La tria parto estas la Dosiero, en kiu oni kolektas ĉiujn dokumentojn, proprajn laboraĵojn, kiuj povas pruvi la kompetentojn de la lingvouzanto.
Se esperantistoj en Eŭropo volas, ke Esperanto estu konsiderata kiel egalranga kun la aliaj naciaj lingvoj, kaj ilia celo estas uzi kaj uzigi ĝin kiel internacian komunikilon ankaŭ politiknivele, ankaŭ en Esperantujo oni devas koni la dokumentojn de la Eŭropa Konsilio kaj instrui kaj taksi Esperanton laŭ ties normoj.
9.2.1 Lingvoniveloj - eŭropaj lingvokonaj normoj
La sube legebla tabelo prezentas la ĝeneralan priskribon de la unuopaj lingvokonaj niveloj
En la praktiko, kadre de la eŭropaj laborgrupoj pri lingvoj, regas konsento pri tio, kiom da kaj kiaj niveloj estas konvenaj por la organizado de lingvoinstruado kaj por la publika rekono de lernatingoj. Ĉi tiuj ses niveloj estas reinterpreto de la klasika divido al niveloj: baza, meza kaj progresa. La skemo proponata en la „Komuna Eŭropa referenckadro: lernado, instruado, pritaksado" uzas hipertekstecajn disbranĉiĝojn, komencante de la unua divido al tri niveloj:
Profesinivela lingvouzanto: C1 kaj C2
Sendependa lingvouzanto: B1 kaj B2
Baznivela lingvouzanto: A1 kaj A2
Krom la ĉefaj dokumentoj, por orientigi la lernantojn, instruistojn kaj aliajn koncernulojn pri la eduksistemo, necesis pli detala superrigardo. Tia trarigardo estas prezentata en tabelo, kiu montras la ĉefajn lingvouzajn kategoriojn:
komprena - de aŭdata kaj legata tekstoj,
parola - en interagoj kaj kontinua formo (t.e. ne en dialogoj)
skriba.
En la tabelo la lingvouzanto povas vidi en kiu nivelo li estas, kiuj estas la mankoj, en kiuj kampoj li devas plu lerni. La tabelo helpas ankaŭ al la instruistoj taksi la kapablojn de siaj lernantoj kaj difini laŭnorme la nivelojn.
La esperantan tradukon de tiu Memtaksilo (laŭŝtupa tabelo) vi trovas en la Apendico. (12.5)
PROFESI- NIVELA
C2
Li facile komprenas preskaŭ ĉiun aŭdatan aŭ legatan tekston. Li kapablas resumi informojn venintajn el diversaj parolataj aŭ skribataj fontoj, kapablas kohere reprodukti argumentojn kaj raportojn. Li kapablas tre flue kaj precize esprimi sin, distingi inter la plej etaj nuancoj de la signifoj, eĉ en la plej komplikaj situacioj.
LINGVO- UZANTO
C1
Li kapablas kompreni larĝan gamon da postulemaj kaj longaj tekstoj, rekonas la implicitajn signifojn. Li kapablas flue kaj spontane esprimi sin, sen ofte serĉi esprimojn. Li kapablas uzi la lingvon flekse kaj efike por sociaj, porstudaj kaj profesiaj celoj. Li kapablas verki klaran, bone konstruitan, detalan tekston ankaŭ pri pli kompleksaj temoj, kaj dume kun certeco aplikas la tekstoredaktajn ŝablonojn, konjunkciojn, tekstokunligajn elementojn.
MEM- STARA
B2
Li kapablas kompreni la ĉefajn ideojn de kompleksaj aŭ abstraktaj tekstoj, inklude konversaciojn rilate sian fakterenon. Li kapablas flue kaj nature interagi kun denaska parolanto sen kaŭzi al la parolpartneroj fortostreĉon. Li kapablas verki klaran kaj detalan tekston pri larĝa gamo da temoj, kaj esprimi sian opinion pri aktuala temo, listigante la avantaĝojn kaj malavantaĝojn de diversaj ebloj.
LINGVO- UZANTO
B1
Li kapablas kompreni informojn en klaraj kaj laŭnormaj tekstoj, kiuj temas pri konataj temoj, rilataj al oftaj situacioj en lakampo de laboro, lernejo, libertempo ktp. Li kapablas elturniĝi en la plimulto de situacioj, kiuj povas okazi dum vojaĝo en teritorio, kie la lingvo estas parolata. Li kapablas produkti simplan tekston pri temoj, kiuj estas konataj por li aŭ rilataj al lia intereskampo. Li kapablas priskribi travivaĵojn kaj okazintaĵojn, revojn, esperojn kaj ambiciojn, kaj doni argumentojn kaj klarigojn pri opinioj kaj planoj.
BAZ- NIVELA
A2
Li komprenas la ofte uzatajn vortojn kaj esprimojn, kiuj rilatas al lia plej proksima medio (ekz. bazaj personaj kaj familiaj informoj, aĉetumado, lokaj geografiaj konoj, laboro). Li kapablas komuniki en simplaj kaj rutinaj situacioj, kiuj bezonas simplajn kaj rektajn informŝanĝojn pri konataj kaj rutinaj temoj. Li kapablas per simplaj lingvaj elementoj priskribi temojn, koncernajn al liaj situacio, proksima medio kaj rektaj bezonoj.
LINGVO- UZANTO
A1
Li komprenas kaj uzas la por li konatajn ĉiutagajn esprimojn kaj bazajn frazojn kies celo estas kontentigi liajn konkretajn bezonojn. Li kapablas prezenti sin kaj aliajn personojn, starigi kaj respondi demandojn pri personaj detaloj, rilataj al lia loĝloko, konataj personoj kaj posedataj objektoj. Li kapablas efektivigi simplajn interagojn, en okazo se la alia persono malrapide kaj klare parolas kaj estas helpema.
© Council of Europe: Globalscale/ Language Portfolio
Konsilio de Eŭropo - Ĝenerala tabelo / Eŭropa Lingva Dokumentujo - Esperantigis: Katalin Kovats (2005)
Specialaj naciaj laborgrupoj pluevoluigis la fiksitajn bazajn programojn, detaligis la normojn, ellaboris planojn por ĉiu eduknivelo kaj indikis ilaron, kiu kaj kongruas kun la eŭropaj normoj, kaj samtempe enhavas naciajn karaktertrajtojn.
La artikolo skribiĝis laŭbaze de ĉefaj dokumentoj kaj kunligaj tekstoj, kiujn la verkinto rearanĝis foje tradukante laŭvorte, foje simpligante, kompletigante laŭ la bezonoj de ĉi enkonduka teksto.
La koncernajn tekstojn oni povas trovi en diversaj sekcioj de la paĝaro de la Eŭropa Konsilio http://culture2.coe.int/portfolio/ kie legeblas tradukoj de la plej gravaj dokumentoj ankaŭ en pluraj naciaj lingvoj. Krom tio oni povas trovi la referencadresojn de la naciaj laborgrupoj.
(KK)
9.2.2 Usonaj normoj pri lingvoinstruado
En la jaro 1978, Prezidento Jimmy Carter formis Komisionon pri Fremdaj Lingvoj kaj Internaciaj Studoj por raporti pri la stato de lingvolernado en Usono kaj fari rekomendojn. Tion rezultigis ne nur lia persona intereso sed ankaŭ konvinkiĝo de lingvoinstruistoj kaj de politikistoj kiel senatano Paul Simon, ke en Usono ĝenerale danĝere lamis lingvolernado kaj konscio pri aliaj kulturoj. Por tion ŝanĝi, necesus ne nur pli vasta kaj pli bona instruado, sed ankaŭ naciaj normoj laŭ kiuj oni povus difini la celojn kaj mezuri la rezultojn.
Kunlabore kun la ETS (Educational Testing Service, provizanto de tutnaciaj normigitaj ekzamenoj), reprezentantoj de la usonaj lingvoinstruistoj komencis ekzameni la sistemon de taksado, kiun uzis jam dum pli ol 20 jaroj la FSI (Foreign Service Institute, trejninstituto por usonaj diplomatoj kaj ambasadejaj dejorantoj). Ili mezuris aparte la parolkapablojn de kandidatoj por eksterlandaj postenoj, cele al preparo ĝis la necesa lingvonivelo por interagado kun la lokaj parolantoj.
Por tion kontroli, oni dum jaroj ekzamenis la parolkapablojn de miloj da kandidatoj kaj surbaze de tiu esplorado konkludis, ke eblas mezuri tre precize la efektivan parolan komunik-kapablon surbaze de 20-minuta parola intervjuo.
La normoj de FSI, poste nomitaj normoj ILR (Inter-Agency Language Roundtable, reprezentantaj ĉiujn registarajn sekciojn, kie gravis parolado de aliaj lingvoj), havis la jenan numeran bazon:
Deĵorantoj ĉe ETS komencis mezuri la lingvokapablojn de mezlernejanoj laŭ tiu sama skalo. Ili baldaŭ ekkonsciis, ke la plej multaj mezlernejanoj en Usono atingis nur la nivelon „0", iom malkuraĝiga rezulto por lernantoj, kiuj studis de unu ĝis kelkaj jaroj! Oni decidis krei novan skalon, kaj do kiam okazis en 1981 la unua kvintaga trejnsesio de ACTFL (American Council on Teaching Foreign Languages) pri tio kiel fari intervjuon OPI (Oral Proficiency Interview - Intervjuo pri komunika parolkompetento), aplikiĝis novaj normoj kun nuancigitaj ŝtupoj, kiuj rekonis pli modestajn kapablojn.