— Ніхто гэтага не кажа, — адазваўся Фултан.
— Смешна — звычайна ў выпадку небяспекі капітан пакідае карабель апошні. А я, па-вашаму, павінен пакінуць яго першы. — І Лагерсан ненатуральна засмяяўся.
— Паслухай, Арнэ, у час пасадкі індыкатар антыграва быў блакаваны. Можа, ён проста сапсаваны? — сказаў Фултан.
— Што ты гэтым хочаш сказаць?
— Ён паказвае шэсцьдзесят чатыры кілаграмы лішняй вагі, але, магчыма, гэта памылка. Чаму б нам не паспрабаваць узляцець?
Лагерсан на секунду задумаўся.
— Я згодзен, — сказаў ён. — Паспрабуй.
Праз дваццаць хвілін Аляксей націснуў кнопку, корпус касмічнага карабля ўздрыгнуў і завібраваў. Лагерсан не адрываў позірку ад альтыметра. Пятнаццаць секунд праляцелі ў напружаным чаканні.
— Нуль! — злосна крыкнуў Лагерсан. — Мы не ўзняліся ні на сантыметр!
Усе зноў сабраліся ў цэнтры салона. Камандзір звярнуўся да Паўльсэна:
— Ну, а што вы прапануеце, доктар?
— Э, нам застаецца толькі сесці на сама жорсткую дыету. Праз тры-чатыры дні мы парадкам пахудзеем і зможам узляцець.
— Немагчыма.
— Не бачу іншага выйсця, камандзір. Альбо паляцім без ксемедрыну, альбо пачакаем, пакуль народ не пахудзее.
— Доктар, вы забываеце, што курс і час палёту былі разлічаны загадзя. Калі мы адкладзём палёт на некалькі дзён, то наткнёмся ў дарозе на воблака В-36, а гэта — пэўная гібель. Значыць, ляцець трэба ці праз васемнаццаць гадзін, ці праз дваццаць дзён, калі нам ужо не будзе пагражаць сустрэча са смертаносным воблакам.
— А хіба нельга адхіліцца ад курса?
— Не, тады трэба ўзняцца па нармалі да арбіты планеты, а гэта звязана са значнай стратай хуткасці. Мы спознімся на дваццаць дзён, не кажучы ўжо пра дадатковую рызыку. А вы ўяўляеце сабе, што значыць спазніцца на дваццаць дзён?
— Ведаю! — крыкнуў лекар. — На Зямлі кожную гадзіну памірае ў сярэднім трыццаць тысяч чалавек. Вы гэта ўжо не раз паўтаралі. Але што я магу зрабіць? Хіба мая віна, што ўспыхнула эпідэмія?
— Змоўкніце!
— І не падумаю! Вы самі цікавіліся маёй думкай.
Лагерсан павярнуўся да яго спінай. Апусціўшы галаву, ён хадзіў уздоўж сценкі карабля, раз-пораз у злосці стукаючы рукою па абшыўцы.
— Добра, паспрабуем скараціць дзённы рацыён удвая, — сказаў ён.
— Нічога не атрымаецца, Арнэ, — спакойна заўважыў Фултан. — Ты ўжо двойчы зніжаў норму, апрача таго, у нас засталося ўсяго некалькі кілаграмаў канцэнтрату.
— Значыць, трэба выліць шэсцьдзесят чатыры літры вады!
— Арнэ, — у голасе Фултана пачуліся змрочныя ноткі. — Паглядзі, колькі ў нас засталося вады. Нам і так прыходзіцца берагчы кожную кроплю. Яшчэ раз урэзаць запас вады і кіслароду — значыць асудзіць палёт на няўдачу.
— Розуму не дабяру, што рабіць, — прамармытаў Лагерсан. Ён у адчаі паглядзеў вакол. — Няўжо з карабля больш нічога нельга зняць?
— У камандзірскай рубцы знялі ўсе пульты, частку рубільнікаў замянілі пробкамі. Усе прыборы, што не былі ўмантаваны ў корпус, выкінулі.
— Пракляты карабель! — крыкнуў Лагерсан. — Суцэльнаскроеная пачвара. Нічога нельга дэмантаваць, падтачыць, выразаць. Будзь ты пракляты!
Ён, нібы звер у клетцы, забегаў па салоне, потым раптам замёр і бяссільна прыхіліўся да сцяны.
Яго позірк упаў на Ірыну, на яе густыя доўгія валасы. Ён уявіў сабе, як вострыя нажніцы зразаюць тонкія пасмы адну за другой… Не, гэта не выйсце з становішча. Нават калі пагаліць усіх, больш за дзвесце — трыста грамаў не набярэцца. Але туманная думка пра нажніцы выклікала ў Лагерсана страшную, але спакуслівую карціну… У галаве гучалі жорсткія словы: «Намыль палец. Калі і тады не дапаможа, прыйдзецца расстацца з пальцам».
— Доктар, — звярнуўся ён да Паўльсэна.
— Слухаю, камандзір.
— Доктар… — Лагерсан змоўк у нерашучасці і дрыжачай рукой пацёр падбародак. — Доктар, колькі важыць чалавечая рука?
Паўльсэн уздрыгнуў.
— Па-рознаму, — ціха сказаў ён. — У сярэднім тры-чатыры кілаграмы.
Лагерсан не змог стрымаць задаволенай усмешкі.
— Баюся, што нам спатрэбіцца ваша дапамога, доктар.
Паўльсэн кінуў на астатніх умольны позірк, нібы просячы ратунку.
— Вы зможаце зрабіць дваццаць ампутацый?
Доктар гнеўна паціснуў плячамі.
— Я пытаюся, вы зможаце гэта зрабіць?
— Вядома, магу, але ў такіх абставінах я ніколі гэтага не зраблю!
— А я гавару — зробіце! — закрычаў Лагерсан.
Ён выхапіў прамянёвы пісталет і навёў яго на Паўльсэна. Той міжвольна адступіў назад.
— Вы не маеце права мяне прымушаць. Паўтараю, я ніколі не зраблю гэтага!