Выбрать главу

скакалка добра адлупцавала Тузіка, які пайшоў па грыбы разам з гаспадыняю й зьбег на цэлы дзень.

і па вяртаньні яго лупцавалі, а потым Тузік сядзеў на ланцугу месяц, і, калі нарэшце атрымаў свабоду, бо бабці трэба было ісьці ў лес, ён зьбег.

скакалка ніколі не была для мяне прадметам гульні, альбо сымбалем шчасьця, таму, напэўна, я й фізычна ў дзяцінстве разьвіваўся па-іншаму: усе сябры мужнелі, а я заставаўся дохлым, не любіў скокаць, бегаць і гуляцца ў мяч, бо пятая кропка балела, і я ўвогуле знаходзіў шчасьце ў назіраньні за кузюркамі і ўва ўласных марах, чытаў «Палескіх рабінзонаў» і «Тарзана»…

скакалка й па гэты час вісіць у закінутай частцы хлява, акурат на цьвіку, на якім раней вісела старое кола ад ровара, і я на яе гляджу з далёкага дзяцінства і разумею, што ніколі ня буду скокаць праз яе, нават калі стану старым і забудуся на ўсе ўспаміны.

торба

у майго дзеда ніколі не было прыстойнай торбы, бо альбо ён хадзіў у краму з сеткай, альбо з пакетам ручнога вырабу, хэнд-мэйд ад бабулі: торба, сшытая з пакетаў з-пад малака.

сказаць, што я саромеўся хадзіць зь дзедам у краму, гэта значыцца ніяк не адлюстраваць усяго таго жаху, у які я часам трапляў.

мне ўвогуле было сорамна за дзеда… ён прыяжджаў да нас у горад, сядзеў каля пад’езда, курыў астру альбо люльку, пах стаяў непрыемны… дый размаўляў ён неяк шчарбата й гэкаў і ўсьміхаўся адным пярэднім зубам!

калі яго ня стала, я захаваў усе рэчы, якія адлюстроўвалі мне яго: наручныя гадзіньнікі з часоў нейкай заімшэлай вайны, чырвоная расчоска, якой ён любіў зачэсваць валасы назад, асабліва калі куды зьбіраўся, ванючы мунштук, люлька і недакураны пачак астры, і тая самая торба, сшытая з пакетаў ад малака… і гляджу я на гэтую торбу, якая часта трапляецца мне на вочы ў тэчцы пісьмовага стала, і плакаць хочацца, бо гэтая рэч для мяне цяпер – самая каштоўная.

люстэркі

у адным далёкім мястэчку жыхары перасталі хадзіць у царкву, закінулі гэтую справу, бо начыталіся стоікаў. іншага ў бібліятэцы не было, і аўталаўка толькі па выходных прыяжджала, ды паштарка прыносіла падпіску на грэбаную «сб» толькі самай заможнай сям’і, карацей – ізаляцыя. і ўсё жыхарам цяпер падавалася штучным, і нішто іх ня радавала, і верылі цяпер яны, што жыцьцё доўжыцца й вяртаецца зваротна, і ўсё можа адбывацца шматкроць. і сэнс існаваньня згубіўся, і ніхто не трываў болей ніякіх смі, ніякіх укладаў жыцьця…

ня ведаў, што рабіць з прыхаджанамі, сьвятар, ажно пакуль аднойчы не надарылася выпадковасьць, якая перакуліла ўвесь сьвет.

у царкве каля іконы хтосьці паставіў люстэрка… завітала адна самотная прыхаджанка і памалілася перад люстэркам. потым завіталі яе сяброўкі, бо тая распавяла пра цуд, што быццам бы пасьля малітвы перад люстэркам як наноў нараджаесься.

і ўсе мясцовыя жыхары ўбачылі ў гэтым сэнс колазваротнага перараджэньня…

мінула колькі часу, у царкве цяпер месца ўсім не хапае, будуюць побач новую… усе цяпер моляцца на люстэркі, і зь люстэркаў на сьвет выходзяць новыя людзі.

мары

вось для мяне слова мары асацыюецца са словам шмат, бо ангельская мова вымушае да параўнаньняў, і адначасова мары сугучныя для мяне са словам марнаваць, бо няма нічога на сьвеце, што б так зацягвала нас у жаданьні, памкненьні і спадзяваньні як мары, і таксама адначасова нічога на сьвеце няма іншага, ніж мараў, якія б так марнавалі з надыходам. у мяне ёсьць мара, не такая, вядома, якуКінга, маямарасуб’ектыўная, эгаістычная, неверагодна дзёрзкая для нашай краіны – набыць альбо пабудаваць вялікі дом, не такі, што ў мяне тут… іншы… альбо ў скрайнім выпадку ўзяць і цалкам перабудаваць тое, што ў мяне ёсьць… і, вядома, я адразу трапляю ў такую дылему – калі я вырашыў жыць мастацтвам, то я ня маю ніякай магчымасьці зарабіць грошай. напрыклад, за друк у газэце альбо часопісе плоцяць такія сьлёзы, што нават няёмка ехаць па такі ганарар, у нашым беларускім стабільным Парадызе няма месца культуры і творчасьці, няма ніякай магчымасьці выдаткаваць месяц працы над апавяданьнем альбо ў скрайнім выпадку над артыкулам пра куртуазных ман’ерыстаў ці дэкадэнтаў, як спачатку табе адмаўляюць у пяці часопісах і толькі шосты бярэ тэкст у друк, але прапануе роўна 20 даляраў ганарару… параўнаем: пакунак туалетнай паперы – роўна 2 даляры коштам… у нас ёсьць Дзеяслоў, які можа плаціць грошы, і ў гэты часопіс адразу карціць даслаць раман, бо плацяць па аб’ёме тэксту… у нас ёсьць pARTisan, які нічога ня плаціць, калі атрымлівае тэкст без замовы… у нас ёсьць Макулатура, часопіс, які сам па сабе нічога нікому ня аплачвае, але ён хаця б агаворвае гэта загадзя… ёсьць у нас Маладосць, часопіс, які празь дзяржаву заплаціць такія грошыкі, якія ў параўнаньні зь ЛіМаўскімі грашыма нават будуць выглядаць прыстойна, але, здаецца, шмат хто ад Маладосці таксама нічога не атрымлівае – але маладосьць нам нічога і не абяцае… плаціць Новы час, плацяць розныя папулярныя інтэрнэт-часопісы кшталту гэтых, магнэтаў і куку-каў… але тое, што ім трэба па зьмесьце, я не напішу ніколі… што рабіць? нічога… марыць пра дом, пра грошы, пра жыцьцё і працаваць на іншай працы, каб яна цалкам выцягвала зь цябе ўсе сілы й мазгі і каб не заставалася больш ніякіх дурных памкненьняў пра штосьці марыць і пісаць… працаваць, працаваць… і нават не імкнуцца, як Эзра Паўнд, запачаткоўваць грашовую фундацыю для сябра паэта, каб той мог не працаваць і толькі пісаць і марыць, марыць і пісаць…