— Няхай так, — з усмешкай адказаў Віктар, але было бачна, што яго напышлівая перавага знікла, мабыць, ніяк не чакаў, што фізік не менш за яго ведае Біблію.
Мы не каментавалі на перапынку гэты ўрок фізікі, адно ў сталоўцы Юрась, калупнуўшы катлету, пачаў:
— Вось гэтая катлета і макарона — таксама традыцыйныя! Не чакаў.
— Чаго не чакаў? — насцярожыўся я, бо ў голасе Юрася гучаў насмешлівы халадок.
— Ды наш фізік — апазіцыянер.
— І што, не чалавек ужо? — натапырыўся я.
— Не кіпі, нічога я такога не казаў. Ну, насамрэч жа ніяк я асабіста не чакаў, — падаўся назад Юрась.
— Якая розніца, — як малых надакучлівых дзяцей суцішвала, загаварыла Ядвіся. — Не чорт жа лысы, чалавек. І яму баліць!
— А як мне не баліць, дык я не чалавек? — нечакана ціха спытаў Юрась з прыхаваным выклікам у голасе.
— Я такога не гаварыла. Фізік праўду мовіў: для таго, каб усвядоміць, трэба нейкі досвед мець...
— А ў цябе ён ёсць? — уставіў я свае пяць капеек.
— Ёсць, — без ценю крыўды ўздыхнула Ядвіся. — У вёсцы, дзе я нарадзілася, жыла мая бабуля. Я яе вельмі любіла, яна мяне ўзгадавала. Калі яе пахавалі, я колькі дзён з могілак не сыходзіла. Прыйду раніцай — і сяджу да вечара. Там. асаблівае месца. І калі тыя могілкі пачысцяць вось так, усё пад корань, для мяне гэта будзе. будзе балюча.
Памаўчалі. Тут да нас падышоў Ромка Макар.
— Шаноўнае спадарства, бачу, вы ўжо дапіваеце свой кампот, ці магу я выканаць за некага з вас ролю дзяжурнага і аднесці посуд на кухню і чысцютка выцерці ваш стол?
— Мала прагінаешся, ніжэй паспрабуй, ніжэй, — млява заўважыў Юрась і адкінуўся на спінку крэсла. — Прасі!
— Што такое? — Ядвіся запытальна ўзняла вочы.
— Не пужайся. Усё норм, — усміхнуўся я, заспакойваючы яе. — У нашага Ромкі нейкія траблы няпростыя, вось ён і вырашыў памаліцца ля нашага стала.
— Дапамагае? — акідваючы позіркам постаць Ромкі зверху ўніз, папрасіла ўдакладніць Ядвіся.
На Ромку варта паглядзець: чорны гарнітур і чорныя бліскучыя чаравікі, кашуля і гальштук заўжды ў тон. Год таму па яго просьбе, якая пачалася амаль гэтаксама, мы чысцілі двор нейкай бабулькі ад снегу. Ну, быццам БРСМ там праводзіць акцыю: «Ніводнай бабулькі — без чыстага надворку», ці яшчэ як. Дык вось, Ромка нас папрасіў — мы пашыбавалі. Я яго і пытаўся: на халеру табе? Гэты актыў школьны, БРСМ, гэтыя мерапрыемствы ліпавыя (бо ні я, ні Уладзя, які тады кідаў са мной снег, сябрамі БРСМ не былі). Дык вось, Ромка мне тады такое выдаў, што я яго запаважаў. Ён сказаў так:
— Чуеш. Я хачу кіраваць. Вось так. А чаму хачу? Бо хачу нешта змяніць. Мяне так бацька выхаваў: не плач, калі не так робяць, не так кіруюць — бяры і рабі сам, кіруй сам.
— Крута! — без смешачак згадзіўся я. — У прэзідэнты пойдзеш?
— Не гарантую, але буду імкнуцца.
Карацей, нехта мо і пасмяяўся б, а я дык Ромку ўспрыняў сур'ёзна. Мне ён падабаецца — да свайго ідзе настойліва, але ж не па галовах. Вось трэба яму нешта ад нас — ён і посуд гатовы занесці, і стол выцерці, пры гэтым годнасць сваю ніколечкі не губляе. І ведаю: шмат не папросіць. Таму кіўнуў яму ветла:
— Сядай, актывіст. Самі посуд занясём, тут тры кавалеры за адной дамай.
— У любым выпадку, з мяне — пачастунак. — Ромка змяніў тон, прыхапіў вольнае крэсла ад суседняга стала, сеў. — За гэтым сталом — адны з самых разумных галоў класа. То я да вас.
— Можна і да іншых разумных, — буркнуў Юрась, і я падумаў мо ўпершыню, што ён набівае сабе цану.
— А я і не спрачаюся, — лёгка згадзіўся Ромка. — Ды там розум паасобку, а вы — амаль каманда. Вы мне адно можаце дапамагчы.
— А трэба? — спытаў я.
— Трэба, Кір. — нечакана занурыўся Ромка. — Ведаеце, надакучыла даваць нейкія дзяжурныя справаздачы і аднастайныя водпісы. Хачу зрабіць хоць нешта, каб. ну, каб было сапраўднае! А яшчэ, вось прыкінуў, у нас жа столькі талентаў, такое можам замуціць!
— Давай прадметна, — паморшчыўся Юрась. — Званок неўзабаве.
— Прадметна казаць доўга. Застанемся на паўгадзіны пасля заняткаў у класе, а? Я ключы ў Зіначкі вазьму, яна ведае, дазволіць.
Мы пагадзіліся.
Пасля заняткаў у пустым класе Ромка выглядаў куды больш усхваляваным, чым у сталоўцы.
— Вось я калі падышоў да вас, далі вы згоду пагутарыць, і я падумаў: калі гэтулькі нас возьмецца, ну чаму мы будзем абы-што выдаваць, можна ж нешта рэальнае зрабіць, скрэатывіць, каб усім цікава было!
— Блін, ты надакучыў, — не ўтрымаўся Юрась, і я яму падтакнуў: