Ni do ankoraŭfoje pli precizigu: Eble vi instruas la lingvon en alia lando (ol la via) kaj trafas al homogena grupo de lernantoj kun malsama kultura fono ol la via; eble vi havas internacian kursanaron aŭ eble ambaŭ asertoj validas. Tio povas devigi vin atenti pli profunde pri aliaj vidpunktoj kaj perceptoj.
Sed eĉ se vi instruas al homogena grupo de viaj samkulturanoj necesos pensi detale pri iliaj motivoj kaj celoj por veki intereson. La centro de la instruado estas la lernantoj, kaj laŭ tiuj la instruisto adaptu siajn materialojn kaj iel ankaŭ la temojn. Pli zorga analizo de la lernantoperspektivo estas do unu flanko de la interkultura lingvoinstruado.
La dua flanko estas la koncentriĝo je aliaj perspektivoj en la instruprocezo mem. La esploro de aliaj vidpunktoj provas eduki al „komunika kompetento en interkulturaj situacioj". Tiu kompleksa kapablo entenas plurajn povojn kieclass="underline"
scioj, ke komunikaj interagoj estas diversaj en diversaj kulturoj
strategioj por ekkoni signifojn
rekono de diversaj komunikaj stiloj
strategioj por analizi miskomprenojn
preteco por empatio al fremdkulturaj vidpunktoj
Tio signifas, ke oni jam dum la lernado de la fremda lingvo evoluigu kapablojn kiel empation, komprenemon pri fremdaĵoj, komparokapablon kaj orientiĝokapablon en fremdaj kulturoj kaj situacioj. Tiel oni provas helpi malkonstrui antaŭjuĝojn kaj stereotipojn. La lingvoinstruado do edukas ankaŭ al sintenoj, apud siaj bazaj celoj: instruado de lingvaj kapabloj kaj scioj pri la fremdaj lingvo kaj kulturo.
Rimedoj de interkultura lernado
Al tia tolerema sinteno oni provas eduki uzante diversajn metodojn. Akcentitaj estu ekzercado de perceptoj, priskriboj, interpretoj, taksoj kaj kapabligo al kultura komparado.
Perceptado estas subjektiva. Mirigaj trukbildoj, bildoj kun ne precizaj situacioj, tranĉitaj bildrakontoj, kiuj allasas plurajn interpretojn - ĉiuj ili instigas al pensado pri diversaj vidpunktoj kaj opinioj. Oni povas legi kaj interpreti literaturajn tekstojn kaj poemojn kun certaj vidpunktoj. Tre valoraj el la vidpunkto de interkultura komunikado estas la tiel nomataj konfliktaj situacioj - rakontetoj pri (interkulturaj) miskomprenoj kaj miskonkludoj. Ili estas trezoro por interpretado kaj diskutado.
Al perceptado rilatas ankaŭ la stereotipoj. Ili estas imag-bildoj, kiujn ni havas pri aliaj nacioj. Ilipovas esti kajpozitivaj kaj negativaj - laŭ niajproprajkulturaj valoroj. Priparolante tiajn stereotipojn en la lingvoinstruado, oni volas atingi, ke lernantoj tiumaniere ekkonsciu pri tio ke ankaŭ ĉe aliaj nacioj ekzistas (eble ne pravaj imagoj, sed) stereotipoj pri la propra nacio kaj tiel la lernantoj relativigas la proprajn stereotipojn.
Kiel alian tiklan temon en interkultura instruado oni tuŝas tabuojn. Ene de la temoj ĉiam ekzistas kampoj, kiuj reprezentas tabuon por anoj de certaj kulturoj. En lernolibro pri la germana lingvo kaj kulturo tio povus ekzemple esti bildo de du interedziĝantaj viroj ene de la ĉapitro formoj de kunvivado. Ne eblas prisilenti tiajn aferojn kaj esperi, ke la lernantoj neniam malkovros ilin en la realo. Oni devas prezenti kaj priparoli la temon en digestebla maniero por ke la lernantoj lernu kompreni kaj trakti tiujn (por ili eble) fremdaĵojn. Kaj por ke ili lernu malkovri eble en la propra kulturo aferojn same ŝokajn por alilandanoj. Diskutante pri tio, kio estas tabuoj en aliaj kulturoj, oni krome lernas, kiujn temojn kun kiu ne tuŝi - tio estas grava kontribuo al la komunika kompetento en interkulturaj situacioj.
Interkultura lernado kaj Esperanto
Kiel vi povis legi en la antaŭa ĉapitro, oni por Esperanto-instruado malofte aplikas situacian lernadon. Kaj eĉ pli malofte ekzistas taskoj kaj lernolibroj por interkultura lernado. Cetere multaj opinias, ke Esperanto-lernantoj ne bezonas tian edukon, ĉar oni ja aŭtomate interesiĝas pri aliaj kulturoj kaj tial jam kunportas la necesan interkulturan kompetenton.
Por la momento ni koncentriĝu ne je la eduka flanko de la lingvolernado, sed je la instruo de kapabloj reagi en situacioj. Kiel jam menciite plurfoje antaŭe, unu akcento de la instruadoestu aŭtentikaj situacioj de la Esperanto-mondo. Tio estas la Esperanto-kulturo en vasta senco: literaturo, muziko, renkontiĝoj, parolturnoj, vivantaj proverboj, esperantistoj mem - ĉio tio kaj multo alia. Kaj ĉio kompreneble ludu rolon en la instruado de Esperanto.
Tion signifas interkultura lernado: kapabligo al orientiĝo en fremda kulturo, ĉi-kaze en la Esperanto-kulturo.
Aliflanke, naciaj kulturoj, landoj, vojaĝoj, lingvaj kaj kulturaj komparoj estas bazaj temoj kiam oni uzas Esperanton kaj renkontas eksterlandanojn: De kie vi venas? Ĉu ekzistas ankaŭ en via lingvo tia proverbo? Kiam mi estis en Rusujo, mi travivis jenan strangan situacion:...! ktp. Ni povas do noti, ke interkulturaj situacioj estas precipe por esperantistoj ofte tute normalaj, realaj komunikaj situacioj. Tial ili de la komenco ludu rolon en la klasĉambra konversacio.
Interkultura sentemigo kaj edukado al interkultura kompetento por esperantistoj
Unu el la avantaĝoj de Esperanto estas, ke oni povas per ĝi konatiĝi kun anoj de ne nur unu sed multaj fremdaj kulturoj. Oni ne troigu problemojn en la interkultura komunikado pere de Esperanto (ĉiuokaze tiu kampo estas ankoraŭ ege malmulte esplorita!), sed oni agnosku, ke pri multaj aferoj oni - malgraŭ ĉia „natura esperantista toleremo kaj scivolemo" - ne konscias, kaj pri tio povas helpi interkulture orientita lingvoinstruado.
3.2.5.4 Internaciaj lernomaterialoj
Aliloke en la Manlibro estas pledo por internaciaj lernolibroj. Se oni agnoskas, ke oni tre zorge taksu la lernantojn, iliajn aĝon, motivojn kaj kulturan fonon - ĉu tiam entute eblas krei internacian lernomaterialon? Ĉu la Esperanto-kulturo ne havas flankojn, kiujn ne ĉiuj same ŝatas?
Bonaj respondoj ne facile troveblas. Ankaŭ la Esperanto-kulturo havas, kiel ĉiu kulturo, plej diversajn flankojn. Kompreneble verkanto de lernomaterialo elektas materialojn laŭ siaj vidpunkto kaj akcepto. Tio povas trafi al neakcepto. Al islamanoj oni ne trude rakontu, ke oni drinkas alkoholajon dum renkontiĝoj, al koreoj oni ne rakontu, ke knaboj kaj knabinoj tie eble tranoktas en la sama ĉambro. Junajn eŭropanojn povas fortimigi malnovspeca verdismo. Kaj tiel plu. Sed ne ĉiam oni povas „protekti" la lernantojn. La ŝoko en la realo eble estas eĉ pli granda.
i KULTURO
El tiu vidpunkto regionaj lernolibroj povus mildigi la aliron. Ankaŭ celgrupspecifaj lernolibroj povas veki kunsenton kaj intereson. Lernejanoj pli interesiĝas pri tio, kion aliaj lernejanoj faras, ŝatas, kiel ili vivas, studentoj interesiĝas pri aliaj temoj, plenkreskuloj volas lerni kun aliaj celoj, pri aliaj aferoj.
Respondo do povus esti, ke oni ja pensu rilate al lernomaterialoj internacie, sed ne tute universale. Samtempe oni ne pensu en kategorioj de naciaj lingvoj, sed de kultur-regionoj kaj generacioj. Interkultura lernado dume povas helpi evoluigi la jam menciitajn empation, komprenemon pri fremdaĵoj, komparokapablon kaj orientiĝokapablon en fremdaj kulturoj kaj situacioj jam dum la lingvolernado. Tio eventuale helpas al la lernantoj kompreni, ke ekzistas tre diversaj vidpunktoj, malsamaj de la propra, kaj ili akiras la „komunikan kompetenton en interkulturaj situacioj".