-Э, унда ёмон экан -деди ҳаваскор хашоратшунос олим Вақваққул Доно ва Чикателонинг портфелига ╝хшаш сумкасини к╝тарганича сочлари қорага б╝ялган бошини қуйи солиб, уйига ж╝нади.
Холб╝ри мижғов ва сергап сохта олим Вақваққулнинг тузсиз суҳбатидан ҳалос б╝лгани учун енгил тортиб, расм чизишда давом этаркан, шогирди Толибжонга: -Толик, радионинг овозини баландлатиб қ╝й, Анвар Ғаниев куйлаяпти! -деди.
Толибжон радионинг овозини баландлатди.Радиодан халқимизнинг энг севимли хонандаларидан бири Анвар Ғаниевнинг севги ҳақидаги дардли қ╝шиғи янграр эди.
Оҳ, севаман к╝зларингни, оҳ севаман с╝зларингни, севаман жооним сени сенииииии!
Шу пайт Холб╝ри ╝тирган тахта чириб қолган эканми, кутилмаганда қааарс этиб синиб, у ҳавозадан учиб, айланганича пастга қулади. Буни к╝риб, қ╝рқиб кетган Илтижо билан Нортожи дод деб қичқириб юбордилар.Оломон ҳам дахшатдан қотиб қолгандай эди.Яхшиям пастда уйиб қ╝йилган алебастр бор экан, Холб╝ри гуп! этиб, чанг т╝зон к╝тарганича ╝ша алебастр уюми устига чалпак б╝либ тушди.Бу орада тепадан учган бир банка қизил б╝ёқ Холб╝рининг бошига қулаб, т╝киларкан унинг усту боши қип -қизил б╝ёққа беланди.Холб╝ри шошиб ╝рнидан туриб, тамошабин оломон тамон худди зомбилар каби ёнбош ёнбош юриб бора бошлаган эди, одамлар рассомнинг боши ёрилиб, қатиғи чиқиб, ҳамма ёғи қонга беланибди дея ╝йлаб, дуч келган тамонга урра қочдилар.Нортожи дод деганича эри тамон югирди.Илтижо эса, қ╝рқувдан ╝зи билмаган ҳолда ╝рнидан туриб кетди.У ногиронлар аравачасини қолдириб, худди янги й╝лга юрган боладай атак -чечак одим отарди.Нортожи югирганича бориб, Холб╝рини қучоқлаб, бағрига босаркан:-Холб╝ри ака, ёмон тушмадингизми?!Бирон жойингиз лат еб, майиб б╝лмадингизми?! -дер эди нуқул.
Холб╝ри эса Илтижога қараганича ағрайиб қолган эди.
-Қара, Нортожи, қара!Илтижо юряпти! -деди у ҳаяжон ичра.
-Э, Худога шукур!Худойимга шукур! -деди Нортожи, к╝злари жиққа ёшга т╝либ, Илтижони суяшга шошилар экан.
Илтижонинг фалажланган асаб толалари қурқув натижасида ишлаб кетган эди.
30 боб
Тракторчининг к╝з ёшлари
Ёз оқшоми.Қишлоқларда кеч кириши билан автоуловлар шовқини тиниб, борлиққа осуда жимлик ч╝каркан, сукунатда узоқ узоқлардаги овозларни ҳам бемалол эшитиш мумкин б╝лади.Саррин шаббода топ -тоза қилиб супурилган, сув сепилган озода ховлилар аро оёқ учида кезиб, райҳонларни тебратиб, дайдиб юргандай таасурот қолдиради.Холб╝ри искабтопарларни хайдаш учун темир замбилғалтак аравасида хас -хашак ва тезакларни тутатиб, дуд солмоқда эди.Нортожи билан Илтижо ховли ╝ртасидаги чорпояда ╝заро суҳбатлашиб ╝тиришар, Холб╝рининг онаси номоз ╝қир, Машрапилло эса уйда телевизордан "Оқшом эртаклари" к╝рсатувини тамоша қиларди.Шом зулматида қорайиб к╝ринган азим тераклар ортидан олтин патнис каби ой к╝тарилиб чиқаркан, ҳавода шодон к╝ршапалаклар галаси унсиз парвоз қилар, чигирткаларнинг гоҳ баландлаб, гоҳ пастлаётган босиқ товушлари тунни зириллатарди.
Холб╝ри дуд солар экан, нималигини файласуф олимлар ҳам айтиб беролмайдиган ҳаётнинг мураккабликлари, унинг кутилмаганда юз берадиган м╝жизалари ҳақида ╝йлар, ╝зи жондан севган Илтижонинг соғайиб, юра бошлагани, ёнгинасида юрсада, қ╝шни хонада ётсада, унга қ╝лининг учини ҳам текиза олмаслиги, севимли хотини Нортожига б╝лган ҳурмат, к╝зга к╝ринмас, аммо мустахкам садоқат девори борасида хаёл сурарди.У кечалари Нортожи билан бир ёстиққа бош қ╝йиб ётсада, деярли ҳар кеча ╝зи билмаган ҳолда Илтижо ҳақида ╝йлай бошлар, ҳатто Нортожи уйқуга кетган маҳал сездирмай оёқ учида юриб, Илтижонинг хонасига кирсаммикин, у билан бирга тонг отдирсаммикин деган шайтоний фикрлар унга тинчлик бермас, аммо бунга унинг виждони й╝л қ╝ймаганидан қийноқларга, руҳий изтиробларга сабот билан чидаб яшайверарди.╬збек халқининг энг севимли ҳофизларидан бири айтган дардли мисралардаги:
Бири бирисига ╝хшамас, ёраб,
К╝зимнинг ёшлари т╝хтамас, ёраб.
Қ╝ярман бир унга бир бунга қараб...
К╝нглимда бир ёру қ╝йнимда бир ёр.
Бирин ҳур дейинми, бирин гулойим,
Суймаганим суйганимдан мулойим.
Бу қандай к╝ргилик экан, Худойим,
К╝нглимда бир ёру қ╝йнимда бир ёр.
деган с╝злар нақадар топиб айтилган экана, дея ╝йлаб қ╝яди.
Илтижонинг тузалиб бораётганидан Соддагул опа билан Қиличбек Қоплоновичнинг қувонганларини к╝риш, уларнинг миннатдорчиликларини эшитиш Холб╝ри учун қанчалар мароқли экани фақат унинг ╝зига ва Яратгангагина аён.
-Раҳмат, опажон!Яхшиям қизимни шу ёқларга олиб келганима!Руҳшунос олим т╝ғри айтган экан.Мана, болагинам тузалиб, оёққа турди.Мен бу яхшиликларингизни у дунёю бу дунё унутмайман! -деди Соддагул к╝злари жиққа севинч ёшларига т╝либ ва Холб╝рининг онасини қучоқлаб, бағрига босиб, қ╝лларини ╝пиб, к╝зларига суртаркан.
-Соддагул, сиз менга эмас, Яратган Парвардигори Оламга шукроналар айтинг.Бу барчаси Худои Таолонинг ҳикмати, м╝жизаси! -деди Холб╝рининг онаси.
Холб╝ри ҳавозадан учиб ерга йиқилган маҳал Илтижонинг шартта ╝рнидан туриб кетиши эса унинг Холб╝рига б╝лган муҳаббати чин ва к╝з илғамас даражада юксак эканини яна бир бор исботлади.
Холб╝ри шу воқеадан кейин "Энди одамлар мени паралични ҳам даволаб юборадиган буюк табиб дея эълон қилиб, дардга чалинган ╝з яқинларини даволатиш учун дарёдай оқиб келишаркан, мени ҳар куни уч т╝рт марталаб баланд ҳавозадан сакрашга мажбур қилишмаса б╝лди" дея Нортожи билан Илтижони кулдириб юрадиган б╝лди.
Холб╝ри шулар ҳақида ╝йларкан, қ╝лларини ювиб, сочиққа артганича чорпояга чиқиб, к╝рпача устига ╝тирди.Кейин хонтахта тирсаклари билан таянганича овқатлана бошлади.
-Машрапилло уйда маза қилиб "Оқшом эртаклари"ни к╝риб ╝тирибди.Биз билан иши ҳам й╝қ -деди Нортожи.
-Ҳа, биз ҳам яқиндагина шунақа болакайлар эдик.Ҳудди кечагидай.Г╝ё бир зумда ╝сиб, улғайиб қолгандаймиз.У замонларда бунақа шароитлар й╝қ эди.Эсимда, бизнинг деворга осиб қ╝йиладиган беш с╝млик кичкинагина радиомиз б╝ларди. ╬ша радиодан оқшом пайтлари бир аёл эртак с╝йлар, эртак тугагач, скрипкада ижро этиладиган, одамнинг ╝й -хаёлларини узоқ узоқларга олиб қочиб кетадиган бир маюс ва маҳзун куй таралар, эртакчи хола эса ҳазин овозда алла айтар эди.
-Жон болам, д╝ндиққинам, аллаё алла!
Ширин қ╝зичоғим, аллаё алла.
Болагинамнинг боласиё алла!
Қантак ╝рик донасиё алла!
Кеча т╝йиб ухласанго алла,
Қувноқ ╝тар кундузинго алла.
Аллаё алла.Ааалллаа...
Эртак адоғидаги ҳазин аллани дарахтлар ортидан балқиб чиқаётган ойга, олис юлдузларга темулганимизча тинглар эканмиз, к╝зларимизга уйқу илиниб, қандай ухлаб қолганимизни ╝зимиз ҳам сезмай қолардик -деди Холб╝ри.
Кечки овқатдан кейин у красовкаларини кия бошлаган эди, онаси уни саволга тутди.
-Ҳой бола, кеч кирганда яна қаёққа отланяпсан?Завол пайти Худо деб уйда ╝тирсангчи? -деди у Холб╝рига.
-Овқатни хазм қилиб, бирор километр масофага югириб келаман -деди Холб╝ри ва к╝чага чиқиб кетди.
-Ҳа, қулоқсиз болая.Шомдан кейин к╝чага чиқма десам, сира қулоқ солмайди, солмайдида -деди жонамоз устида тасбех ╝гириб, саловот айтаётган она, чарчаганидан эснаб қ╝яркан.
Нортожи идиш -товоқларни, Илтижо эса дастурхонни йиғиштирди.Дастурхонни бир четга қоқаркан, Илтижо олам жаҳонни нурга к╝миб, жимгина порлаётган ойга бир зум термулиб қолди.
Шу маҳал кутилмаганда ер қимирлай бошлади.Уйлар ғижирлаб, айвонлардаги шнурларда осилган лампочклар маятникдай у ёқдан бу ёққа бориб келар, одамлар дахшат ичра бақириб, итлар безовталаниб, асабий хура бошладилар.Кампир қ╝рққанидан калима қайтарарди.