— Вой, якія ж вы разумныя! — новенькая з захапленнем глядзела на нас, і было незразумела: шчыра яна кажа тое ці не. — І як жа вы мяне возьмеце ў сваю кампанію?
— Калі ты зразумела, што Уладзя і Юрась — разумныя, дык сама, атрымліваецца, ужо не дурніца, — вырашыў і я ўставіць свае словы. Сказаў і спалохаўся: неяк занадта просталінейна атрымалася, груба. Яшчэ пакрыўдзіцца.
— О, куды я патрапіла, — рассмяялася нечакана Ядвіся. — У кампаніі такіх разумнікаў дурніцай быць не выпадае.
— Выдатна, значыць, дамовіліся, — гукнуў Юрась. — Прапаную адзначыць нашу сустрэчу піцай! Спакойна, народ, — Юрась зірнуў на мяне і Уладзю, — я частую, учора матуля падагнала замоўцу — маладая завочніца. Я ёй кантрольныя парашаў, так што на піцу бабосы маем. Прымаецца?
Кавярня была амаль па дарозе, ніхто нікуды не спяшаўся, але Ядвіся нечакана паставіла сваю ўмову:
— Частуй, але пазней, калі мы ўжо ўсе незалежныя і самастойныя, разлічымся з табой.
— У нас іншыя правілы, — патлумачыў я. — У каго ёсць грошы і жаданне — той і частуе.
— А ў мяне не бывае такіх вольных грошай, каб я змагла вас усіх пасля пачаставаць, — заўпарцілася Ядвіся.
— Дык ты ж — паненка! — знайшоўся Юрась.
— Але я не люблю заставацца некаму вінаватай хоць у чым.
Ядвіся сказала гэтыя словы ціха, быццам і згадзілася прыняць нашы правілы, але яны, словы, нечакана драпанулі па маёй свядомасці. Было тут. Не ведаю, што было. З тае хвілі, як яна села за мой стол, пачуццё трывогі і адчуванне нечага значнага, што павінна яшчэ здарыцца, не пакідалі мяне. У галаве з'явіўся нейкі халодны металічны шарык, там усё сканцэнтравалася, шарык асабліва не муляў, не балеў, але ён быў, я адчуваў яго штохвіліны. І вось цяпер Ядвісіны словы прыляпіліся да таго шарыка, ён крышачку пабольшаў.
Тут Уладзя прыпыніўся, зняў акуляры. Мы з Юрасём ведалі: зараз выдасць нешта надта разумнае са сваёй скарбонкі гатовых цытат. Таксама прыпыніліся.
— Я вось думаю. — пачаў Уладзя, круцячы акуляры ў руках, — вось я думаю. Чалавек акурат таму і чалавек разумны, і застаецца такім, бо не заўсёды адказвае адпаведнай рэакцыяй на вонкавы раздражняльнік.
— Вой, ты загнуў, — жартаўліва пакрывілася Ядвіся. — Уладзік, перакладзі!
Уладзя ціскануў плячыма, вінавата ўзяўся тлумачыць:
— Ну. Вось камень стукнуўся аб камень — абодва нагрэліся. Пстрыкні кабылу па носе — яна махне хвастом. А чалавек. Калі яму баліць, ён жа неабавязкова крычыць? Калі радуецца — не шукае магчымасць адразу заплаціць некаму за гэту радасць.
— І калі кахае, зусім не чакае зваротнага пачуцця ад прадмета сваёй закаханасці. — дапоўніў Юрась, тролячы Уладзю.
— І не чакае! — насупіўся той.
— А чаго чакаць ад лялькі хоць нейкай рэакцыі? — уздыхнуў я скрушна. — У лялькі галава парожняя, сам бачыў.
— А пад сукеначкай ёсць трусікі, ды пад трусікамі няма піські, — працягнуў Юрась.
Уладзя адвярнуўся, мы крочылі далей у маўчанні, якое праз хвіліну парушыла Ядвіся:
— А вы злыя. Не, вы — бязлітасныя.
— А ты? — зазлаваў нечакана я. — Нам Уладзю шкада, але ж паспрабуй патлумач яму, што Віялета ніякая не самая асаблівая з усіх асаблівых.
— Вам гэтага не зразумець, — з заўсёдным пачуццём перавагі ганарліва заўважыў Уладзя. — Вось закахаецеся самі, дойдзе...
— О, якія ў вас дарослыя жарсці, — усміхнулася Ядвіся. — Кахай, Уладзіслаў, нікога не слухай. Сам некалі ўсё пабачыш, тады будзеш мець досвед.
— Што пабачу? — насцярожыўся Уладзя.
— Тое, што бачаць, калі расплюшчваюцца вочы, — адказала яна. — Гэта і ёсць тое месца, дзе мы будзем праядаць заробленыя матэматычным геніем грошы?
Мы падышлі да кавярні.
— Тое, — пацвердзіў Юрась.
— Блізка ад мяне.
— Выдатна, будзем прыходзіць вечарамі. Вось яшчэ пару кантрольных зраблю — будзе і на піва.
— Не п'ю піва, — паморшчылася Ядвіся. — І вам не раю. Рэдкая брыдота.
— А шампанскае?
— Хіба сёння Новы год? І яшчэ дзень, далёка да поўначы.
— Затое не будзе тлумна, хадзем.
У кавярні насамрэч амаль нікога не было. Мы селі за стол, Юрась пайшоў замаўляць піцу. Вярнуўся з бутэлькай колы і шклянкамі.
— Мабыць, тут па вечарах бывае ўтульна, — агледзелася вакол Ядвіся.
— Намёк зразумелі, кавалеры?
Юрась быў ва ўдары. Трымаўся нязмушана, жартаваў, расказваў пра настаўнікаў, школу. Я міжволі адчуў зайздрасць. Такога раней не было. Я ўспрымаў раней Юрася як свайго сябра, прымаў яго перавагу над сабой як дадзенасць, не бачыў у гэтым нічога зневажальнага і ганебнага для сябе, ды вось цяпер, пры Ядвісі, я ўпершыню паглядзеў на нас траіх бы збоку. І пабачыў, што я — ніхто і ніякі. Мае сябры... Пра Юрася казаць няварта. Уладзя — вунь які разумнік, на кожнае пытанне ведае адказ. Няхай і зачараваны, як кажуць дзяўчаты. Яны — цікавыя. А я? Існую адно для таго, каб быць фонам, падкрэсліваць адметнасці Юрася і Уладзі?