Таму што я раптам зразумеў, што кахаю гэтае дзяўчо. Даўно ўжо і вельмі моцна кахаю. Кахаю гэтыя цыганскія, вясёлыя і дзёрзкія вочы, кахаю тонкія моцныя рукі, цяжкія валасы, вечна падрапаныя каленькі. I — хаця я яшчэ нічога такога толкам не разумеў — кахаю ўсю яе пад гэтай чырвонай у чорныя гарохі, ужо трохі вылінялай паркалёвай сукенкай.
Кахаю яе, калі яна смяецца, калі яна гаворыць, калі задуменна маўчыць.
I кахаў заўсёды. Кахаў, калі яна, прытанцоўваючы, спявала нахабныя куплеты пра нас. I калі ўцякала, як лань, робячы вялізныя скачкі. I калі скакала з быкоў моста, бліскуча-шакаладная пад час лёту ў паветры, серабрыста-блакітная, як рыбка, пад вадой. Кахаў тады, калі яна, пад час бойкі, верашчала і лупіла, і брыкалася гэтымі доўгімі нагамі. Заўсёды.
На горад спускалася сутонне. Апошнія залацістыя адбіткі клаліся на муры дамоў. Вокны таямніча міргалі насустрач захаду — нібы тлелі, згасалі і зноў тлелі ў прысмерку тысячы жаўтавата-зялёных, кашэчых зрэнак. 3 паркаў, якія цягнуліся справа, пачало павяваць вільготнай прахалодай. Танюткі галасок нейкай птушкі далятаў адтуль, нібы настойліва і журботна скардзіўся на нешта.
— Ціў-ціў-ціў-ці-і-іуў!..
Я даткнуўся да яе рукі і адчуў, што яна пайшла гусінай скурай, адчуў нават, што валосікі ля лакцявых згібаў натапырыліся ад холаду. I страшэннае шкадаванне ахапіла мяне. (Як я потым разумеў таго хлопца ў палатцы!) Я зняў з сябе футболку.
— Чакай...
Калі яна ўзняла рукі, нібы здаючыся, а я пачаў надзяваць на яе маю выгаралую, мабыць, здорава прапыленую транціну, калі я міжволі крануўся да яе рук і, прасоўваючы галаву, правёў рукамі па чорна-бурых цяжкіх валасах, па плячах, па спіне — пачуццё найглыбокага замілавання і шчасця ахапіла мяне з такою сілай, што я ледзь не заплакаў. Рукі ў мяне дрыжэлі, горла перасохла. Каб мне ў той момант сказалі: «Памры за яе!» — я памёр бы, не думаючы аніводнага імгнення, і не лічыў бы гэта ахвярай, а лічыў бы, наадварот, найвялікшым на свеце шчасцем. Бо я нічога не баяўся.
I, адначасова, баяўся. Страшэнна, несамавіта баяўся. Баяўся гэтай дзяўчынкі, баяўся поўнай сваёй нявопытнасці перад воблікам чагосьці амаль мне не вядомага, таго, што я толькі прадчуваў нейкімі глыбінямі душы, аб чым толькі цьмяна здагадваўся нечым такім, што ляжала нават глыбей падсвядомасці. Баяўся гэтага раптоўнага пачуцця, ад якога я паміраў на кожным кроку, і свайго няведання, што з ім рабіць, і неабходнасці рашыцца, скочыць у невядомае, як з разбуранага моста ў дняпровую плынь.
Я ведаў, што я не здолею сказаць пра гэта, і ведаў, што мне абавязкова, дазарэзу, трэба гэта сказаць. Іначай хоць і памерці.
I я баяўся.
I з таго часу я ніколі не ўсміхаюся, калі ўбачу каханне шаснаццацігадовых. Можа, нехта і не перажыў такога, але я перажыў, я ведаю, якое яно...
Верце мне, яно бывае стакрат больш моцнае і заўсёды куды больш безнадзейнае і горкае, чым у нас. Верце мне, дарослыя людзі.
Я баяўся і я адчуваў неабходнасць і наканаванасць так моцна, што ведаў: я скажу і памру. Абавязкова. Толькі яшчэ не цяпер. Толькі пачакаю крыху. Скажу вось ля гэтага слупа. Не, ля гэтага. Не, як толькі дойдзем вунь да таго...
Сцямнела. Запаліліся ліхтары. Светамаскіроўка ў Кіеве была даўно адменена, немцам было не да налётаў. Але ўсё адно рэдкія, вельмі рэдкія і слабыя лямпачкі над праезджай часткай вуліцы былі схаваныя ў самай глыбіні дужа вузкіх і доўгіх бляшаных леек і кідалі на брук толькі цьмяныя жаўтаватыя кругі.
Зняволенае святло.
— Зоры якія! — сказала Нонка.— Нібы ў вёсцы. У Кіеве да вайны столькі святла было, што зораў не відаць.
— Будзе яшчэ тое святло. Столькі святла, што зорак не ўбачыш. А паглядзець зоры будзем на вёску ездзіць. Станем там ля пералазу і глядзець будем. I ціха-ціха, анідзе ні страляніны, ні выбухаў. Толькі сабакі брэшуць.
— Ты добры парубак, Васілька,— нечакана глыбокім, грудным, не сваім нейкім голасам сказала яна.
I я заўважыў, як блішчаць у цемры яе вочы, яе любыя смяшлівыя вочы. I гэта быў першы ў маім жыцці выпадак, калі мне захацелася гэтыя вочы пацалаваць. Першы раз, калі мне ўвогуле захацелася пацалаваць дзявочыя вочы.
«Ля таго слупа... Не, вунь ля таго».
— Што ж ты маўчыш, Васілька, даражэнькі? — голас быў такі мяккі і глыбокі, што ў мяне нібы соладка абарвалася ўсё ўнутры.
I я рашыўся.
Цяпер я ўпэўнены: яна ўсё ведала, прадчувала, знала так цвёрда, нібы я ўсё гэта так, здавалася, надзейна схаванае ў душы, сказаў уголас. I з міжвольным, ужо зусім жаночым какецтвам нібы правакавала мяне, прымушала выказацца, адкрыцца, сказаць урэшце аб усім. Падштурхоўвала і маўчаннем, і гэтай загадкавай у змроку усмешкай, і гэтымі скоса-чаканымі і крыху спалоханымі позіркамі, вільготна-бліскучымі ў цемры. Дзяўчаты-равесніцы ў гэтым узросце куды больш разумныя, абазнаныя, сталыя і дарослыя, чым хлопцы. I калі я быў дурны шчанюк, то яна была ўжо дзяўчына, амаль падрыхтаваная да вялікай сваёй місіі на зямлі. I няхай нават я і не падабаўся ёй — усё адно ёй было прыемна лішні раз пачуць гэтыя словы, гэтае пацвярджэнне сваёй прыгажосці, сталасці, якая абудзілася, прывабнасці, годнага месца сярод дачок Евы на гэтым улонні зямным.