Ясь апусціў галаву, закусіў вусны. Ці першы раз церпіць крыўду? Добра, што хоць байструком не абзываюць.
- І заступнік твой, пан Урбановіч, не дапаможа, калі ўлаўлю каторы раз у пушчы са стрэльбай, - з робленым, наўмысным гневам прамовіў жандар, быццам усё не мог супакоіцца. - Гм, Урбановіч таксама невялікая шышка... Не ён гаспадар, гм. Ён толькі ўпраўляе казённым землеўладаннем. І не мае права дазваляць паляванне...
Капітан саскочыў з каня.
- Дык пытаюся - чыя скрынка?
Хлопцы паціснулі плячамі.
- Твая? - насупіў бровы жандар, гледзячы на Яся.
Вядома, ён ведаў, чыя скрынка, - увесь груз належаў Урбановічу, але хацелася прычапіцца.
- Не-е, - адказаў Ясь. - Таго спадара з ландары, чужапанца.
Жандар пастукаў дзяржальнам плёткі па вечку, абышоў вазок.
- «Спадара з ландары», - перакрывіў Яся. - Падыміце вечка...
Стасік ад хвалявання чамусьці засвістаў, Людовік стаў натужна кашляць. Адзін з жандараў палашом падкалупнуў дошку. Юнакі, усе трое, перазірнуліся. Вечка вось-вось падымуць... Што будзе? Калі там зброя, тады Ўрбановіча і Артура... арыштуюць. Несумненна, яны ўдзельнічаюць у нейкай змове, пэўна - у інсурэкцыі... Гэта - Сібір...
Пад вечкам было грубае сукно, пад сукном - укручаныя ў вашчоную паперу бліскучыя прычындалы, складзеная трынога, футаралы. І паўсюль насыпаны вылітыя са свінцу шарыкі.
- Хм, - здзівіўся жандар, пакручваючы ў пальцах шарык. - Гэта што? Куля? Га?
Студэнты і Кавалец паціснулі плячыма. Тут падышоў да вазка Буевіч-старэйшы.
Жандар спытаўся ў яго, што ў скрыні. Буевіч таксама паціснуў плячыма.
- Гм, раз гэта вязуць пану Ўрбановічу, гм, - сказаў жандар са сваім звыклым гмыканнем, - гэта нешта павінна быць. Але што? Наколькі хапае мазгоў, рыхтык нейкая аптычная прылада... Навошта свінцовыя шарыкі? Хм, ці, можа, машынка якая для хуткаснай страляніны... Паклічце сюды гэтага брытанскага аўсаеда!
Прыйшоў і ангелец, а за ім паненка. Буевіч пераклаў ангельцу, што пан афіцэр патрабуе тлумачэнняў, што за прычындалле ў скрыні. Чужапанец раззлавана стаў нешта гаварыць.
- Калі я не зразумею, што гэта, канфіскую! - заявіў капітан Фогель.
Артур пераклаў, ангелец забурчэў, дастаў са скрынкі трыногу, раскарачыў яе, прыладзіў наверх трубу, прышрубаваў ручку, уставіў у вялікую трубу меншую, прыкруціў да яе знізу бліскучую штучку з футарала. Накіраваў трубу на паўднёвы захад, дзе светла-залатым карасём выплывала з зялёна-блакітнай мулі вячэрніх нябёсаў поўня... Ангелец доўга круціў колца на бліскучай штучцы.
- Please... - жэстам прапанаваў капітану паглядзець у трубу.
Жандар, як звычайна не хмыкнуўшы, зазірнуў у акуляр, зморшчыў нос, зірнуў на тое месца, куды толькі што глядзеў праз трубу. Зноў прынік да акуляра. Дзіўны меў выгляд - увесь утрапёны ў адно, толькі вусікі тырчэлі. Вось жандар працягнуў руку, не адрываючыся, мацнуў паветра.
- Гм, - праказаў, варушачы вусамі. - Месяц дзіравы, як сыр. Ямкі на ім, уга-га!
- Дайце і мне зірнуць, - сказаў Буевіч.
За ім у чаргу сталі Стасік, Бароўскі, Кавалец, некалькі жандараў, але жандарскі афіцэр не адыходзіўся, усё круціў ручкай наводкі на рэзкасць...
- Ах, Божа ж ты, Божа! Ваісціну Тварэц! Колькі жыву, такога не бачыў... Там жа горы! Сапраўдныя горы, даліны...
Ад захаплення жандар расчырванеўся. Зноў глядзеў на месяц то проста вачамі, то ў тэлескоп, вохкаў, цмокаў...
Нарэшце адышоўся, дастаў насоўку, стаў чысціць нос, смаркацца. Гэтым часам па чарзе зірнулі ў тэлескоп Буевіч-старэйшы, Стасік, Бароўскі, а Кавальца цікаўныя жандары сілком адцягнулі ад тэлескопа - ён глядзеў, глядзеў і не мог наглядзецца. А калі адцягнулі - на вачах хлопца макрэлі сцежкі ад слёз. Потым глядзела паненка, потым па чарзе жандары, зноў Кавалец. Падышоў глянуць і фурман ландары. Глянуў і адхіснуўся - спужаўся, схапіўся за галаву. Вось чаму развохкаўся жандарскі афіцэр! На месяцы, як на зямлі...
- Пэўна, там і балоты, там і рэкі... - прамовіў Кавалец.
І доўга яшчэ глядзелі на Палескім тракце пасярод балота ў тэлескоп жандары і спадарожныя, наводзілі то на зоркі, то на месяц, то шукалі Венеру, Марс, Юпітэр...
Навокал кракталі жабкі, дралі горла драчы, на далёкіх, забытых Богам хутаранскіх палетках галасілі перапёлкі, свісталі крыллем у звечарэлым паветры дзікія качкі, а над усім гэтым уладарна ўсходзіла чыстая, раўнакруглая, цяпер ужо ўся белая царыца-поўня.
2. Кляцьба
Жандары паўзбіраліся на коней, паехалі недзе на Пінск. З вобыскам нічога не выйшла. Праўда, афіцэр набраў у кішэню свінцовых шарыкаў. Патлумачыў - спытае пры выпадку ў манкевіцкага аканома, на якую халеру патрэбна такая процьма свінцу.