— А каго нам прызначаць на ваша месца?
— Як нічога не зменіцца, дык Антося Сямёнавіча.
— Тады нармальна, — кіўнуў я. — Яго ўвесь клас запаважаў.
— Вось і добра. Неўзабаве мой аўтобус. Дык ты абяцаеш?
— Не змагу, Зінаіда Мартынаўна, — насамрэч з сумам уздыхнуў я. Кашулі насіць ніяк не прывыкну, адно саколкі. А на ўсіх саколках выява «А». Набіў праз трафарэт. Вось.
— А я ведала, — раптам усміхнулася пераможна класная. — І таму.
Яна пакапалася ў адной з торбаў і выцягнула пакунак.
— Вазьмі, калі ласка. Твой колер і твой памер. Вазьмі. як падзяку і на памяць.
Я аслупянеў, узнікла адно жаданне — бегчы адсюль.
— Ды я. Я не вазьму! Навошта? Якая падзяка?
— За той вечар.
— А я прычым? То Ядвіся!
— Яна сказала, што без цябе нічога ў яе не атрымалася б. Ты — яе каталізатар.
— Які яшчэ каталізатар? Вы выдумляеце рознае! — разгубіўся я, наважваючыся вось зараз жа пайсці.
— Чакай, Кір. — класная кранулася маёй рукі. — Калі ласка. Не крыўдзі мяне. Гэта толькі наша з табой справа. А я. я буду ведаць, што і аддзячыла табе, дарэчы, і за тваю ролю ў фільме, за твае прыдумкі. Так, мне ўсё апавялі, як было. Вы зрабілі не проста фільм, вы з'ядналі клас. Вазьмі, Кір, я буду упэўнена, што я зрабіла ўсё, каб ты быў у бяспецы. хоць некалькі першых дзён без мяне.
І я ўзяў пакунак з нечым шэрым. Саколка.
— Вось. Дзякуй табе за ўсё яшчэ раз. І скажу на развітанне, ты ўжо выбачай: за сваё трэба змагацца. За ўсё сваё — за цацкі, за рэчы, і пагатоў — за пачуцці. Маўчы, маўчы. я ўсё, ці амаль усё, ведаю, бо бачу і чую. Гарачым быць не так і страшна, ды варта памятаць, Кір: хлеб нельга рэзаць гарачым нажом. Аб адным хачу перасцерагчы: каханню не патрабуюцца тлумачэнні, каханне патрабуе ўчынкаў і спраў. Усё, не крыўдуй, калі ласка. Вунь аўтобус. Хай будзе ў цябе ўсё добра.
Ніколі яшчэ горад не падаваўся мне такім варожым. такой пачварай, якой напляваць на людзей, на іх лёсы! Яна, гэтая пачвара, хапае жыхароў сотнямі сваімі пашчамі-вуліцамі, яна малоціць іх ва ўстановах, у школах, на прадпрыемствах, а далей яны, сжаваныя і пацёртыя, брыдуць у свае норы, несучы на сабе адчай і прыкрасць дня, лезуць пад душ, думаюць, спадзяюцца, гарачая вада змые іх, і лічаць, так адбываецца, гатуюць есці, садзяцца перад тэлевізарам, а адтуль тая ж пачвара пачынае нагружаць іх мазгі лёгкім наркотыкам уласнай бяспекі, паказваючы жахі ды злыбеды ў іншых краінах, у іншых гарадах, у іншых, далёкіх людзей, закалыхваючы свядомасць і выключаючы цалкам жаданне бачыць — бачыць так, як казала Зінаіда Мартынаўна: аналізаваць, параўноўваць, шукаць. Абы яны, людзі, не западозрылі ў ім, горадзе, той пачвары.
Вечарам пачаліся тэлефанаванні. Спачатку Ромка — пачаў так бадзёра, маўляў, я — крэатыўна мыслю, а ў яго ёсць яшчэ адна задумка — алея выпускнікоў ля школы! Акурат ёсць пустое месца, дык от няблага было б прыдумаць які сцэнар, рытуал. Я мякка запярэчыў: ёсць ідэя алеі — навошта сцэнар? Дырэктарка ўсё патлумачыць і інструктаж па тэхніцы бяспецы прачытае перад тым, як выдасць па рыдлёўцы. Ромка не адставаў, я спыніў яго і сказаў, што мне лянота. І адключыўся. Потым патэлефанаваў Ігнат. Сказаў, што яны знайшлі цудоўную пляцоўку для паркура — зачынілі нейкі завод невялікі, яны з сябрамі адшукалі ход. Там неверагодна цікава! Калі я згодзен — то можна заўтра паспрабаваць. Падзякаваў Ігнату, але паркур — не маё. Так, і цікава, і захапляльна, калі хлопцы паказвалі відэазапісы, ды ахвоты самому вось так паскакаць па лесвіцах і пераходах ніколі не ўзнікала. Яшчэ — Міхал Вакульчык. Я ўжо не здзівіўся і адразу спытаў: якія ў яго прапановы? Міхал стаў распавядаць, як захапіўся відэа падчас працы над фільмам, загарэўся яшчэ нешта стварыць, мо ёсць ідэя якога фільма? Стась гатовы напісаць тэкст, але ж каб тэму... І Міхал паабяцаў паказаць, як крута працаваць у відэарэдактары, якія клёвыя сцэны можна рабіць, і калі я згодны — ён можа навучыць. Не было ніякай ідэі. Я быў не згодны.
Ядвіся не патэлефанавала.
На першы ўрок разам з матэматычкай Ганнай Тодараўнай зайшла завуч Наталля Іванаўна. Па ўсім, не ў гуморы. Бо прывіталася суха і адразу ж пачала казаць па справе:
— Ваш былы класны кіраўнік Зінаіда Мартынаўна па сямейных абставінах нейкі час не можа працаваць у школе, і, зразумела, выконваць абавязкі класнага кіраўніка. Пакуль будзе прынята канчатковае рашэнне аб прызначэнні новага класнага кіраўніка, гэтыя абавязкі буду выконваць я.