Святланіна кватэра здалася нечым падобнай на сваю гаспадыню. Такая ж неўладкаваная, быццам тут не жылі, а толькі адбывалі час. Просценькая мэбля, на якую па цяперашнім часе ў магазінах і пакупнікоў няма. Ні тэлевізара, ні радыёпрыёмніка. Кнігі і часопісы мясціліся на стале, на падаконніку і нават на тумбачцы ля тахты, дзе звычайна знаходзяцца духі, пудра і шмат што іншае, без чаго жанчына нібы і не жанчына.
— Мне не падабаецца, як ты жывеш, Светка, — не ўтрымаўся Корзун.
— Я векавуха, — бадзёрачыся, адказала яна. — Дваццаць пяць… Узрост!
— Не какетнічай! — Корзун непрыкметна акінуў яе позіркам, са здавальненнем адзначаючы, што Святлана па-ранейшаму прыгожая. — Хіба тут жаніхоў няма?
— Хлопцы што, — на гэты раз у голасе дзяўчыны пракінуўся сапраўдны смутак. — Патрэбны той самы, а яго ўсё няма.
— Шмат працуеш? — спытаў ён, разумеючы, што закрануў далікатную тэму.
— Напэўна, шмат, — падобна, і ёй не хацелася гаварыць пра жаніхоў.— Але, ведаеш, калі работа падабаецца, гэтага неяк не заўважаеш.
— Газета ці што большае? — Корзун успомніў яе студэнцкія планы.
— Нарыс у мінскім часопісе надрукавала, цяпер вось над новым працую. — Святлана прыбрала са стала кнігі.— Газета шмат часу патрабуе, для сябе пішу ўначы, у выхадныя. Дзе ўжо тут пра быт думаць, — не забыла яна яго папрок.
— Хіба ў цябе адной выхадных не бывае?
— Можна падумаць, што ў цябе не кватэра, а гняздзечка, — пажартавала Святлана.
— У мяне і кватэры няма, — засмяяўся Корзун і бесклапотна махнуў рукой: — Мне і кута хапае.
— Вось бачыш. Жытла ўласнага па-ранейшаму не маеш, то, можа, хоць з такога гора віно піць навучыўся? Не? Ну, то каву прыгатую — і зерне ёсць, і млынок. Табе чорнай, з малаком?
— Давай натуральную, чорную, усё роўна мне сёння не да сну.
— Рамейка?
— Раскажы мне пра яго, калі помніш. Ён, здаецца, гады на два раней за цябе журфак скончыў?
— Таго я ведала кепска, мы ўжо тут зблізіліся. Як карэспандэнтам па вобласці стаў. Ёсць у нас, журналістаў, салідарнасць, незалежная ад пасады. Свайму брату-газетчыку ў камандзіроўцы і паможам, і падкажам, і выручым.
— Ён часам вершаў не пісаў?
— Думаеш, рыфму на пераездзе шукаў? — Святлана здагадалася, куды хіліць Корзун. — Ён быў,— яна крыху задумалася, — як бы табе сказаць, занадта рацыяналістычны, ці што. Нават нарысы ў яго атрымліваліся сухаватыя, пабудаваныя на адной логіцы. Умеў стрымліваць эмоцыі,— яна ўсміхнулася. — Гэта мяне і напалохала, а то закахалася б. — Святлана адвярнулася, пакорпалася ў сумачцы, закурыла. — Вельмі шчыры… быў. Учора разгаварыліся з ім, пытае: «Адкуль жулікі бяруцца?» У яго галаве не ўкладвалася, як гэта можна залезці ў чужую кішэню.
Цікаўнасць Рамейкі да жулікаў магла быць не выпадковай, і Корзун, каб падтрымаць у размове кірунак, сказаў:
— Напэўна, натрапіў на якога хапугу.
— Хутчэй, пачуў што ў аўтобусе… Ну, давай каву піць. — Святлана прыціснула ў попельніцы цыгарэту і пабегла на кухню. Ужо адтуль спытала — А ты як, не ажаніўся?
— Нявеста, мабыць, яшчэ не вырасла, — пажартаваў Корзун. — А ты сама калі на вяселле запросіш? — спытаў і сумеўся. Яна ж толькі што гаварыла, што не мае хлопца, і яго пытанне можа палічыць як спробу вярнуцца да былога.
Яна быццам і не ўспомніла, што ён некалі заляцаўся да яе. Наліваючы ў кубкі каву, проста адказала:
— Ёсць адзін заатэхнік, з Яснагорскага раёна. Можа, чуў — Абабурка?
— Дык што ты… Калі хлопец харошы… — ён зноў адчуў сябе ніякавата. — Бачыш, у сваты запісаўся…
Святлана і на гэта не звярнула ўвагі. Бадзёра і ад таго не зусім натуральна сказала:
— Можа, і выйду. Чалавек быццам прыстойны, у гадах, трыццаць з хвосцікам. І то, не ўсё гарбець за пісьмовым сталом… — запнулася, ледзь прыкметна пачырванела, употай зірнула на Корзуна, які нешта надта ўважліва разглядаў на дне свайго кубка, і засмяялася з палёгкай: — Не гадай на кафейнай гушчы, бадай, не пайду за Абабурку. Рамейка вінаваты. Як пачуў пра яго, зняў акуляры, працёр шкельцы насавічком, быццам хацеў мяне яшчэ лепш разгледзець, і сказаў: «Галава, два вухі, не спяшайся…» — Яна схамянулася. — Але што гэта ўсё я ды я. Сам ты як жывеш, Саша, як працуецца?
— Я што, — Корзун памуляўся, — служу…
— Ну, вядома. Зараз скажаш, што ты — як усе, што табе асабіста нічога не патрэбна. Гэта я ўжо чула.
І калі толькі ты перастанеш у цень хавацца! Думаеш, пра цябе хто іншы паклапоціцца? Не, самому таксама трэба, самому, чуеш, трэба аб сабе дбаць. — І, выгаварыўшыся, спакойна спытала: — Служба хаця падабаецца?
— Звальняцца не збіраюся, — ён не стаў спрачацца, даказваць, што не ўмее і не хоча ўмець вытыркацца наперад іншых, робячы, як кажуць, кар'еру, хапаць, дзе толькі можна. Урэшце, справа не ў гэтым. Але яе шчыры клопат быў яму прыемны. — Праца, вядома, падабаецца, хаця ў даным выпадку гэта, напэўна, не тое слова. Як можна падабацца, напрыклад, лавіць злачынцаў? А мусіш. Каб астатнім людзям жылося спакайней.
— Вось мы і вярнуліся, калі помніш, да Рамейкавага пытання: адкуль бяруцца жулікі? — Падобна, над гэтым задумвалася і сама Святлана, бо пыталася шчыра, зацікаўлена, а не толькі таму, што пад руку падвярнуўся знаёмы супрацоўнік міліцыі, з якім мусіш гаварыць на яго прафесійныя тэмы.
— Сацыёлагі…
— Э-э, кінь, — насмешліва перабіла Святлана, — тое-сёе я таксама чытаю. Ты сваё скажы. Твая думка для мяне не менш аўтарытэтная. Чаму, напрыклад, добры хлопчык прыстойных бацькоў пачынае хуліганіць, красці? Хто вінаваты: сям'я, школа?
— Складана, Света, усё гэта, адным махам па паліцах не раскладзеш. Увогуле, відаць, і сям'я, і школа. Але, здаецца, на школу мы часам залішне наракаем. Забываем, што чалавек з першага свайго дня ў сям'і расце, усімі сваімі порамі ўспрымае яе дух. І пазней, калі ў яго душу чарвінка змалку запала, ніякімі прыгожымі і правільнымі словамі яе адтуль не выкалупнеш. Ці не таму і вырастаюць дзеці: адзін моцны, як спелы яблык, што на дрэве да позняй восені пратрымаецца, другі ж, як летні ападак, ад слабага ветру пад дрэва зваліцца…
— І ты ўмееш гарачыцца! — яна пазірала на Корзуна з усмешкай. — А я думала, што ў цябе і сэрца няма. Хто ведае, можа, так яно і ёсць, як ты гаворыш, а можа, і не так. У нас нядаўна хлопца судзілі за грабеж. Бацькі — настаўнікі, на працы іх паважаюць. А сын да п'янага ў кішэню залез. Дзе ж тут дух сям'і?
Пратасеня расказваў Корзуну пра гэты выпадак, які нарабіў у горадзе шмат шуму, — настаўнікі ж заўсёды на вачах. Як і Святлана, людзі дзівіліся, што ў паважаных бацькоў вырас такі сын. І мала хто задумваўся над тым, што сама прафесія яшчэ не пасведчанне на добрапрыстойнасць. Бацька гэтага хлопца выкладаў матэматыку, маці — рускую мову. Прадметы ведалі і часу, здавалася, не шкадавалі на вучняў. У канікулы, калі іх калегі ехалі ў санаторыі, вялі выхаванцаў у турысцкія паходы, яны заставаліся дома, займаліся з тымі, хто падаваў заявы ў інстытуты. Звычайна іх выпускнікі паступалі. Гэта было як слава настаўнікам, гонар. І неяк ніхто не надаваў значэння таму, што дапамога гэта была не бескарыслівая, платная, што бралі настаўнікі грошы за ўласныя недаробкі на працягу вучэбнага года. Пратасеня не рабіў вывадаў. А як на думку Корзуна, дык у паводзінах бацькоў і сына ёсць нешта агульнае — сумленнымі не назавеш учынкі ні іх, ні яго. Але Святлане Корзун гэтага не сказаў. Домыслы — не доказ, а яму ў падобных выпадках нельга карыстацца домысламі. Ён толькі пажартаваў:
— Нездарма ў народзе ўспамінаюць пра той пуд солі…
— Ага, чужая душа — поцемкі,— не без іроніі пагадзілася Святлана.
— І гэта правільна, — Корзун усміхнуўся. — Нешта мы з табой прапіснымі ісцінамі загаварылі. Напэўна, нагаварыліся. Самы час мне пайсці, га?
III
Яшчэ было не позна, і Корзун рашыў прайсціся. Ён думаў пра Святлану. Сёння яна ў нечым яго расчара вала. Працавітая, здольная, шчырая, а ніяк не можа (або не хоча?) пазбавіцца свайго былога, якое Корзун некалі лічыў наносным, гульнёй.