— Нож, як і разразанне пірага на роўныя кавалкі, магу даверыць толькі найбольш дасведчанаму і спакойнаму, ураўнаважанаму чалавеку сярод нас!
Алег, беручы нож за тронкі, усміхнуўся.
Ён па-сапраўднаму ўсміхнуўся — і я бачыў яго ўсмешку мо першы раз за апошнія гады. Бо ў любым іншым выпадку ён хіба што шчэрыўся ці паблажліва пасмейваўся.
Калі ўсе з вясёлым узбуджэннем пачалі частавацца, Ядвіся зноў павысіла голас:
— Спадарства, прашу звярнуць увагу: вы зараз жуяце пірог з вішнёвым сочывам, які прыгатавала, яшчэ раз увага, Настачка Базан! Апладысменты!
І праўда ж, шчыра запляскалі ў ладкі. Больш ад здзіўленага захаплення. Бо Наста — наша шэраяшэрая мышка. Самая маленькая ростам з дзяўчат, дробненькая, ніяк не скажаш, што дзесяцікласніца. Хоць постаць ў яе выявілася зграбненькая — я прыкмеціў, яна была сярод дзяўчат у купальніках. Валасы светла-русыя, доўгія і радкавыя, твар дробненькі і нейкі бы птушыны: нос востры, з гарбінкай, вузкі, а крылы яго тонкія, трапяткія. Вочы вялікія і бесперапынна міргаюць. З ёй сустрэнешся позіркам, а яна ўжо сцялася ўся, у вачах — гатоўнасць прыняць невядомую віну і адначасова просьба: не чапайце. То хто яе чапаў? Так і прасядзела пераляканым верабейчыкам усе дзесяць класаў. А тут бач — і ў купальніку не засаромелася пакрасаваць, і на табе — такая гаспадынька, атрымліваецца. Яе гучна пачалі хваліць, прасілі яшчэ пячы, а яна — вось дзе дзіва — запунсавелася, але ж ніяк не хавала свайго позірку і адказвала хай сабе і стрымана, ціха, аднак упэўнена і такім мяккім, прыемным голасам: «Дзякуй. Я яшчэ спяку! Ешце на здароўе!».
Нешта і праўда адбылося з гэтым нашым кіно...
Елі пірог, запівалі гарбатай, нязлосна жартавалі, а калі ў дзвярах у вітальні зашчоўкаў замок, дык застылі с разяўленымі ратамі — зусім забыліся, дзе мы і ў чыёй кватэры. Фізік, Антось Сямёнавіч, павітаўся з намі ад парога, да яго адразу падбегла Ядвіся, пацягнула ў пакой пачаставаць пірагом. Было відаць, як настаўнік уразіўся, мабыць, ніяк не чакаў сустрэць у сваім пакоі пах печыва, а не піва ці цыгарэт.
Добры быў дзень, і ён прайшоў.
Здаецца, у наступных здымках былі задзейнічаны не больш за восем чалавек з улікам «тэхперсаналу», аднак прыходзілі зазвычай амаль усе. Бо ж цікава было, як Кастусь і Ігнат «угаворвалі» мяне на бойку са скінхедамі, як я атрымаў у лыч ад «гопнікаў» Міхала і Сержука. Не ведаю, што там за прыёмы прымяніў Ромка, але ў нас была нават «нетрадыцыйная сексуальная арыентацыя» — ролю лесбіянак згадзіліся выконваць Ганна Ягутка і Наста Базан. Ганна — валейбалістка, ёй Наста — пад паху, але сыгралі яны. Прыгожа сыгралі, кранальна было. Карацей, на два тыдні кватэра Антося Сямёнавіча ператварылася ў месца нашай тусы, тусы ўсяго класа, і гэта было крута!
Як і чакалася, Віялета закусіла вусны, адмовілася ад удзелу, з ёй і Віктар Марыноўскі. Яшчэ дзве сяброў Віялеты пазадзіралі насы. І цяпер чацвёрка апынулася ў глыбокім вакууме: з астатнімі з класа не было ў іх тэм для размоў. Бо мы ўсе літаральна жылі фільмам. Прыдумлялі новыя сцэнкі на перапынках, узгаднялі з Ромкам, пераконвалі, а потым яшчэ і крэатывілі на здымках.
— Людзі! Людзі! — неяк заломваў рукі перад пачаткам чарговага вечара Ромка. — Мы ж не дакументальны фільм здымаем! У нас ролік ад трох хвілін — і да! А мы ўжо наздымалі на тры серыі!
— Затое будзе цікава манціраваць, — супакоіла яго Марго. — Супакойся, клёва будзе — гэтулькі кадраў удалых. Падумаеш, не выйграем, дык кожны сабе захавае, такое праз дзесяць гадоў паглядзець — за шчасце будзе.
Зазвычай мы былі ў кватэры адны, іншы раз Антось Сямёнавіч прыходзіў раней, гадзіне а пятай, мы не пераймаліся праз яго прысутнасць. Ён прыпыняўся на парозе пакоя, з цікавасцю назіраў за справамі на «здымачнай пляцоўцы», але ніколі не рабіў нейкіх заўваг. Пару разоў ён прыносіў нам пачастунак: адзін раз — вялізны кавун, другі — невялікі кошык яблык. А завяршалі мы кожны вечар ужо традыцыйна гарбатай з тортам, пірагом ці печывам — адзін раз і я папрасіў маці, каб што-небудзь спякла. Яна ведала пра маю ролю ў фільме і дужа прасіла паказаць.
У той дзень Антось Сямёнавіч прыйшоў як заўсёды, каля шостай вечара, мы ўжо амаль скончылі, дапівалі гарбату, удакладнялі дэталі на заўтрашні дзень. Нам заставалася не так і шмат. Стась заўтра абяцаў прынесці гатовую песню, тэкст якой папярэдне ўжо зверылі. Напісаў Стась вельмі файна, пахваліўся нам Ромка.
У кватэры заставаўся Ромка, Марго, Ядвіся, Міхал (ён быў добраахвотным «чорнарабочым» пры Марго, да таго ж нядрэнна шарыў у відэарэдактарах, абяцаў дапамагчы ў мантажы) і я. Юрась і Уладзя пабеглі раней — ім рыхтавацца да алімпіяд. Антось Сямёнавіч павітаўся, Ядвіся запрасіла яго пачаставацца з намі, ад чаго ён зазвычай не адмаўляўся. Згадзіўся і цяпер, пацікавіўся, як ідуць справы. Тут ажыў яго тэлефон, ён выбачыўся, выйшаў на кухню. Адтуль усхваляваны Антось Сямёнавіч таропка вярнуўся ў вітальню, абуўся, накінуў куртку. Мы не асмельваліся нічога пытаць. Ён неяк ацэньваючы зірнуў на ўсіх нас, пасля кінуў мне:
— Кір, калі можна. мабыць, спатрэбіцца твая дапамога.
— Без пытанняў.
Я стаў нацягваць красоўкі, у вітальню зайшла Ядвіся.
— Нешта здарылася, Антось Сямёнавіч?
Фізік колькі імгненняў маўчаў, а потым, мабыць, прыкінуўшы, калі я буду ведаць, дык будуць ведаць і мае сябры, ціха апавёў:
— У вашай класнай маці. хворая. Здарыўся чарговы прыступ. Яна зачынілася ў кватэры, нікому не адчыняе. Там першы паверх, ды без дапамогі не залезеш. Неабходна адчыніць дзверы.
— Я з вамі!
Антось Сямёнавіч няўцямна паглядзеў на яе, але не запярэчыў.
— Не чакайце нас! — кінула Ядвіся нашым ад парога.
Мы ішлі пешкі, ледзь паспяваючы за фізікам, — ён вёў нас добра знаёмым яму шляхам, нацянькі. Праз хвілін дзесяць былі на месцы — стары пяціпавярховік, такія будаваліся раней спецыяльна ў пяць паверхаў, каб не рабіць ліфтаў. На лаўцы пад кустамі старога чорнага зараз бэзу сядзела жанчына. Ліхтарны слуп быў далёка, сам пад'езд не асвятляўся, таму мы і не адразу пазналі нашу класную. Антось Сямёнавіч скіраваўся проста да яе, мы — следам.
Зіначка ўзнялася нам насустрач, на яе ўпала нязыркае святло з вокнаў кватэр. Яна зрабіла рух наперад, бы хацела прыпасці тварам да грудзей фізіка, але спыніла сябе, пазнаўшы нас, яе вучняў.
— Божачкі, божачкі, я не ведаю, што рабіць, Антось. Не ведаю, зусім не ведаю. — роспачна прашаптала яна.
— Усё будзе нармальна, вунь Кіра зараз падсажу, ён заскочыць.
— Нельга, не заскочыць. Яна зачыніла дзверы на два замкі, зачыніла ўсе форткі, крычала мне з-за дзвярэй, калі раптам нехта палезе ў акно, — падпаліць сябе. Чакай, не перапыняй. Яна знайшла спірт, ды я ж і не хавала асабліва, уколы ёй рабіць штодня, мне ўчора цэлых трыста грамаў перадалі. Я не ведаю, я не ведаю. Добра, няма суседзяў па пляцоўцы, яны ж пагражалі падаць заяву ў міліцыю, маўляў, жывуць у небяспецы.
— Выклічам эмэнэс, яны прыедуць, узламаюць дзверы.
— Нельга, нельга! — Зінаіда Мартынаўна адхілілася, ступіла крок назад. — Калі будзе хоць невялікі вэрхал, пачнецца валтузня перад дзвярыма, — яна чыркне запалкай. Ты ж ведаеш, хворыя не палохаюць, яны папярэджваюць! І я адчула пах спірту, яна дакладна выліла яго на сябе і разліла па пакоях. Божачкі. І дзверы нельга выбіць адначасна, яны ж адчыняюцца вонкі. — тут яна звярнула ўвагу на нас, усміхнулася крыва, выбачліва і папрасіла: — Ідзіце дадому, дзеці, выбачайце.
Ядвіся ж падышла да Зіначкі, кранула яе за рукаво:
— Прабачце. Зінаіда Мартынаўна, даўно гэта з вашай мамай? Калі ласка, проста адказвайце, я вас вельмі прашу!
У яе голасе была сапраўды і адчайная просьба, і нешта пераканаўчае, дарослае, нібыта не дзяўчына пыталася, а дасведчаная доктарка, і класная падпарадкавалася ёй.
— Даўно, восем гадоў. Навошта табе гэта? Ды хай. Апошнія пяць гадоў стан да агрэсіўнага, трымаемся на ўколах. Іх раблю ў пэўны час, а сёння нечакана мяне позна затрымалі. Дала напачатку пігулку, ды не пракантралявала. Яна выплюнула яе. Я выйшла ў краму, вярнулася. І не змагла зайсці.