— Ты, здаецца, у райком? То як шафёр падкіне, прышлі яго Корзуну. А за грошы не турбуйся, знойдзем.
VI
Корзун даўно прыкмеціў, што, бадай, кожны шафёр як бы нешта пераймае ад свайго начальніка. І цяпер, разглядаючы Гурскага, стараўся знайсці ў ім падабенства з Шынкевічам. Фёдар Гаўрылавіч быў рэзкі, любіў настаяць на сваім. Гэта Корзун ужо зведаў на сабе. Ведаў і тое, што ў раёне Шынкевічу многае даравалася, бо быў ён адзін з лепшых старшынь калгасаў. У такіх, як ён, і шафёры бываюць самастойнымі, нікога і нічога не прызнаюць: калі што, начальнік заступіцца. Гурскі не быў выключэннем. Колішнюю насцярожанасць ён пастараўся прыхаваць глыбей і цяпер трымаўся падкрэслена незалежна. А можа, прыкінуў, што ні ў чым істотным яго абвінаваціць нельга, ці Шынкевіч паабяцаў выручыць. Напэўна, Корзун задоўга разглядаў Гурскага, бо той пачаў круціцца ў крэсле. Тады лейтэнант спытаў:
— Прозвішча?
Гурскі перасмыкнуў плячамі:
— Гу-урскі…
Корзун зрабіў выгляд, што не заўважыў гэтага, запісаў неабходныя для пратакола даныя і перайшоў непасрэдна да допыту:
— Куды вы паехалі, калі трэба было везці касірку ў Смятанічы?
— Вам Гаўрылавіч ужо казалі,— зноў пацепаў плячамі шафёр. — Да цёткі, у Тросенку, — Гурскі кінуў хуткі позірк на следчага.
Пра Тросенку Корзун ужо чуў раней ад Шынкевіча. Сумнявацца, што так яно і было, падстаў ён не меў. Але ў яго прыкідках не хапала пятнаццаці — дваццаці кіламетраў, і потым гэты позірк…
— Да цёткі, Еўдакіі Нічыпараўны Гурскай? — удакладніў ён. — Толькі ў Тросенку і больш нікуды? Так і адзначым, — Корзун цягнуў, чакаў званка з Тросенкі.
— Што вы да мяне чапляецеся? — шафёр нібы абурыўся, аднак і ў голасе, як нядаўна ў позірку, пракінулася нейкая напружанасць.
Корзун падумаў, што пасажыр у Гурскага быў, і, напэўна, не з Тросенкі, а з суседняй вёскі.
— Перадам я цябе, Сямён Гурскі, інспектарам.
— Як знаеце. — Пагроза не зрабіла на яго ўражання. — Мне дазволілі.
— Разбяруцца, — паабяцаў Корзун. — А пакуль што мы з табой пра грошы пагутарым. Якія? Тыя самыя, што праз тваю Тросенку ўкралі.
— Чаму гэта?
— Табе да цёткі захацелася, а касірка ў Смятанічы не папала. Разумею: за гэта да адказнасці не прыцягнеш. Мне трэба ведаць: казаў ты каму, што грошы засталіся ў калгаснай канторы? Чужому?
— Навошта?
— Можа, выпадкова, між іншым, га?
— Мне тыя грошы да лямпачкі,— адказаў Гурскі.
— Не, дык не.
Увайшоў Шарай, паглядзеў на сярдзітага Гурскага, спытаў у Корзуна:
— Не скончыў? Шынкевіч дадому збіраецца. Гурскі павесялеў, бліснуў вачамі:
— То я пайду?
— Як лейтэнант скажа, — не дазволіў падпалкоўнік.
І тут зазваніў тэлефон.
— Корзун слухае. Быў? Так-так… Дзякуй, — і да Гурскага: — Давядзецца твайму гаспадару пачакаць.
— Ого! — ускінуў бровы Шарай. — Пасяджу, паслухаю. Сядай і ты, — махнуў ён рукой шафёру.
Корзун перагарнуў старонку пратакола, моўчкі перачытаў запіс і падняў вочы на Гурскага.
— Чаго вы ездзілі да цёткі?
— Па грошы… Пазычаў… Вы ўжо запісвалі…
— Еўдакія Нічыпараўна сцвярджае, што, наадварот, доўг прывозілі.
— Старая, забылася, — усміхнуўся Гурскі, але крыва, няўпэўнена.
— Нават грошы паказвала, чатырыста рублёў,— Корзун глядзеў на шафёра з цікавасцю. — Дык дзе вы былі?
Гурскі маўчаў, глядзеў у падлогу. Корзун не прыспешваў. Раптоўная думка маланкай пранеслася ў яго галаве. Нечакана і для сябе, і для Шарая, і тым болей для Гурскага ён прамовіў:
— Магу падказаць. У Комсенічах!
Гурскі абмяк, спалохана зірнуў на лейтэнанта:
— Я ўсё скажу, толькі не паведамляйце майму гаспадару.
— Дзе грошы? — нецярпліва ўскінуўся Шарай.
— Якія грошы? Не-не в-ведаю, — пачаў заікацца Гурскі,— я да сваяка ездзіў, вепрука калолі.
— Цьфу ты, — не стрымаўся Шарай, — не хапала нам яшчэ свежаніны, самагонка ўжо ёсць. А твайму гаспадару, — націснуў ён на апошняе слова, — скажу, каб прыструніў цябе. — І да Корзуна: — Аддай яго Лапкову.
— Таварыш падпалкоўнік, дазвольце два-тры пытанні.
— Не болей, і адпускай, Шынкевіч чакае.
— Каго вы падвозілі? Толькі шчыра, бо мы ўмеем правяраць.
— Во сакрэт! — Гурскі рашыў, што горш яму ўжо не будзе. — Праневіча са шваграм. Папрасіліся, чаму не падвезці?
— Якога гэта Праневіча?
— Ды ў нас летась працаваў. Электрыкам. Лайдакаваты, за што і выгналі. А так чалавек нішто, кампанейскі.
— А швагра?
— Бугеда? Комсеніцкі. Цяльпук. Абы чарку.
— Вы ў іх начавалі?
— Чаго? Я ж казаў, у мяне там сваяк. У яго і начаваў. У Праневіча выпілі, у сваяка. Як мне было ехаць, я дысцыпліну ведаю.
Наўрад ці хлусіў ён цяпер. Але нешта ў яго словах, чым далей, тым болей, трывожыла Корзуна.
— Вашы пасажыры на той жа вуліцы жывуць, што і сваяк?
— Дзе ж яшчэ, там адзін пасёлак. Цераз дзве хаты.
— Сваякоў дом — другі ад школы?
— Не трэці,— Гурскі памуляўся і папрасіўся: — То я пайду, гаспадар будзе гневацца.
— Апраўдаемся. — Вырысоўвалася нейкая, пакуль што невыразная, карціна. Здавалася, яшчэ два-тры штрыхі — і яна ажыве, набудзе рэальны сэнс. — А гэта ж на тваёй машыне па грошы прыязджалі! — вырвалася ў Корзуна.
— Выдумляеце! — абурыўся Гурскі.— «Газік» у сватавым двары ўсю ноч прастаяў.
— У сватавым? — перапытаў Корзун і раптам уявіў сабе комсеніцкую вуліцу — школу, хаты таго дзеда, Сямёнавага сваяка, Бугедаву. І тады бліснуў штрых, якога не хапала ў створанай Корзунам карціне. — У двары, так, вядома, у двары, — загаварыў ён. — Нават з ключамі, так?
Гурскі апусціў галаву:
— Не сядзем у лужыну? — усумніўся Шарай, выслухаўшы Корзуна. — Абвінавачанне сур'ёзнае, тут мы не маем права на памылку. Як яны маглі ўзяць машыну?
— Галоўнае — на вуліцу выкаціць. Далей схіл аж да шашы з даманавіцкага боку, машына сама паехала. Толькі як назад вярталіся, каля школы вымушаны былі ўключыць рухавік.
Шарай доўга маўчаў, абдумваючы Корзунаву здагадку. Потым параіў:
— Высветлі, хто такія Праневіч і Бугеда, звяжыся з Савачкіным, ён павінен ведаць былога электрыка.
VII
Гаспадары, было падобна, нядаўна павячэралі. На стале яшчэ стаялі недапітыя бутэлькі з віном і гарэлкай, міскі з недаедзенай варанай бульбай і салёнымі гуркамі. Убачыўшы на парозе чужых людзей — апранутых у цывільную вопратку Корзуна, Савачкіна і малодшага лейтэнанта Падабеда, гаспадыня замітусілася.
— Праходзьце, праходзьце, — і пачала падсоўваць табурэткі.
З бакоўкі паказаўся медзведзяваты гаспадар і закасалапіў ля стала, п'янавата ўсклікваючы:
— Госцейкі, госцейкі!
За два гады службы ў міліцыі Корзун навучыўся імгненна ацэньваць становішча. У гэтай хаце ўсё выглядала быццам натуральна: і падпіты гаспадар, якому ўсё роўна, каго частаваць, абы яшчэ выпіць, і падобная на гасціннасць мітусня гаспадыні. А Корзун адчуў за ўсім гэтым напружанасць, у яго ёкнула сэрца — у хаце не хапала, прынамсі, двух чалавек, якія зусім нядаўна сядзелі за сталом. Куды яны маглі падзецца?
— Ад'язная? — Корзун падміргнуў гаспадару.
— Ага, на дарожку, як нашы бацькі казалі,— гаспадар гаварыў, гаварыў і цверазеў на вачах. Нешта даходзіла і да яго.
— Ды сядзь ты, Бугеда! — Савачкін падвёў гаспадара да табурэткі.
Корзун нахіліўся да Бугеды і шапнуў на вуха:
— Дзе грошы?
Бугеда адхіснуўся і плюхнуўся на табурэтку. Буйныя кроплі поту, як раса, выступілі на ягоным ілбе.
— Мы з міліцыі,— удакладніў Корзун.
Бугеда непаслухмянай рукой пачаў зашпільваць гузік на расхрыстаным каўняры сарочкі. Потым ірвануўся, закрычаў: