і захацелася чалавеку даследаваць тое, што ў глыбіні, куды сьцякае вада з рукамыйніцы й ваннай, і захацелася яму дасьледаваць сьвятло, якое ліецца з вокнаў, і скокнуў чалавек з падваконьня, і прызямліўся на траву, і пабачыў, што ягоны космас – гэта нішто ў параўнаньні з тымі прасторамі, якія яму адкрыліся. і гэта глыбока шакавала чалавека, і ён праглынуў свой язык, і больш ня здолеў вымавіць ніводнага слова, і пайшоў жабраваць па сьвеце, адчуваючы сваю нікчэмнасьць і дарэмнасьць існаваньня, згубіўшы назаўжды сваю кватэрную краіну.
дзеці
Борхес у дзяцінстве цікавіўся, якім чынам так адбываецца, што, калі закрываеш кнігу, літары ўнутры не перамешваюцца між сабою.
я ў дзяцінстве цікавіўся, якім чынам так атрымліваецца, што вось чалавек піша сабе на аркушах паперы літары, якія скаладаюцца ў словы й далей у сказы, абзацы, апавяданьні, а потым гэта друкуюць асобнай кнігай, і там усё зусім іншымі літарамі, і гэта ўсё памножанае… я ня мог уявіць, мне здавалася, што ў працэсе стварэньня кнігі ўдзельнічаюць нейкія таемныя сілы, містыка!
у мяне й па гэты час па любой зьяве альбо рэчы процьма пытаньняў, такое адчуваньне, што няма нічога на сьвеце, што б я ведаў дасканала. паўсюль прабелы, недаказанасьці, няведаньне. і адначасова гэта падштурхоўвае да дзеяньняў, стымулюе цікавіцца. і ты пачынаеш чытаць процьму кніг, энцыкляпэдый, суцішаеш свой сум, пачынаеш паважаць сябе любімага.
і тут раптам які-небудзь дзіцёнак, не істотна які і дзе, як запытаецца пра штосьці вельмі, здавалася б, простае, і ты разумееш, што нічога не разумееш і нават ня ведаеш, як патлумачыць.
дзеці мяне заўсёды даводзяць да вар’яцтва, я адчуваю сябе не старэйшым і дарослым, але тупым немаўлём-пераросткам, бо як магчыма патлумачыць дзіцёнку, навошта вецер дзьме і адкуль ён бярэцца… альбо чаму гэта ў сабачкі хвост ходзіць у розныя бакі, і што такое хвост, бо калі ты адкажаш яму, што сабачка такім сынам радуецца, ты проста не прабачыш гэтага сабе, энцыкляпэдысту грэбанаму…
сьветаўспрыманьне
творчасьць – рэч адносная і мае процьму тлумачэньняў, бо для кожнага займацца творчасьцю – гэта па-рознаму, і на зямлі не існуе двух творцаў, якія б аднолькава падыходзілі да сваёй справы. так, мачыма займацца эпігонствам, магчыма адкрыта й нахабна красьці, магчыма самому ствараць ад пачатку новае, але ўсё гэта ёсьць адзіны мэтатэкст (калі гэта датычна літаратуры) альбо адзіная карціна, да якой кожны мастак малюе сваё і дадае да агульнага палатна. я лічу, што ў сьвеце, у сусьвеце, як зьяве цэласнай, непадзеленай й цэнтраванай паўсюль і адначасова бяз межаў і краёў, у сусьвеце, дзе Бог – гэта сфэра космасу, існуе адна вялікая паэма, адзін вялікі раман, адна вялікая карціна, і кожны творца, па-рознаму ўспрымаючы сусьвет, падыходзячы да яго адкрыцьця з розных бакоў: хто карыстаецца наркотыкамі, хто натхняецца каханьнем і прыгажосьцю, хто атрымлівае сваю музу праз сэкс, але ўсе паўсюль і ва ўсе часы, кожны творца стварае тое, што ўжо было прапісаным ад стварэньня космасу. проста творцы маюць жаданьне й часам магчымасьць зазірнуць у нэтры й адтуль на паверхню дастаць колькі радкоў, колькі кніг, якія яны прапускаюць праз сваё сьветаўспрыманьне й адчуваньне і пераносяць на паперу альбо палатно. і, такім чынам, мы лёгка можам сьцьвярджаць, што сапраўдны мастак, пісьменьнік – звышчуйны да асяродзьдзя, і ён праз гэта пакутуе, і яго абавязкова трэба падтрымліваць, бо гэта ня шахты даўбіць і не машыны зьбіраць, гэта неверагодна й невыносна і часта можа давесьці да вар’яцтва, але мне здаецца, што вар’яцтва – гэта ня самае кепскае выйсьце.
граблі
няма нічога больш нязграбнага й недарэчнага, ніж мянушка ў беларусаў, я ненавіджу слова бульбаш, мяне ад яго калоціць, гэта нейкая лухта! хто яшчэ прыдумаў нашую краіну называць бульбашляндыя, у нас ня так шмат бульбы расьце, і мы не ўжываем яе паўсюль і ў вялікай колькасьці, і нават дранікі першымі пачалі гатаваць немцы, і ўвогуле, нашая краіна мне бачыцца хлебнаю, самай сапраўднай хлебнай краінаю… а вось гэтая бульбяная тэма, навязаная нам ад самага пачатку… і нават напружвацца ня трэба, бо яшчэ мая прабабуля казала, што беларус – пшанічны вус, толькі такі беларус самы сапраўдны!
а што яшчэ за шалёная харакатрыстыка для нацыі – талерантная… мы што, тут у кожнай сям’і песьцім дзяцей з Этыёпіі? наладжваем місыянэрскую дапамогу? даём правы геям і лесбіянкам? абараняем хатніх жывёл ад вар’ятаў? падтрымліваем дзіцячыя дамы? талерантна ставімся да сусьветных рэлігій?
здаецца мне, што мы ні на адно з гэтых пытаньняў ня зможам адказаць, бо мы бульбашы, зь цьвёрдым знакам на канцы!