паўзуць забыцця метастазы
Па скляпеннях святынь учарашніх...
Выбух будзе, але не адразу:
Храмы ў душах руйнуюцца нашых.
* * *
Ці метад памылак i спробаў?
Ці мэта, каб край мой маўчаў? —
Над мовай, нібыта Чарнобыль,
Распята крыло крумкача...
Мне кажуць: «Прагрэса поступ.
Не ўздумай чыніць перашкод...»
І ўсё гэтак ясна і проста:
«Ад мовы адрокся народ».
Адрокся? Калі і навошта?
Не чуў я такога. І век
Не ўчуць бы: якім гэта коштам
Душу прадае чалавек?
І як гэта з роднага ганку
Гнаць роднае слова ў каршэнь?
Як матчыну калыханку
Бяспамятна вырваць з вушэй?!
Каб стаў народ без'языкі,
Каб мову наводмаш адсеч,—
Хто гэткі над ёю вялікі
Узняў гісторыі меч?
Я ведаю толькі прадаўцаў,—
Іх зграя аб згубе крычыць.
Ды ў гэтай бязроднай даўцы
Зямля патаемна маўчыць...