Кнігі «Прыпяць» дырэктара Ведрыцкай сярэдняй школы Рэчыцкага раёна Уладзіміра Верамейчыка, выхавальніцы Гомельскага Палаца піянераў і школьнікаў Ніны Шкляравай, майстра змены газавай апаратуры Івана Арабейкі выйшлі без грамадскага рэдагавання — ім хапіла выдавецкіх рэдактараў.
«Белая ластаўка» — першая кніжка супрацоўніцы шчучынскай газеты Марыі Шаўчонак адрэдагаваў Юрась Свірка.
Нам здалося: словы — проста гукі.
Сярод іх патрэбнага няма...
Вочы — толькі вочы.
Потым — рукі.
Потым — вусны.
Потым — цішыня...
Хораша! Так пісала Марыя Шаўчонак сорак гадоў назад. А вось яна сённяшняя:
Сэнс жыцця імкнуся я спазнаць,
Ад жыцця чакала я адказу.
Больш за ўсё сказала мне сляза,
Менш за ўсё мне адказала радасць...
* * *
Рыдае зязюля год за годам.
І гады мільгаюць як крыло.
Штосьці будзе заўтра, будзе потым,
Але ўжо не будзе, як было.
Гэта з «Тэрмапілаў» № 14 за 2010 год. Ёсць такі штогоднік у Польшчы, выдаецца ён у Беластоку. Яго стварае і рэдагуе выдатны паэт Ян Чыквін.
Гэта літаратурна-мастацкі і беларусазнаўчы беларускамоўны часопіс. Ён — таксама мая бібліятэка. Бо ў гэтым нумары надрукаваны і Я. С. — аж няёмка: маімі сціплымі апавяданнямі адкрываецца гэты нумар штогадовіка.
І пасля, аж да самай перабудовы, серыя папаўнялася выдатнымі кнігамі Міколы Мятліцкага, Уладзіміра Марука, Леаніда Дранько-Майсюка, Віктара Шніпа, Віктара Яраца, Віктара Гардзея, Генадзя Пашкова, Людмілы Паўлікавай, Эдуарда Зубрыцкага.
У першай кнізе Алеся Пісьмянкова «Белы камень» ужо ёсць шмат вершаў, якія адразу ж сталі класічнымі:
Ты адбі мне тэлеграму,
Што і ў нашай старане
Ў ціхай вёсцы Белы Камень
Выпаў белы-белы снег...
Я прачытаў твае сляды
Тут, на прыцішанай алеі,
Адзін у золаце завеі
Я прачытаў твае сляды...
І пра Каралішчавічы, дзе штогод адбываліся нарады маладых, Алесь хораша ўсміхнуўся вершам «Каралішчавічы»:
Неба — зорная ваза,
Хоць вачэй не адводзь.
А мы хочам Пегаса
Забрытаць у аброць.
Колькі спрэчак адразу!
Думкі рэжуць ілбы:
Як адрозніць Пегаса
Ад звычайных кабыл...
Павел Марціновіч падараваў мне сваё «Прадвесне» з надпісам:
«Шчырапаважанаму Івану Данілавічу Сіпакову, выдатнаму паэту, празаіку, эсэісту — з удзячнасцю, з самымі шчырымі пажаданнямі».
Я адгукнуўся рэцэнзіяй — маўляў, гэта нешта новае, калі паэт — ужо гарадскі — піша вершы. Як чамусьці на мяне накінуліся(!): «Знайшоў Багдановіча». Я шкадую, што і Павел Марціновіч недзе згубіўся па дарозе на Парнас.
З удзячнасцю падпісаў мне свой «першынец» «Чужая планета» і Леанід Яўменаў:
«Дарагі Янка! Прымі гэты запознены паэтычны дэбют разам з павагаю, глыбокай і шчырай. Дзякуй, Ваня, за падтрымку. 28.IV.80 г.».
І сапраўды, дэбют запознены — Леаніду Фёдаравічу ўжо амаль пяцьдзясят. За плячыма сур’ёзнае жыццё і вопыт. Ён — доктар філасофскіх навук, прафесар, загадчык сектара Інстытута філасофіі і права АН БССР, былы супрацоўнік дэпартамента сацыяльных, гуманітарных навук і культуры сакратарыята ЮНЕСКА ў Парыжы.
І — паэт! «Чужая планета». «Канадскі сшытак». «Фрацузскі сшытак». Верш, прысвечаны беларусцы Надзеі Хадасевіч-Лежэ, жонцы французскага мастака Фернана Лежэ, з якой ён быў знаёмы, бываў у яе дома.
Шэрае неба —
Нармандскае лета.
Бляклае сонца —
За статкам гадзін.
Мудрага воку
Мажная кабета
Сочыць маркотна
Лёт аблачын...
З небам яе
Тут ані —
Падабенства,
Сонца радзімы
У казачных снах...
Кліча яна,
Як ратунак,
Маленства
З хаткай старой
У смалістых барах
А якія пераклады з сучаснай французскай паэзіі зрабіў потым Леанід Яўменаў!
Людміла Ганчарова сваю першую кніжку назвала «Пятое время года». Выпускніца Маскоўскага энергетычнага інстытута, працавала на адным з мінскіх заводаў.
Думала здесь остаться
и развести огонь.
На промежуточной станции
долго стоял вагон.
Много было обещано,
но отошли поезда,
и одинока, как женщина,
в небе моя звезда.
Людміла — вельмі лірычная і як паэт, і як чалавек.
Юноша принес цветы.
Мохнатая бабочка
Сидела на лепестке
большого нарцисса.
Это хорошая примета —
бабочка,
залетевшая в букет.
Боясь ее спугнуть,
Я наклонилась к ней.
Она была пришпилена
к лепестку
английской булавкой.