doni la temon kaj kolekti sciojn
paroli pri plano (Ekzemple, se oni volas paroli pri temoj kun kelkaj subpunktoj, tiam pli bone oni planu kune la ordon. Samtempe vi tiel instigas la lernantojn pensi pri propraj temdeziroj kaj revoki tiujn sciojn, kiuj jam ekzistas ĉe ili.)
instigi al interparolo en grupoj
doni tempon por pripensi
starigi malfermitajn demandojn (ekz. interpretado de diskuteblaj bildoj)
starigi detalajn demandojn (kiam detaloj gravas, kiam oni volas atingi certan temon
por plulabori)
memorigi pri jam traktitaj punktoj kaj tiel gvidi la interparolon
kolekti kontribuojn
diskutigi kontribuojn
starigi profundigajn demandojn
redoni demandojn al la grupo
konservi kontribuojn por postaj klarigoj (se lernanto scias jam tre multe, sed vi volas unue lasi la aliajn malkovri la problemon)
resumi interparolon
Doni informojn / klarigojn
Unue gravas kompreneble, ke vi mem kiel instruisto komprenu, kion vi volas diri (fakaj scioj); kaj ke tion vi povu klarigi kontentige al la lernantoj (didaktikaj scioj). La klarigoj estu lingve adekvataj, logikaj, mallongaj kaj precizaj. Sekve vi povas vidi kelkajn (ne nur lingvajn) eblojn klarigi pri vortoj aŭ lingvaj strukturoj:
doni pli ĝeneralan regulon (tio metas la informon en kuntekston)
akcenti gravajn elementojn (ankaŭ videble per substreko, koloroj, krampoj)
doni klare videblan superrigardon pri la ordo de unuopaj punktoj (tio faciligas la komprenon kaj memorigon)
doni ekzemplojn
igi la lernanton mem ripeti informon per propraj vortoj
lasi la lernanton klarigi
kompari kun aliaj situacioj
aplikigi la lernitan aferon
demandi detale
peti ekzemplon
difini/difinigi nekonatajn vortojn
Gvidi ekzercadon
Ekzercojn oni elektu laŭ praktikado kaj uzeblo de la lernomaterialo; laŭ diversaj ekzercoformoj, laŭ malfacileco (tio dependas de la lernogrupo), laŭ la kriterio de variado por vaste ebligi la uzon de la lernomaterialo.
Krome oni notu, ke ekzercado okazas en fazoj: I klarigi la ekzercon - II ekzerci - III priparoli la rezultojn. La sekva listo montras kelkajn ekzemplojn, kion la instruisto faru aŭ pri kio li/ŝi atentu dum ĉiu fazo: • I klarigi ekzercon
o klarigi la neceson / celon de la ekzerco
o doni kaj klarigi la taskon (doni regulon, doni ekzemplon, fari kune la
unuan frazon, havi klaran taskon) o doni tempolimon (por grupaj ekzercoj) o demandi, ĉu la tasko estas klara
II ekzerci
o observi, ĉu estas malfacilaĵoj o konfirmi, ĉu la lernantoj faras la ekzercon ĝuste o remontri la taskon
o helpi kaj instigi al daŭrigo en la sama maniero
III priparoli la rezultojn
o laŭtlegigi la rezultojn o mem legi la rezultojn o analizi la erarojn o demandi pri neklaraĵoj o korekt(ig)i la lernantojn
(BD)
(Elektis, esperantigis kaj komentis Birke DOCKHORN; laŭ: Heyd, Gertraude (1991): Deutsch lehren. Grundwissen fur den Unterricht Deutsch als Fremdsprache. [Instrui la germanan lingvon. Bazaj scioj por la instruado de la germana kiel fremda lingvo.] Frankfurt: Diesterweg)
Demandoj por diskuto:
Kiun instruan formon vi ĝis nun ĉefe uzis: klasan, grupan, partneran?
Kiel vi taksas la efikecon de tiuj formoj? Kiujn problemojn/avantaĝojn vi spertis pri ili?
Kial grupa kaj partnera laboro aparte utilas por lingvo-instruado?
Sekve de seminario aŭ studo de la materialo, ĉu vi provos novajn formojn?
Kio konvinkis vin ŝanĝi vian uzon de tiuj formoj?
7 Planado de instruista laboro
Por bona laboro necesas konscie kaj bone preparita plano. En la diversaj eduksistemoj de la mondo ĉiam estas klopodoj de supre reguligi la eduklaboron, pere de programoj kaj leĝoj difini la atingotajn celojn kaj skizi la vojon al ili kondukantan.
Kvankam la instruado de la internacia lingvo disvolviĝas ĉefe en movadaj rondoj kaj malpli ofte okazas en registaraj instituciaj kadroj, niaj klopodoj estas oficialigi kaj egalrangigi Esperanton kun la aliaj lingvoj. Pro tio estas utile pretiĝi al la instruado konforme al la eduksistemaj postuloj kaj tiel kiam ajn adaptiĝi al la malfermiĝantaj ebloj gvidi oficiale aprobitan kurson. Por respondi al la formalaĵoj por tio necesaj kaj por konscie labori estas necese pretigi planojn.
7.1 Instruprogramoj, instruplanoj
Kiuj estas tiuj oficialaj dokumentoj kaj kiel necesas bone prepari ilin, pri tio vi povas legi sube.
Instruprogramo: estas antaŭe difinita, ĝenerale „preskriba" dokumento farita de la koncerna edukinstanco, ministerio. Ĝi estas kompleksa tekstaro kiu inkludas ĉiujn terenojn de la instruado-edukado, sed havas ankaŭ specifajn partojn, ekz. pri la lingvoinstruado.
Instruplano: estas dokumento, kiun pretigas la instruisto surbaze de la instruprogramo. Ĝi estas rekompilita por ĉiu jaro/kurso, konsidere la cirkonstancojn de la instruado kaj lernoatendojn de la lernantaro. La instruplano skizas la laboron por la tuta kursoperiodo, en supergradaj lernejoj por semestro, en la mezgradaj kaj bazaj lernejtipoj por la tuta jaro. Ĝi priskribas la ĝeneralajn kaj specifajn celojn kaj taskojn kaj laŭetape (lecionoj, renkontiĝoj) difinas la kursomaterialon.
Planonte la instruprogramon kaj planon unue ni devos decidi 'kiujn komponantojn' de la lingvo ni volas emfazi, kiuj donas la bazon de nia instrucelo. Poste ni devos envicigi ilin laŭ ties graveco.
La tipoj de la instruplanoj (el vidpunkto de la emfazita enhavo)
Strukturigita-gramatikaplanoestas,kiamlaplanoentenasĉefegramatikajnstrukturojn, vicigas ilin laŭ ties malfacileco.
Ni difinas la sinsekvon de la gramatikaj eroj, kaj al ili ni elektas leksikon, vortojn, esprimojn kaj tekstojn
Laŭfunkcia-koncepta plano: grupigas la lernendan materialon laŭ la lingvaj funkcioj (demando, peto, atentigo, konsento, konsilado) kaj laŭ konceptoj (pri tempo, spaco, kvanto, movo).
La temoj celas solvi lingvajn situaciojn, preparas la lernantojn al la komunika kompetenteco (kiu signifas, ke ni ne nur scias la lingvajn elementojn kaj gramatikajn regulojn, sed ankaŭ scias kiam, en kiu maniero ni uzu ilin dum la komunikado).
Laŭtema plano: uzeblas ĝenerale nur je pli altaj niveloj, baziĝas ne sur la lingvo, sed sur larĝaj temoj, objektoj.
Kiam la lernantoj jam konas la plej gravajn gramatikaĵojn, ni laŭteme riĉigas ilian vortoprovizon. Tiaj temoj povas esti: familia vivo, loĝejo, sano-malsano, vojaĝoj, hobio, servoj, studado, kutimoj-moroj ktp.
Taskocentra plano: uzas diversajn ekzercojn kiel bazon, kiuj bone sekvas unu la alian laŭgrade, kaj celas la evoluigon de diversaj kapabloj.
Ĝenerale temasprigramatikaj taskoj aŭstilekzercoj, sed ilipovas evoluigi laproduktivajn kapablojn:skribokapablon,parolkapablon kaj la reproduktivajn kapablojn: legokapablon, komprenkapablon (de legita aŭ aŭdita teksto). Ofte la ekzercoj estas specifaj, tamen pli utilas el metodika vidpunkto tiuj, kiuj estas kompleksaj.
Leksika plano: ties bazo estas la lingva korpuso, kiu ebligas, ke la lernantoj laŭgrade kaj laŭ frekvencolistoj, konscie pliriĉigu sian vortoprovizon.
La riĉigo de la vortoprovizo ligiĝas al la laŭtema planado.
La vortojn oni instruas en ties signifokampoj, kune tiujn kiuj havas inter si iun rilaton: