Трэба злое ўсё разтрэсьці,
Сонных разбудзіць,
Трэба новае ўсё ўзьнесьці,
Новы шлях адкрыць.
Што рабіў бы чалавек, як бы перад ім не мігцела няпэўная, але ж такая прынадная зорка шчасьлівае будучыны? Моладзь і таго болей аптымістычная. Купала прасіў у сонца:
Распалі агні
Веры ў будучнасьць,
Што дзён лепшых мы
Дачакаемся.
Была ў паэты "у будучнасьць ясну надзея і вера". Ідэалёгія адраджэньня, зладжаная на веры ў лепшую будучыну, у безумоўнае адраджэньне нацыі вадзілі рукою паэты:
Згіне гора і сьлёз мора, —
Ня вечна напасьць!
Купала перакананы:
Буйна ўзойдзе наша ніва,
Будзе волі, хлеба.
Ён шчыра пераконвае астатніх:
Блізкі той дзянёк, калі
Шчасна запануем,
Станем самі мы людзьмі
І край адбудуем.
Будучына ўяўляецца паэту падкрэсьлена нерэальнай, а рацыянальнай і адначасна неўтаймавана прыцягальнай. Часам гэта зорка, якая:
...душу надзеяй сьветлай
Вабіла ня раз.
Вабам шчасьця і дастатку
Падклікала ўсяк.
А часам яно заключаецца для паэты ў магічным слове-шчасьце. Яно ў Купалы — сінонім будучыны:
Рухне ўсё, што з веку сходзе,
Ляжа к шчасыцю сьлед;
Шчасьце, за якое варта змагацца і да якога клічуць "сурмы баявыя" ўсяіснае і ўсёахопнае:
Аб славе цуднай граюць сурмы,
Аб шчасьці люду ўсяго;
Аб ім сьпяваюць паэты — прарокі будучыні:
Пяюць аб шчасьці, добрай долі,
Аб волі шчырай для людзей.
Ва ўяўленьні Купалы яно, гэтае шчасьце-будучына — нешта незвычайнае:
Пойдзем...
К лепшай долі з вялікай надзеяй...
Пойдзем шчасьце сабе будаваць небылоё.
Паэта ўпэўнены, што пасьля барацьбы і працы, па сёньняшнім цяжкім часе нас чакае вечнае шчасьце:
Крыху адвагі й дружнай сілы,
А шчасьце вечна зацьвіце.
У той самы час Я.Колас піша:
Вер, брат, — жыцьце залатое
Будзе ў нашай старане.
Алесь Гарун абяцае беларускаму народу:
Годзе спаць! І ні будзе начы,
Будзеш вольны, разумны, багаты!
Я.Купала накідае рысы, якія ён бачыць у будучым грамадзтве:
К свабодзе, роўнасці і знаньню
Мы працярэбім сабе сьлед!
І будзе ўнукаў панаваньне
Там, дзе сягоньня плача дзед!
Гэтыя ж рысы "роўнасці, вольнасьці, брацтва" хоча бачыць у будучыні "веку красы, хараства" і А.Гарун. Будучына ўяўляецца яму збудаванай па прынцыпах роўнасьці і волі. Ён мянуе яе "залатым сном". Я.Купала ўяўляе дарогу да будучыні "залатым шляхам", па якому мы
Зорна ўзьнясёмся ў высоты
Вышай няпраўды, няславы,
Вышай пакутных балетаў.
Там, у будучыні
Слова, дум ніхто ня зьвяжа,
Жыць, цярпець ня будзе страх!
Там і веліч Бацькаўшчыны:
Зацьвіце яна, як сонца
Пасьля непагоды,
Ў роўнай волі, ў роўным стане
Між усіх народаў.
Там — росквіт роднае мовы, бо "гэты скарб нам на вечныя годы", — сьцьвярджае А.Гарун.
Як жыло ты з намі — будзеш вечна жыці,
Грамадой мільёнаў з сьветам гаманіць...
- праракуе веруючы ў безсьмяротнасьць беларускае мовы Янка Купала.
Надзвычай цікавы малюнак будучыны ў Алеся Гаруна ў вершы "Муляру". Паэта ў ім спрабуе вызначыць падмурак, на якім будзе пабудавана грамадзтва ў будучыне:
Мур вялікі, вольнай волі,
Мур высокі да нябёс,
Мур братэрства, роўнай долі,
Мур для радасьці без сьлёз.
Будынак будучыны ў А.Гаруна ідэальны, ні на што не падобны па прыгажосці: