Выбрать главу

Рыгор Барадулін

ЛІСТЫ Ў ХЕЛЬСІНКІ

Падрыхтаванае на падставе: Рыгор Барадулін, Лісты ў Хельсінкі — Мінск: Беларускі кнігазбор, 2000. — 84 с.

Рэдактар: М. Наталіч

© OCR: Камунікат.org, 2010

© Інтэрнэт-версія: Камунікат.org, 2010

Гэта ў 1979 годзе сядзім на парозе бацькоўскае хаты Васіля Выкава, што ў вёсцы Бычкі, адкуль пайшоў ён у сьвет пакуты й славы.

З нашай Вушаччыны й стольнага Менску пісаў я Васілю лісты ў Хельсінкі — у змушаны вырай майго высокага сябра.

Малюнкі Васіля Выкава — самавіты водгалас на вершалісты.

Рыгор Барадулін

Кажуць, эпісталярны жапр цяпер не ў модзе. Ліставаньне, якое цягам стагодзьдзяў было ці не адзіным сродкам зносінаў між людзьмі, саступае новым, электронным сродкам. Слова папяровае ўсё часцей мяняецца на візуальны вобраз — болей багаты і даступны для ўспрыманьня. I калі што трымаецца старых людзкіх звычак, дык гэта паэзія. Думка і пачуцьцё ўпарта ня хочуць зьнікаць з традыцыйных, гутэнбергаўскіх радкоў, надта яны паядналіся ў чалавечай сьвядомасьці і пакуль што трымаюцца адзін аднаго.

Так, паэзія ня можа абысьціся без напісанага (выдрукаванага) радка, таму Рыгор Барадулін паўтара гады пісаў вершаваныя лісты ў Фінляндыю. Вядома, што ростань абвастрае пачуцьці — да каханай, сябра або Радзімы — і часам нараджае шэдэўры вершаванай паэтычнай думкі. У гэтай невялічкай кніжцы безьліч самых сур'ёзных думак і самай высокай паэзіі чалавечага існаваньня. Натуральна, што празаік у гэтым сэнсе ня можа спаборнічаць звыклымі сродкамі і абраў ня надта традыцыйны спосаб дыялогу — выяўленчы. Атрымалася ня дужа гарманічна і стылёва (можа, нават дызгарманічна), але часам і ў дызгармоніі ёсьць свой лад і прывабнасьць. Зрэшты, пра тое ўжо меркаваць не аўтарам, — хай памяркуе чытач, калі такі патрапіцца на нашым пакуль яшчэ не зусім абязлюдзелым чытацкім шляху.

Васіль Быкаў

люты 2000 г.  

ЛІСТЫ З ВУШАЧЫ

ЛІСТ ПЕРШЫ

Дажджы й дажджы, I хмары, і самота, I глухата З усходу да заходу. А ў сэрца ўпотай Просіцца пяшчота, I смутак цягне, Як мядзьведзь калоду, Дзе пчолы рупнасьці Яшчэ жывыя. Яшчэ імгненьне — I душа завые...
3 ліпепя 1998 г.

ЛІСТ ДРУГІ

Сякера, малаток ды абцугі — Прывычнае музычнае начыньне. Высокая мэлёдыя тугі У незабытным краі Ціха стыне. Сякера ўсё злуецца на сукі, Што ўкамянелі зоркамі ў бярвеньні. Крамяняцца рудыя смалякі. Праменьню трэскі падстаўляюць жмені. I малаток — Няўрымсьлівы пастух — У хлеў Жалезны статак заганяе. Ды прыпявяе стыла: стук-пастук. Чакае з цемрай хмара праліўная. I клопату хапае абцугам, Ня хоча прачынацца цьвік пагнуты, I дрэвы, верныя сваім багам, Маўчаць, Дрывамі стаўшы ад пакуты...
8 ліпеня 1998 г.

ЛІСТ ТРЭЙЦІ

Край перакуленых нябёсаў — Гэта там, Дзе першы гром Куляецца на лугавіне, Дзе ў сівяроў і ў падарожных Позірк сіні, Дзе рэчка нанач Нешта шэпча чаратам. Край перакуленых нябёсаў — Гэта там, Дзе стынуць Чарамі вітальнымі вазёры. Зь іх вечнасьць пье нагбом, Адзьдзьмухваючы зоры. Дзе на жагнаньне зьвесьціся Суцешна кстам. Край перакуленых нябёсаў — Гэта там, Дзе родна туляцца Магіла пры магіле, Куды самім вярнуцца Хочацца на схіле Нам...
12 ліпепя 1998 г.

ЛІСТ ЧАЦЬВЕРТЫ

Сум — нацыяналіст. Душа — касмапалітка. Радзіма — незачыненая хата. Шпачыны шчыры сьвіст I туманкова сьвітка Блуканцу нагадаецца зацята. З усіх дарог адна Жаданая — дадому — I ў багацея, і ў нябогі-старца. Чакае ўсіх яна. Ня дай Гасподзь нікому Бяз дарагой дарогі той застацца...
8 жнівеня 1998 г.

ЛІСТ ПЯТЫ