Стасік толькі і чакаў гэтага - гэпнуўся ў вазок. Абразу прапусціў міма вушэй.
Насамрэч, да ландары паверх дарожных куфраў была прывязана клетка, у якой сядзеў белы надзьмуты індык. Сярдзіты пан проста тросся над гэтым індыком. Калі карэта запынялася, ён вылазіў і карміў птушку нечым з мяшэчка.
Лес парадзеў, пачалося балота, выехалі на гаць. Колы застукалі па бярвенцах.
- Тут ландара і сядзе, - адзначыў Ясь, азіраючыся. - Тут, браткі, і я, як сюды ехаў, памучыўся...
Ландара ўгрузла адразу, як толькі коні сталі перабіраць нагамі, нібы па клавіятуры, па бярвенцах. Фурман свіснуў пугай. Коні рванулі. Крэк!
Мужчыны выйшлі з карэты, падцягнуліся да яе і хлопцы.
- Адвязвай рыштунак! - скамандаваў Артур Буевіч. - Бярыце скрынкі, валізы і куфэркі ў вазок, перавозьце на грудок, а мы паглядзім, што з ландарай.
Чужапанец панёс на сухое клетку з індыком. Потым разам з Буевічам-старэйшым вынеслі на руках і паставілі на ногі жанчыну, якая божкала і рассыпалася ў падзяках.
Хлопцы пацягнулі з ландары ў вазок дзве доўгія скрыні. Адна - нязвыкла цяжкая, другая - лягчэйшая.
- Ну і ценжар! - крактаў Стасік. - І што тут можа быць? Цвікі, вагі якія?
- Табе справа? - адказаў Людовік і, каб канчаткова замірыць юнакоў, прапанаваў: - Ты ў Кавальца спытай...
Кавалец, які нёс на плячы валізу, і сам сказаў:
- Гэта аканом прычындалле заморскае выпісвае... То плугі мудрыя, летась арху ракой прывезлі... Жыта веяць...
Аблегчаную ландару коні вырвалі з багны, яна пакацілася спраўней, толькі весела падрыгвалі фрэндзлі на заслонах акенец.
Калі ўрэшце перабраліся праз гаць, увязалі па-новаму куфэркі і валізы, сонца навісла над забалотным лесам.
Далей дарога была гразкаватая, колы ландары грузлі па самыя ступіцы, ад коней валіла пара. А вось вазок, у якім пакінулі скрынкі, засеў у першай лужыне. Давялося злезці, цягаць скрынкі. Карэта аб'ехала вазок, але недзе далёка паперадзе раптам дзіка загігатаў жарабец. Потым запялёхала гразь, бразнулі цуглі, пачуліся незнаёмыя галасы.
- Што робіцца? - Стасік падняўся ў вазку на ногі. - Хлопцы, верхавыя... А браткі мае - жандары!
Юнакі прыгледзеліся.
- На ўсіх святых! Гэтыя - новыя! - прашаптаў Стасік. - Не пазнаю, раней не бачыў...
4. Жандары
Некалькі чалавек жандараў конна напраўду перапынілі ландару. Стасік, ад прыроды да немагчымасці цікаўны, пакінуў Людовіка і Кавальца змагацца з вазком і патрусіў да ландары. Яшчэ здалёк убачыў, як жандарскі афіцэр у чыне капітана, у заляпаных балотам нагавіцах, саскочыў са свайго агера, казырнуў, пэўна, прадставіўся. Калі Стасік падбег да ландары, змрочны пан у кацялку паказваў жандарскаму афіцэру паперы.
Жандар разгарнуў пашпарт, прысвіснуў:
- Гм, пашпарт падданага яе вялікасці каралевы Вялікабрытаніі. Ніколі ў руках не трымаў... Так, так... Гандлёвы агент кампаніі «Усямірная сельскагаспадарчая выстава» Джон Лобстэр. Сэр, прашу вашы рэчы да агляду...
Ангелец закапыліў ніжнюю губу і адмоўна пахітаў галавой, даючы знак, што не разумее.
Стасік ад цікаўнасці аж рот раскрыў. Вобыск!
- Гм, гм. У Варшаве, панове, неспакойна... - уздыхнуў жандар, каб патлумачыць свае дзеянні.
- Ну і што, спадар афіцэр? - сказаў Буевіч-старэйшы. - То Варшава, а тут... Ці ў гэтых балотах магчымы, так сказаць, нейкі падкоп пад асновы?
- Гм, прашу паперы, - звярнуўся і да яго жандар. - Гм, так-так, - памыркаў ён, пазіраючы ў дакументы.
Усе адзначылі, што ледзь не кожную фразу капітан пачынаў з гмыкання.
- Гм, ці не тутэйшага памешчыка Буевіча вы сваяк? - паглядзеў ён на Буевіча-старэйшага.
- Сваяк, - весела адказаў Буевіч, - найроднейшы сын. А гэты гімназіст, - паказаў на Стасіка, - другі сын, малодшы. Закрый, браточак, рот, зубы выпадуць.
Стасік ад злосці аж клацнуў зубамі, сашчэмліваючы сківіцы.
- Гм, бачу, што малодшы, - сказаў з іроніяй жандар. - Адкуль васпан едзе?
- Адкуль? З Пецярбурга. Скончыў медыка-хірургічную акадэмію, маю прызначэнне на палкавога лекара. У Закаўказзе, спадар афіцэр. Вось гэтая папера... Пакуль на службу, хачу пабачыцца з бацькам.
- Чые гэта рэчы? Вы, пане Буевіч, суправаджаеце груз? А гэта хто? - сыпаў пытаннямі жандар, паказваючы вачамі на паненку.
- Наколькі мне вядома, рэчы належаць пану Ўрбановічу.
- Урбановічу? - перапытаў жандар. - Прашу карэту да агляду.
- А вы маеце права? - роблена здзівіўся Артур.
- Прашу мне не ўказваць мае правы, - абрэзаў яго афіцэр. - Гм, звычайная праверка не павінна вас турбаваць.
Буевіч-старэйшы адышоўся да Стасіка.
- Растлумачце містэру... - больш лагодна сказаў жандар і зірнуў у паперыну: - Містэру Лобстэру, каб дазволіў паглядзець і ягоныя рэчы. Ведаеце, мая ангельская з часоў гімназіі, выбачайце, пакрылася пылам...