Рыбы ляжалі там, нібы ў гняздзе, усе залітыя ўласным тлушчам, бронзава-чырвоныя, ільсняна-белыя на зломе. Парылі. Курэлі.
— Ешце, — сказаў Дзмітрэнка. — Карл. Нонка.
— Не лавіў, то чаго я есці буду? Не заслужыў.
— А ты горды, Карл. Гэта добра, што ты горды. — I вызверыўся: — Еш, тварына басурманская ты, а то так адпрасую, што…
Пасля гэтага выбуху яму палегчала. Расплюхаў гнеў. Карл усміхнуўся і ўзяў рыбіну. Бутэльку пусцілі па крузе. Кожны рабіў глыток з рыльца, і хутка ўсім стала весела, захацелася смяяцца і быць добрым да ўсіх. Мы ўпершыню пілі нешта мацнейшае за ваду. I ўсе вакол былі дужа смешныя і родныя.
— Што ж вы, хлопцы, мяне не пытаеце… а з кім я дружыць хачу? — сціснутым нейкім голасам спытала Нонка. I раптам развесялілася. — Ну, хто ён, той… які…
— Хто? — з поўным ротам спытаў Багдан.
— Ды вы яго добра ведаеце. Ён мяне кахае.
— Дык хто? — з холадам у душы спытаў я.
— Хто? — Мне здалося, што яе вочы зусім не такія вясёлыя, што яны не смяюцца, што яны хутчэй… I калі гэта называецца смехам, то што тады такое плач? — Ды ты. Ты, дурань мой гаротны, небарака мой. Ты.
Здаецца, я страціў прытомнасць. Ад слова — першы і апошні раз у жыцці. Пасля я адчуў, што мяне трымаюць за плечы, што нехта торкае мне ў зубы рыльца… Калі я ўзняў веі, вочы мае сустрэліся з яе вачамі. Позірк гэтых вачэй быў насцярожаны, уважлівы і, нечакана, вельмі сур’ёзны. Глыбокі, дапытлівы, нібы яна ўпершыню бачыла мяне.
— Гэх ты, баба, — сказаў Багдан.
За глыбінёю, за шкадаваннем і дапытлівасцю я падсвядома адчуваў у гэтых вачах боль. Але нават каб гэтыя вочы адкрыта хлусілі — я б паверыў. Мне так хацелася верыць! А яна скаланула галавой, кінулася да агню і засакатала, як заўсёды:
— Ён мне сказаў пра гэта, — рука яе лягла на маю. — I, дурнік такі, не зразумеў, што я ж яму адказала, што я радуюся. Не магла ж я так проста адказаць: «Давай…» Ну, я і маўчала, думала і вось… Таму і вам не хацела нічога казаць. Усё думала, ён абдумаецца, яшчэ раз скажа. А ён, дурны, маўчыць, паверыў. Такі дурашны. Сам разумны, а галава дурна-ая.
Карл і Раланд пераглянуліся. Пасля Карл зарагатаў. Ролік глядзеў на яго непаразумела, нібы не верачы, і раптам прыяднаўся да сябра:
— Ну, гер Канецкі, — ён рагатаў да слёз. — Ну й доўбні.
— Ну, давай лапу, ці што… Ухажор… Аўтух з Чокалаўкі.
— Дый ты…
Але я не думаю, каб у гэтым нястрымным смеху не было ноткі горычы, і прыкрасці, і лёгкай пагарды да сябе.
А яе рука бязвольна ляжала ў маёй, як нежывая, і вочы былі па-ранейшаму не тое што халаднаватыя, а адлучаныя, і толькі калі яна пераводзіла іх на Карла ці на Раланда — ледзь бачна ўздрыгвалі веі. Але гэтага ніхто не мог бачыць, акрамя мяне. Яны не мелі майго зроку, абвостранага несамавітай любоўю і нясцерпным болем.
Я нібы адразу пасталеў, нібы ў адну хвіліну стаў дарослым. I я зразумеў усё да самага дна ў гэтай дзяўчыне. Я зразумеў: адным ударам яна памірыла ворагаў, аднавіла кампанію і сваё месца ў ёй, месца нашай атаманшы і каралевы, уваскрасіла план, якім мы жылі, ды яшчэ адначасна, за адньм разам, ашчаслівіла мяне, здаровага боўдзілу, даўгалыгага дурнога дылду. Яно ўмела разлічваць, гэтае дзяўчо, і яно выбрала аптымальны варыянт, пакінуўшы дрэннае толькі адной сабе.
I хаця я ўсё гэта зразумеў і пагарджаў сабою і ёй — я ў глыбіні душы сапраўды быў шчаслівы і нават заспакоены. Гэткая жывёла!
…Абмеркавалі план заўтрашняга паходу. I таму, што ўрэшце рашыліся — неяк пуставата і трывожна было на душы. Нібы смактала нешта. Збіраліся было ўжо і разыходзіцца, але тут здарылася прыкрая, брыдкая гісторыя, якая канчаткова сапсула гэтую нашу апошнюю «мірную» бяседу.
Вогнішча дагарала ў сутонні. Цягнуўся над закінутым, нікому не патрэбным велатрэкам шызы дым. Вечарніца загарэлася, пачала пералівацца над спаленым кутнім домам.
— Старажытныя лічылі, што гэта не адна зорка, а дзве, — сказаў, як заўсёды не да месца, інтэлігентны Жэнька. — Тая, што раніцай, — гэта Венера, ранішняя зорка, а гэта вось там, — гэта Веспер.
— Ой, — сказаў Раланд, — адкасніся ты, Яўген, са сваім Весперам. Тут іншае мучыць.
Цёмныя вочы ягоныя ад пашыраных зрэнак яшчэ больш пацямнелі. Хмурыя, нейкія пакутліва-нядобрыя і… вінаватыя.
— Вельмі я вам непрыемную рэч сказаць хачу. Прабачце, хлопцы, але сказаць лепей зараз. I ты прабач, Ліза, даражэнькая…
— Што такое? — з яе твару збегла фарба.
Ролік, хаваючы вочы, сказаў. Не ёй, а нам.
— Лізу не трэба браць, хлопцы. Нельга.