bildogramo: en ĝi eroj da vorto aŭ mem la vorto ene de teksto estas ne skribitaj, sed aperas ilia desegnajo. Precipe en tekstoj por infanoj estas ofta maniero anstataŭigi vortojn per bildoj.
c?
Kelkaj solvoj:
*karot-, pir-, te-, kaĉ-, pom-, laktuk-, cep-; ** barbiro, sekretario; ***: tuLIpo, akaCIo, MIozoto, VIto, MIrtelo, fILIko, meLIso; ****membro-ko-ti-zo; *****Ĉu vi komprenas la ludojn? Ĉu ili bone amuzas vin?
(KK)
La konkretaj ekzemploj listigitaj en la supra ĉapitro venas el diversaj ekzercoj[8] , troveblaj en la LERNILOTEKO de www.edukado.net. En la serĉilo de la paĝaro enskribu 'vortoludo', 'enigmo>, 'anagramo' ktp. kaj vi trovos belajn, jam aranĝitajn seriojn de vortoludoj (ofte kun solvoj), kiuj tuj uzeblas en via instrulaboro.
En bibliotekoj trovu ankaŭ literaturajn verkojn ekzemple de L. Dreher, R. Schwartz kaj ekipu vin por amuze instrui.
Prezentu
Se vi partoprenos seminarion, estu preta prezenti unu ludon kiun vi partoprenis aŭ gvidis sukcese. aa prezento pavos esti teoria, kun indiko, kiujn lingvajn aŭ aliajn kapablojn ĝi celas evoluigi, aŭ povos esti praktiko kun vera ludo en la seminario.
Kolektu, preparu:
Kolektu aŭ mem preparu lingvajn ludojn, enigmojn. Kunprenu al la seminario literaturan verkon, kiu uzas vortoludojn.
9 Taksado - Lingvoj - Ekzamensistemoj
9.1 Taksado de lernantorezultoj
Pri la temo taksado troveblas abunda fakliteraturo en naciaj lingvoj. Ankaŭ nuntempe ekestas pli kaj pli da novaj teorioj pri kaj rimedoj por la taksado, kompiliĝas koheraj kaj ĝeneraligaj normosistemoj. En la Manlibro ni ne povas dediĉi por tiu ĉi temo grandan spacon. La enlerneja taksado de la lernanto-rezultoj, ties manieroj, formoj, skalo, pedagogiaj principoj ofte dependas de la landaj eduksistemoj, ilin studi, al ili adaptiĝi kaj ilin apliki estas nacinivela kaj nacikaraktera tasko de la kursogvidantoj, eĉ se ili la internacian lingvon instruas.
Ni okupiĝas nur pri tiuj flankoj, kiuj speciale gravas kaj internacie veras por la studantoj kaj instruantoj de Esperanto.
Taksado laŭ simpla difino estas: komparo inter la lernoceloj kaj la lernoatingaĵoj, t.e prijuĝo aŭ mezurado de la farita laboro, konstato de la rezultoj. Tio helpas al la instruisto konsciiĝi pri la efikeco de sia laboro, kaj ĝi utilas ankaŭ por la lingvolernantoj por sekvi sian progreson en la lernado. (Legu pli ĉe 10.4.)
La taksado mem jes ja necesas en ĉiu formo kaj etapo de la instruado, farendas fakte kontinue, eĉ post ĉiu malgranda paŝo, ekzerco, leciono. Faru ĝin kaj la kursogvidanto kaj la lernanto. Kompreneble en pli longaj lernoperiodoj devas okazi pli kompleksaj taksadoj (testoj, ekzamenoj ktp), kiuj montras la rezultojn ne nur de la etaj eroj kaj paŝoj, sed reflektas al ilia rilato kaj proporcio ene de la tuta lernoprocezo.
La respondo al la demando ĉu tiujn rezultojn oni montru en notoj kun ciferoj, procentaĵoj, poentoj, pere de grafikaĵoj ktp. aŭ oni tute neglektu la matematike esprimeblajn indikojn kaj faru nur mem la konkludon: ktp., multe dependas de la instruformo, en nia kazo de la formo de niaj Esperanto-kursoj.
La instruado de la internacia lingvo okazas grandparte en eksterinstituciaj kadroj, en kluboj, specialaj aranĝoj, kursoj, aŭ la lingvon oni alproprigas memstare, aŭtodidakte, en ne-organizita formo.
En organizita grupinstruado de Esperanto cifera esprimo de la lernoprogreso ĝenerale ne havas formalan valoron, ne necesas oficiala pervorta aŭ laŭnota taksado, starigo de ranglisto laŭ la kapabloj kaj rezultoj de la studantoj. En grupoj de plenkreskuloj tiaj agoj povas esti eĉ forpuŝaj kaj malmotivigaj.
Plej ofte en la eksterlernejaj lernoformoj la motivigo kuŝas multe pli en la valorigo de la lingvo kaj akiro de la kapabloj, per kiuj la studantoj povas atingi siajn lernocelojn (ekz. korespondado kun alilingvanoj, partopreno en Esperanto-aranĝoj, privataj vizitoj de esperantistoj ktp.).
Ĉar la eksterlernejajn kursojn oni sekvas plejparte propravole (male al la devigaj lernejaj lingvokursoj), kaj ofte ankaŭ kontraŭ financa investo, en tiuj lernocirkonstancojla plej grava formo de taksado estas la memkontrolo kaj memtaksado. Prioritaton havas la mezurado de la propra progreso kaj malpli gravas la komparo de la personaj rezultoj kun la rezultoj de aliaj membroj de la lernogrupo.
La formo de (mem)taksado ene de tiaj kursoj povas esti tute neformala ekz. per ebligo de parolsituacioj kaj okazigo de ekzercoj, kiam la lernanto mem havas la eblon konsciiĝi pri la nivelo de siaj kapabloj kaj ankaŭ la kursogvidanto povas eltiri por si mem konkludojn. Alia eblo estas okazigi „iom formalajn" eblojn: pere de konkursoj, testoj, ekzamenoj iniciatitaj ene de la kurso fare de la gvidanto, aŭ pere de informo pri eksterkursaj ebloj. Ofte okazas, ke la studantoj preferas mem pritaksi siajn kapablojn, serĉas testojn (la reto donas multajn eblojn) aŭ aliĝas al (movadaj, landaj, internaciaj) ekzamenoj. (Vidu ĉe 9.3)
La tasko de kursogvidanto en tiuj kazoj estas informi pri la ebloj, proponi helpon, se tion la studento bezonas. Ĉiama kaj kontinua respondeco de la kursogvidanto estas trovi la motivigajn flankojn de la taksado, rimarki kaj respekti la diversajn rilatojn kaj efikojn de la individuo al la taksado kaj ties rezultoj, kies celo estas ne la klasifikado kaj komparcela mezurado, sed la antaŭenirigo de la sukcesa lernoprocezo.
En la sekvaj ĉapitroj ni prezentas du kompleksajn memtakso-sistemojn kaj tri eblojn por „mezuriĝi" internaciskale.
Lingva Pasporto PilTl-pttf dr I j r-rj.ni1-.
Ut^uigf PiFtperi
Pri la sama temo vi povas legi ankoraŭ en la ĉapitro 10.4.
9. 2. Eŭropa Lingva Dokumentujo - Lingva Pasporto
En la Eŭropa Unio, inter multaj klopodoj kunorganizi la vivon politike, komerce, ekonomie ktp, estas signifaj normigaj kaj kunagigaj projektoj ankaŭ sur la kampo de kulturo kaj edukado.
Inter la jaroj 1998 kaj 2000, kadre de la lingva laborgrupo de la Eŭropa Konsilio (Strasburgo), estis ellaborita grava dokumentaro nomata Eŭropa Lingva Dokumentujo. Ĝi estis lanĉita dum la Eŭropa Jaro de Lingvoj (2001) kun la celo evoluigi la plurlingvismon kaj multkulturecon en Eŭropo.
„La Eŭropa Lingva Dokumentujo kaj la referencdokumento 'Komuna eŭropa referenckadro: lernado, instruado, pritaksado' celas helpi la partnerojn priskribi la lingvosciajn kompetentojn, kiujn postulas la validaj normoj, testoj kaj ekzamenoj, por tiel faciligi komparojn inter diversaj sistemoj de kvalifikado."
Tiucele la Konsilio de Eŭropo ellaboris eŭropan referenckadron kun komunaj referencniveloj, starigis kaj unuecigis normojn.
Jen sube tri partoj de la Dokumentujo:
Lingva pasporto: tabelo, regule ĝisdatigenda, en kiu la posedanto de la pasporto povas registri siajn kompetentojn en la diversaj, de li lernataj lingvoj. Laŭplane tiu dokumento pri la lingvokonoj povas havi rolon de oficiale akceptata, internacia dokumento, bazita sur unuecaj eŭropaj normoj.
La Dokumentuj o entenas ankoraŭ la Lingvan Biografion, en kiu la lingvouzanto kolektas siajn spertojn pri la lingvolernado, faras notojn pri la aplikata lingvostilo, priskribas siajn kulturajn spertojn rilate al la lernataj lingvoj. La dokumento helpas ankaŭ plani la pluan lernadon kaj efektivigi memtaksadon.