* * *
Не пакідайце ж мовы нашай
беларускай, каб не ўмерлі!
Не дай мне бог духоўным стаць бадзягам,
Без памяці жывой, без каранёў,
Ісці бязмэтна за ілжывым сцягам
І верыць, што вяшчуе вараннё.
Народзе мой, не дай мне абмыліцца,
Маўчаць, як ты маўчаў цераз вякі,
І рабскаю рахманасцю хваліцца,
І падстаўляць для ўдару дзве шчакі —
Гісторыю, распятую на «крэсах»
І на заходніх з поўначчу краях,
І мову, што спрадвеку лес накрэсліў,
Каб ты Купалы словам акрыяў.
Няўжо забыта ўсё, перазабыта —
Сыноў найлепшых светлы запавет?..
Не веру, што адиойчы з тварам сытым,
З духоўнай торбаю ты выладзішся ў свет...
Ці быў калі народ-самазабойца? —
Скажыце мне, вучоныя мужы...
Дык што ж цябе, не мота, не прапойцу,
Штурхае да апошняе мяжы?
Я ведаю: народы паміраюць...
Але такі — з Хатынямі ў душы,
Якому пекла можа здацца раем,—
Такі, як свет, павінен вечна жыць!
Не дай жа ў сэрцы зруйнаваць краіну,
Што на шляхах крывавых збудаваў,
Пайсці перараджэнца каляінай,
Што мову забываў ці забіваў...
Народзе мой, прабач дакор палынны,—
Ці мне сароміць і ці мне вучыць?..
Ты знаеш лепш, ты не падсудны сыну.
Але ці лепш, як здрадна сын маўчыць?
* * *
Красуе жыта. I крані
Сцяблінкі лёгкай станік —
Агонь успыхне ў карані
І аблачынкай стане.
І што ні колас — ускалых
Маёй забытай долі:
Як хлебаробскі мой уздых,
Плыве пылок над полем.
Як з каміноў вясёлы дым,
Бярозавы, бухматы,
Калі дух цеста малады
Ўзрывае столь у хатах,
Калі палкоўніца-дзяжа
З палка на печ залазіць,
Каб у цяпле, як на дражджах,
Хлеб вырас пышным князем...
Красуе жыта. На ўмалот
Жыве мая надзея.
І сонца цераз поле ўброд
Ідзе — і маладзее!
МАЙСТЭРНЯ
З. I. Азгуру
Казаў бяседзе шумнай хітравата,
З іскрынкай у вачах на самым дне:
— Пайду я, хлопцы, нешта цяжкавата
На сэрцы сёння,— то прабачце мне...
А хлопцы ўсё па-свойму разумелі,
Як ні хаваў ён той абманны крок,
Што прагне не да лекара па зелле,
А во сюды,— і дзверы на замок!
О то — бяседа!.. І жыццё птушкай
Раскручваецца зноўку ў маладосць:
Купала, і Міхоэлс, і Дзядзюшка...
А сам ён тут — як быццам толькі госць.
Прыйшоў паслухаць, пасядзець маўкліва
У гэтай ім жа створанай сям'і
І падзівіцца: як ляцяць імкліва
Зямныя дні — хутчэй самой зямлі.
Куды яны спяшаюцца, навошта?..
Яшчэ цяпло сяброўскіх рук жыве
На гэтай далані, і зорнай поштай
Яшчэ іх думы шэпчуцца ў траве,—
А ўжо няма, даўно няма іх побач.
Вось толькі тут сышліся пад страхой:
Хто збег ад славы, хто з прычын асобых —
Схавацца ад нявыкруткі ліхой.
Філосафам, паэтам і героям —
Усім прытулак даў мастак Заір.
А збоку падазронасцю былою
Усіх пасе былы наш правадыр...
Вось тут яны — жывыя, а не цені,
Пакуль да іх спяшаецца мастак:
На стэлажах — нібы на авансцэпе,
І слоў няма аб спаленых мастах.
Паслухай, майстра, i ўзлятай па крылах
Да сфер, дзе вечна ззяюць іх агні,—
Яшчэ не ўсё ў душы адгаманіла —
І гліну бог узнёс на далані.
І наступае першы дзень тварэння
У эпоху з лесам атамнай слаты,—
І прарастае з гліны азарэнне,
І чыйсьці голас чуцен з нематы.
* * *
Час працуе без чарнавікоў:
Што было — не паправіш, як дзею на сцэне...
Не вярнуцца ніколі ў дзяцінства ізноў.
Пахаваліся душы за бетонныя сцены —
І не ўмаіш гадоў сухастойны парадак.
А таму, можа, сёння ўсю мудрасць вякоў
Спрасаваную ў кнігах таўсценных,
Перацягне адзінае слова спагады
Чалавеку ў бядзе — адзінока-страшэннай
Між мільярдаў зямлян-землякоў...