Вось і сонейка запала
У пажухлую траву.
Птушка юркая схавала
У гняздзечка галаву.
Цемры вусце. Сліў аскома.
І нічога акрамя...
Толькі нехта кліча: Тома!
А яе нідзе няма.
Але я на той час быў старшынёй Камісіі па рабоце з маладымі пісьменнікамі — Броўка, калі мяне абралі членам прэзыдыума Саюза пісьменнікаў, прапанаваў мне такую нагрузку. І па інструкцыі не меў права даваць рэкамендацыі на прыём у СП. А тут прыходзіць Валодзя і просіць у мяне якраз рэкамендацыю. І я, нічога не тлумачачы, напісаў яе.
5
Штогадовыя семінары маладых літаратараў у Каралішчавічах. Куды толькі не запрашалі старшыню па рабоце з маладымі пісьменнікамі! Я выступаў са справаздачамі і ў Мінгарвыканкаме, і нават у Вярхоўным Савеце БССР — бачыце, і Вярхоўны Савет цікавіўся, як Саюз пісьменнікаў працуе з маладымі талентамі. Ды і ў самім саюзе, як толькі што якое, як складаюць планы працы прэзідыума, так абавязкова нехта ўспомніць: «А давайце мы паслухаем камісію па рабоце з маладымі».
Як бы яно ні было, але я ганаруся, што праз камісію, праз Каралішчавічы, праз нашы штогадовыя семінары прайшлі ўсе — я паўтаруся: усе! — маладыя пісьменнікі, якія неўзабаве стануць гонарам беларускай літаратуры: Яўгенія Янішчыц і Раіса Баравікова, Генрых Далідовіч і Леанід Дайнека, Валянціна Коўтун і Вольга Іпатава, Алесь Разанаў і Віктар Ярац, Уладзіслаў Рубанаў і Віктар Гардзей, Алесь Пісьмянкоў і Леанід Дранько-Майсюк...
«Снежань 1981 года. Дом творчасці «Каралішчавічы»... — Той час успамінае Віктар Шніп, віншуючы ў 2010 годзе Леаніда Г алубовіча з шасцідзесяцігоддзем. — За вокнамі цёмна, марозна, завейна. У светлай ад паэзіі зале гучыць:
Шукаю чытача,
Хаўрусніка душы,
Які б з майго пляча
Цяжар пералажыў
І на сваё плячо...
Лягчэй дайшлі б да мэты.
Так мала чытачоў,
І тыя ўсе — паэты.
І ўсё ж жыве, аднак,
Надзея, і здаецца,
На слова хоць адна
Душа ды адзавецца.
Гэта Леанід Галубовіч чытае свае вершы. І яго слухаем мы, маладыя — А. Сыс, А. Мінкін, У. Арлоў, В. Сахарчук, А. Шушко, С. Вераціла,
А. Наварыч, У. Мазго, У. Ягоўдзік, Л. Паўлікава, А. Канапелька, А. Жыгуноў, У. Саламаха, М. Мятліцкі, В. Спрынчан... У Лёні ад хвалявання дрыжаць рукі і здаецца, што ён не трымае аркушы з вершамі, а сам трымаецца за іх».
Каралішчавічы! Штогадовы семінар! Штогадовае свята маладой беларускай паэзіі! Сустрэчы, размовы, знаёмствы. А ў некаторых гэтыя знаёмствы заканчваюцца нават вяселлямі. Як, да прыкладу, у маладых крытыкаў Тамары Чабан і Яўгена Г арадніцкага.
Семінар скончыўся, аднак ён нібіта яшчэ і прадаўжаецца. «У мяне з сённяшняга дня пачаліся вясковыя працоўныя будні. А душа яшчэ там, у Каралішчавічах!» — піша Шніпу Лёня Галубовіч, электрык з вёскі Вароніна. «Здаецца, яшчэ колькі дзён таму маглі пра многае гаварыць, аб многім спрачацца... А сёння ўсё гэта памяць. Я як нанова нарадзіўся. Такі быў дзіўны, цікавы народ!» — прызнаецца ён у іншым лісце да Шніпа.
Прыемна гэта чытаць і мне, тагачаснаму старшыні камісіі па рабоце з маладымі. Бо радасць маладых была, зразумела ж, і маёю шчыраю радасцю.
А спіс удзельнікаў таго семінара, пра які расказвае Шніп, таксама ўнушальны — ніводзін малады не згубіўся ў нашай роднай беларускай літаратуры. Усе сталі асобамі.
Вось перада мною першыя кнігі ўдзельнікаў таго семінару.
Анатоля Сыса некаторыя сур’ёзныя крытыкі ўжо называюць класікам. У яго і напраўду было нешта такое, што ўздымае паэта над роўнымі яму.
Вось яго першая кніга. «Пан лес». «Маналог Апанаса Філіповіча». Святога з сабору беларускіх святых.
У гэтай краіне не маю я песні,
якая б народнай была і маёй,
якую б сябрына запела ў Бярэсці,
а рэха ўзышло за Дняпром, за Дзвіной...
У гэтай краіне не маю я дому,
вось воблака — сяду і ў свет палячу
над гэтай гаморай, над гэтым садомам,
ні грошай, ні славы — я волі хачу...
Не, так пачаткоўцы не пішуць. А калі і пішуць — то рэдкія. Адзінкі.
Без мяне будуць жаць
і губляць з пераспелых калоссяў
залатыя зярняты на Белую нашу зямлю,
птушкі іх падбяруць
як падзяку за жніўныя песні,
хто ў крыле, а хто ў дзюбе
у гнёзды свае панясуць.
Без мяне прарастуць
у зямлі жаўруковыя гнёзды,
і, шануючы звычай,
іх жнеі сярпом абнімуць.
Цішыня, спакой і адначасова ней кая вусціш...
І гэта пачатковец? І гэта першая кніга?