Przez cały boży dzień łóżko wślizguje się w gorące i wietrzne niebo, a gdy się unieść, widać wierzchołki lip ciasno opasanych żółtym słońcem, druty telefoniczne, na których przysiadają jerzyki, i część drewnianego dachu nad miękką czerwoną drogą przed głównym gankiem. Docierają stamtąd zdumiewające dźwięki: szczebiot, dalekie naszczekiwanie, skrzypienie studziennej pompy.
Leży się, płynie i myśli o tym, że niedługo można będzie wstać: w słonecznej kałuży tańczą muchy, a kolorowy motek jedwabiu zeskakuje jak żywy z kolan matki siedzącej tuż obok i toczy się łagodnie po bursztynowym parkiecie…
W tym pokoju, w którym wracał do zdrowia szesnastoletni Ganin, narodziło się właśnie owo szczęście, ów wizerunek kobiety, którą miesiąc potem spotkał na jawie. W tym dziele stworzenia uczestniczyło wszystko – i spokojne litografie na ścianach, i zaokienny szczebiot, i brązowe oblicze Chrystusa w ramie obrazu i nawet mała fontanna umywalki. Rodzący się wizerunek wiązał, wchłaniał cały słoneczny wdzięk tego pokoju i bez niego nigdy by oczywiście nie powstał. Było to w końcu po prostu młodzieńcze przeczucie, słodki opar, ale Ganinowi wydawało się teraz, że nigdy tego rodzaju przeczucie nie spełniło się z taką doskonałością. Przez cały dzień wędrował ze skwerku na skwer, z kawiarni do kawiarni, a wspomnienie nieustannie polatywało przed nim niczym kwietniowe obłoki na delikatnym berlińskim niebie. Ludzie siedzący w kawiarniach przypuszczali, że temu człowiekowi, w takim skupieniu spoglądającemu przed siebie, przydarzyło się jakieś wielkie nieszczęście, on zaś na ulicy potrącał w roztargnieniu idących z naprzeciwka, a raz szybki automobil klnąc zahamował, bo omal go nie potrącił.
Był bóstwem odtwarzającym zaprzepaszczony świat. Stopniowo wskrzeszał świat dla kobiety, której nie śmiał do niego wprowadzić, dopóki nie będzie całkiem gotów. Ale jej wizerunek, jej obecność, cień wspomnienia o niej domagały się tego, ażeby wreszcie wskrzesił także ją, umyślnie więc odsuwał jej wizerunek, bo chciał zbliżyć się do niego powoli, krok po kroku, tak jak wtedy przed dziewięcioma laty. W obawie, że zabłądzi, zagubi się w świetlistym labiryncie pamięci, odtwarzał swą dawną drogę ostrożnie, troskliwie, nawracając czasem do zapomnianego szczegółu, ale nie wybiegając naprzód. Tego wiosennego wtorku, chodząc bez celu po Berlinie, rzeczywiście powracał do zdrowia, doznawał uczucia z pierwszego dnia rekonwalescencji, słabości w nogach. Przeglądał się we wszystkich lustrach. Bielizna i ubranie wydawały mu się niezwykle czyste, obszerne i trochę obce. Szedł powoli szeroką aleją prowadzącą sprzed domu w gąszcz parku. Tu i ówdzie wyłaniały się z ziemi fioletowej od cieni listowia czarne, kręto biegnące kopczyki – dzieło kretów. Włożył białe spodnie i fioletowe skarpetki. Marzył, że w parku kogoś spotka – jeszcze nie wiedział kogo.
Doszedłszy do końca alei, gdzie w ciemnej zieleni iglastych drzew lśniła biała ławka, zawrócił i daleko przed sobą, w prześwicie między lipami, dojrzał pomarańczowy piasek parkowego placyku i połyskujące szyby werandy.
Pielęgniarka odjechała do Petersburga – długo wychylała się z powozu, machała krótką ręką, a wiatr targał jej chustką. Nadeszły teraz radosne, rześkie dni. We dworze było chłodno, na parkiecie leżały płaszcze słońca. A po dwóch tygodniach uganiał już do ogłupienia na rowerze i grał w słupki z synem dojarki. W tydzień później zaś stało się to, na co tak czekał. “Gdzież się to wszystko podziało – westchnął Ganin. – Gdzie jest teraz tamto słońce, słupki, które tak wesoło brzęczały i podskakiwały, mój rower z nisko osadzoną kierownicą i wielką przekładnią?… Istnieje podobno zasada, zgodnie z którą nic nie ginie, nie sposób zniszczyć materii, a więc do tej pory istnieją gdzieś drzazgi od moich kijków i szprychy od roweru. Cały kłopot w tym, że nigdy nie da się ich znowu zespolić w całość. Czytałem o «nieustającym nawrocie»… A jeśli ten skomplikowany pasjans nigdy nie wyjdzie po raz drugi? No właśnie… Czegoś tu w żaden sposób nie potrafię zrozumieć… Czy naprawdę to wszystko umrze razem ze mną? Jestem teraz sam w obcym mieście. Jestem pijany. Łeb mi pęka od koniaku i piwa. Nogi nawłóczyły się, ile mogły. A zaraz przecież może mi pęknąć serce, razem z nim zaś pęknie mój świat… Nie potrafię tego zrozumieć…"
Znalazł się znowu na tym samym skwerze, ale teraz było bardzo zimno, niebo powlokło się pod wieczór bladością omdlenia.
“Zostały cztery dni: środa, czwartek, piątek, sobota. A ja mogę zaraz umrzeć…"
– Trzeba wziąć się w garść – wymamrotał nagle, marszcząc ciemne brwi. – Dosyć tego. Czas do domu.
Na podeście schodów spotkał Ałfierowa, który przygarbiony trochę w swym niezwykle szerokim palcie, wydymając wargi, uważnie wsuwał klucz do zamka windy.
– Idę po gazetę, panie Lwie. Przejdzie się pan ze mną?
– Dziękuję – odpowiedział Ganin i skierował się do pokoju.
Ująwszy jednak klamkę zatrzymał się. Owładnęła nim błyskawiczna pokusa. Usłyszał, jak Ałfierow wsiadł do windy, jak maszyneria ze żmudnym, głuchym łoskotem zjechała w dół i tam zgrzytnęła.
“Wyniósł się… – pomyślał, przygryzając wargi. – Do diabła… zaryzykuję."
Los zrządził, że w pięć minut później Klara zapukała do Ałfierowa, aby zapytać, czy nie ma znaczka pocztowego. W górnej matowej szybie drzwi żółciło się światło, więc pomyślała, że Ałfierow jest u siebie.
– Panie Aleksieju – zaczęła Klara, pukając i jednocześnie ostrożnie otwierając drzwi – czy nie ma pan…
Zdumiona, urwała nagle. Przy biurku stał Ganin i pośpiesznie zasuwał szufladę. Obejrzał się, błysnął zębami, pchnął szufladę biodrem i wyprostował się.
– O mój Boże – cicho powiedziała Klara i wycofała się z pokoju.
Ganin szybko zrobił krok w jej stronę, gasząc po drodze światło i zamykając drzwi. Klara oparła się plecami o ścianę w ciemnawym korytarzu i patrzyła na niego ze zgrozą, przyciskając pulchne ręce do skroni.
– Mój Boże – powtórzyła równie cicho. – Jak pan mógł…
Z pełnym znużenia łoskotem, jakby z zadyszką, winda wzbiła się w górę.
– Wraca… – tajemniczo szepnął Ganin.
– O, nie zdradzę pana! – z goryczą wykrzyknęła Klara, nie spuszczając z niego błyszczących wilgotnych oczu. – Ale jak pan mógł? Przecież on nie jest bogatszy niż pan… Nie, to jakiś koszmar.
– Chodźmy do pani – powiedział z uśmiechem Ganin. – Chyba uda mi się pani wytłumaczyć…
Powoli oderwała się od ściany i z pochyloną głową ruszyła do swego pokoju. Było tam ciepło, pachniało dobrymi perfumami, na ścianie wisiała kopia Wyspy umarłych Boecklina, na stoliku stało zdjęcie – mocno wyretuszowana twarz Ludmiły.
– Pokłóciliśmy się – skinął Ganin w stronę zdjęcia. – Niech mnie pani nie zaprasza, kiedy ona przyjdzie do pani. Wszystko skończone.
Klara usiadła na kanapce, podwijając nogi, i otulona w czarną chustę, patrzyła spode łba na Ganina.
– To wszystko bzdury, Klaro – powiedział siadając przy niej i podpierając się wyprostowaną ręką. – Czy pani myśli, że ja rzeczywiście kradłem pieniądze? Oczywiście będzie mi przykro, jeśli Ałfierow dowie się, że szperałem w jego biurku.
– Więc co pan robił? Co to mogło być innego? – wyszeptała Klara. – Nie spodziewałam się tego po panu, panie Lwie.