Granda celebrado okazis en la Paranimfo de la Universitato, dum kiu parolis Prof. Carlos Sabat Ercasty, Prof. Reina Reyes kaj Prof. M. Fernбndez Menйndez. Sekvis muzika programo. Apartan festkunvenon aranĝis la Junulara Rondo Zamenhof. La artikoloj kaj doku- mentoj de C.E.D. estis multe utiligataj.
Usono
Akceptis patronecon Prof. Mario Pei, fama lingvisto. En I.O.K. funkciis S-ro John L. Lewine (vicprezidanto). Pro la vasteco de la lando estas maleble ekscii la nombron da artikoloj. La Informservo sub gvidado de S-ro D. Brink sendis bone prizorgitajn informojn al 700 diversaj gazetoj. En pluraj jurnaloj aperis grandaj artikoloj, i.a. en The New York Times.
Impona solenajo okazis en The Wilkkie Memorial Building en New York. Parolis D-ro Mario Pei, profesoro ĉe la Columbia Universitato, D-ro Stephan Zamenhof (nevo de D-ro L. L. Zamenhof) kaj S-ro Claude Piron, prezidanto de la Esperanto-Klubo ĉe Unuiĝintaj Nacioj. Alia memoriga festo estis aranĝita en Los Angeles. Faris la festparoladon S-ro Glenny kaj sekvis bankedo kun 120 partoprenantoj. Okazis pluraj aliaj memorigoj tra la lando.
La landa asocio E.L.N.A. eldonis allogan flugfolion en nacia lingvo "La mondo fariĝas pli kaj pli malgranda". Komerca entrepreno Clifton Cafetaria eldonis 4-paĝan reklaman flugfolion en 150.000 ekz. kun unupaĝa teksto dediĉita al Esperanto.
Vjetnamio
Okazis granda celebrado en Hanoi en ĉeesto de la kulturaj ataŝeoj pola, soveta, ĉina kaj bъlgara. Faris paro- ladon la Ministro pri Kulturo S-ro Hoang-Minh-Giam. Ceestis 500 personoj. La Vjetnama Radio kaj pluraj jurnaloj raportis pri la solenajo.
Honore al la Zamenhof-Jaro estis eldonita speciala numero de "Vjetnamio Antaŭenmarŝas".
Ci tiu raportaro montras la universalecon de la celebradoj. En kvin kontinentoj, en ĉiuj popol- tavoloj, oni aŭdis kaj legis pri la Internacia Lingvo Esperanto. Laŭ la ricevitaj informoj aperis ĉ. 7400 gazetartikoloj kaj mallongaj sciigoj en la tutmonda gazetaro, sed verŝajne la nombro estas multe pli alta. Parteto de tiuj publikaĵoj estas montrita sur la fotopaĝoj de tiu кi libro.
Intertempe, la ĉieaj honorigoj vekis la atenton de multaj oficialaj instancoj, ankaь de la plej alta instanco por eduko, scienco kaj kulturo en la mondo: U.N.E.S.C.O. фi decidis, ankaь mem celebri la centjaran datrevenon de la naskiĝo de D-ro Zamenhof. Ci tie sekvas la unua informo pri tiu gravega fakto, aperinta en la marta numero 1960 de la revuo "Esperanto" kaj la tiurilata artikolo de Prof. D-ro Ivo Lapenna en la aprila numero.
U.N.E.S.C.O oficialigis la centjaran datrevenon de la naskiĝo de Zamenhof
Londono, la 27-an de februaro. Sciigo de unuaranga graveco atingis la Generalan Sekretarion de T7.E.A. nur kelkajn horojn antaŭ la finpresigo de la gazeto :
La Plenuma Komitato de U.N.E.S.C.O. decidis dum sia Iasta kunsido, ke la centjara datreveno de la naskiĝo de Zamenhof estu oficiale celebrata en 1960. Konforme al tiu decido, la aganta Generala Direktoro de U.N.E.S.C.O., S-ro Renй Maheu, sendis al ĉiuj registaroĵ kaj al ĉiuj neregistaraj organizaĵoj leteron CL/1406 de la 15-a de februaro 1960, kies ĉefa parto tekstas :
"TEMO : MEMORIGO DE DATREVENO J DE GRANDAJ PERSONECOJ
Sinjoro,
Mi havas la honoron altiri vian atenton al la Decido akceptita de la Plenuma Komitato dum ĝia 55-a Sesio (55 EX-Decisions 4.4) koncerne la memorigon de datrevenoj de grandaj personecoj en 1960.
La nomoj selektitaj per Ia Decido de la Komitato estas : .... D-ro Lazaro L. Zamenhof, polo, ini- ciatoro de Esperanto, naskita en 1859. Konforme mi havas la honoron inviti vian Regis- taron partopreni en la memorigo de tiuj ĉi datrevenoj en kiu ajn maniero ĝi opinias oportuna".
Tiu ĉi historia decido de la supera monda organizaĵo por edukado, scienco kaj kulturo signifas Ia plej elstaran rekonon iam ajn donitan al D-ro Zamenhof aь al lia memoro pro Ia genia verko, kiun li donis al la homaro kaj pro la noblaj ideoj de humanismo, kiujn li ligis al ĝi. Ankaь oficiale Zamenhof eniris en Ia liston de senmortuloj.
En la nomo de la Komitato kaj Estraro de U.E.A. la Prezidanto kaj Generala Sekretario esprimas tutkoran gratulon al la ankoraь vivantaj membroj de la familio Zamenhof. Al la kunlaborantoj, kiuj helpis al atingo de tiu ĉi krono de la Zamenhof-Jaro kaj al фiuj aliaj, kiuj per sia laboro aŭ financaj kontribuoj ebligis ĝian sukceson, varman dankon.
U.N.E.S.C.O. honorigas la nomon de D-ro Zamenhof
La Deka Sesio de Ia Generala Konferenco de UNESKO akceptis rezolucion (5.15), per kiu ĝi invitis ĉiujn ŝtatojn- Membrojn kaj la Naciajn UNESKO-Komisionojn fari al la Generala Direktoro proponojn pri "celebrado de datrevenoj de grandaj personecoj kaj eventoj sur la kampoj de edukado, scienco kaj kulturo, okazontaj en 1959-1960".
La unuaj proponoj rilatis al celebrado de A. P. Cefiov, F. Chopin, Charles Darwin, Pierre Janet (franca psiko- logo), Henri Bergson (franca filozofo), Friedrich von Schiller, Alexander von Humboldt, Franz Josef Haydn kaj Salom Aleifiem (Dok. 54 EX/7 de la 10-a de aprilo 1959). Ciuj кi proponoj estis akceptitaj de la Plenuma Komitato dum ĝia Junia Sesio, 1959 (Dok. 54 EX/Decisions de la 22-a de junio 1959, p-to 4, 6).
Intertempe formiĝis kaj ekfunkciis la Internacia Organiza Komitato (IOK) kaj la Internacia Patrona Komitato (IPK) por celebrado de la 100-jara datreveno de la nas- kifo de D-ro L. L. Zamenhof. La ampleksa Baza Programo komencis realiĝi. La IOK kaj ĉiuj organoj de la Esperanto-Movado ekagis sisteme kaj laŭplane en la tuta mondo. La rezultoj de tiu impona kaj ĉiuflanka laboro estas pli-malpli konataj. Kompreneble, unu el la mult- nombraj aktivecoj estis direktita al UNESKO. Ne nur la Sekretariato de UNESKO, sed ankaь la Naciaj UNESKO- Komisionoj kaj la aliaj UNESKO-instancoj estis atenti- gitaj pri la 100-jara datreveno de la naskiĝo de Zamenhof. Al ĉiuj estis liveritaj abundaj dokumentaj materialoj. Tute speciale, la membroj de la Plenuma Komitato ricevis la bazan dokumentaron pri la Zamenhof-Jaro kaj la plej gravajn studojn eldonitajn de CED.
Pliaj proponoj, faritaj al la Generala Direktoro, rilatis al 6 nomoj, inter kiuj la fama hispana pentristo Diego Velasquez, kiu mortis en 1660, kaj D-ro L. L. Zamenhof. La proponon pri Zamenhof faris Brazilo, Japanujo kaj
Universala Esperanto-Asocio, kiel organizajo en konsultaj rilatoj kun UNESKO (Dok. 55 EX/5 de oktobro 1959).
El la protokolo de la kunsido de la Plenuma Komitato, okazinta en Parizo la 25-an de novembro 1959, sekvas, ke la propono pri Zamenhof ricevis fortan apogon kaj estis unuanime akceptita. S-ro Kuypers (Belgujo) deklaris, ke laь la peto de la Nederlanda Nacia Komisiono de UNESKO "la Belga Nacia Komisiono decidis apogi la proponon koncerne la celebradon de la 100-jara datreveno de la naskiĝo de D-ro Zamenhof". S-ro De Alba (Meksikio) aliĝis al la propono de s-ro Kuypers por la celebrado de Zamenhof "simbolo de la interhoma frateco". S-ro Wierblowski (Pollando) dankis al la delegitoj, kiuj pro- ponis "la celebradon de la datreveno de D-ro Zamenhof". S-ro Moreira de Mello (Brazilo) esprimis sian fojon, ke la propono rilate al D-ro Zamenhof "estas aprobita de multnombraj membroj de la Plenuma Komitato". S-ro Soebroto (Indonezio) apogis la proponon pri Zamenhof kaj akcentis, ke UEA "rapide vastigas siajn aktivecojn kaj И opinias ke la verko de D-ro Zamenhof meritas celebradon". La proponon apogis ankaŭ s-ro Stempel (Venezuelo). (Ciuj citaĵoj laь Dok. 55 EX/SR. 5 de la 27-a de nov. 1959).