Маці паклікала:
— Міця, паедзеш з намі?
— Добра,— сказаў ён ціха.
Хутка выехалі за горад, Пятрусевіч спыніўся.
— У мяне заутра экзамен, я толькі да Івані даеду.
— Калі ты вернется дамоў? — спыталася маці, выціраючы слёзы.
— Яшчэ месяц...
Каля мастка спынілася машына. Міця злез і пазіраў на шасэ, аж пакуль не схаваўся воблак пылу за грудком.
7
Туліцца на вуліцы чэрвеньская ноч. Спіць гарадок. Фасад тэхнікума жаўцее асветленым радам вокан актавага зала. Яго шэрыя сцены нібы ўздыхаюць ад удараў бубна і заліхвацкіх мядзяных гукаў аркестра. У тэхнікуме выпускны вечар. Абяцаў выйсці Міця і нешта няма.
Надзя прайшла вуліцай, потым вярнулася.
— Ледзь вырваўся! — сказаў Міця.
Ён у белай кашулі, перавязаўся квяцістым поясам з кутасамі. Кашулю на вечар пазычыў у Мішы, а пояс прынесла Надзя ад дзядзькі. Так нішто і прыбраўся. Яны ідуць па ветранай вуліцы, слоў у Міці няма.
Праз колькі часу выйшлі яны завулкам да рэчкі. Вербалозы шумяць пышным верхавіннем, нахіляюцца да цёмнай гладзі ракі.
Вузкі мосцік для пешаходаў перакінуўся на другі бераг і знік у шэрані ночы.
3 сенажаці даносіцца заўзяты крык драча.
— I ў нас на аселіцы вось так крычыць, — гаворыць Міця узлёгшы на парэнчу мастка.— Надзя, чуеш, крычыць драч...
— Чую... Я ж аб гэтым...
Надзя туліцца плячом да Міці.
— Не пойдзем у тэхнікум?
— Не...
Міця ўздыхнуў калі выйшлі на бульвар, адчуў сябе крыху лепш, бо спачатку вельмі ўжо спуджана скочыла сэрца, прытаілася на секунду, потым дробна білася.
Клёны гамоняць уверсе лапушыстым лісцем. У шэрым хмарным паднябессі стыне імклівая журба. Нават з цемры відно, як ветрам разрываецца на кускі шэры дыван і ласкутамі паспешна ссоўваеуца за небасхіл. На вуліцы каля інтэрната дзьме вецер. За верандай на лаўцы ціха... Надзя гаворыць:
— Табе, як выдатніку дакументы аддадуць. Райком таксама не эатрымае і паступім вучыцца ўдваіх.
Міця не ведае што адказаць ёй.
— Пачакай, часу яшчэ многа...
— Мне трэба ведаць... Я з табою хачу...
— Чаму са мною?
Надзя маўчыць. Уверсе шуміць цёмнае макавішча таполяў. Шастае вецер. Міця падсунуўся бліжэй, прытуліўся да Надзі.
Надзя схіліла галаву да пляча Міці. Ён пацягнуўся да твару і пацалаваў яе ў губы. Валасы Надзі лезуць у твар, прыемна казычуць... Яго хістае ў бакі ап'яняючая радасць, гуляе па твары пасмамі пахучых надзіных кос.
Рыпае галіна аб страху будынка, нібы просіць літасці ў ветра. Міця прыгортае Надзю. Чутно як 6‘ецца сэрца спуджанай птушкай і па целу расплываецца цяплынь, дурманіць.
— Надзя, ты ў мяне першы сябра пасля Валодзі. Ад сэрца кажу: я кахаю цябе...
— Міця... Міць... — Яна апусціла галаву, моцна сціснула яго руку.
Міця ведае, што Надзя не кепска думае аб ім, але ў гэты момант хацелася сказаць штосьці такое блізкае, дарагое, ад самага сэрца ўсплыўшае. Словы блыталіся, гінулі. Міця сказаў:
— Кепскага я многа бачыў. Вазьмі хоць маю прафесію да тэхнікума: ведаў я толькі лапці ды пугу. Можа памятаеш, у першую восень я хадзіў у сандалях. Не лёгка цяпер аб гэтым успамінаць... Толькі партыя большэвікоў, знішчыўшы кулацкія гнёзды, вывела гэткіх бедакоў, як мая маці, да сапраўды шчаслівага жыцця. Вось каму я абавязаны ўсім сваім жыццём. Вось... А ты, Надзя, сябра надзейны і за гэта табе... — пасмы кучаравых валасоў казычуць вуха Міці... Надзя гаворыць ціха.
— Мне сорамна, Міця... Не кажы...
— Нічога...
— Разам вучыцца згодзен?
— Згодзен,— адказаў Міця.
Міця сказаў, што заўтра з МТС будзе машына і Пятрусевіч забярэ яго дамоў. Надзя згадзілася ехаць з ім да Чапліц.
Студэнты вярталіся з вечара. Бразнула брама. Да іх падышоў Міша.
— Міця, ты сёння ўзяў сваё. Усе казалі, што комсамольская арганізацыя павінна ганарыцца табою...
— Арганізацыя, у якой сакратаром Міша,— дадаў Міця.
Міша доўга ціснуў руку Міці.
— Закончылі вучобу. А колькі яшчэ трэба!
— Праўду кажаш...
— Многа-многа...
На вуліцы павіднела. Хмары ачысцілі неба. Вецер угаманіўся. Ледзь чутна шуміць лісце таполяў. Надзя падала руку.
— Заўтра сустрэнемся дома...
— У Чапліцах,— дадаў Міця...
Ён ішоў на другі паверх і адчуваў сябе так, нібы што згубіў. Вучоба ўжо скончана. Заўтра не трэба ісці ў тэхнікум...
Частка другая
1
Міця зайшоў у пакой і, глянуўшы на дзверы другой палавіны, убачыў Надзю.