«Людзі павінны заўсёды нечага баяцца, інакш яны не будуць баяцца нікога»,— важна казаў Уладар i не шкадаваў золата для Карда. Вычварныя казкі перапісваліся па загаду Уладара шматлікімі перапісчыкамі, а затым распаўсюджваліся ў народзе i ў прысмеркі чыталіся ў кожнай сям'і.
«Людзі любяць жахлівыя прыдумкі i байкі пра ваўкалакаў i відмаў, пра багвянага цмока i начных пачвар, яны з вар'яцкай асалодай, халадзеючы ад жаху, уяўляюць услед за мной павука велічынёй з замкавую браму i маленькага чырвонага чалавечка з пазногаць. Як бяздумныя начныя матылі на агонь, ляцяць людзі на цяпельца жуды i адвечнай боязі. Я ва ўсякім разе атрымлівую за сваю хлусню грошы, яны ж — толькі начныя кашмары»,— думаў Кард-казачнік, у чарговы раз страсаючы ў скарбонку золата, з пагардай пазіраючы на анямелых ад жаху Уладара i прыдворных.
Так i прайшоў свой нядоўгі зямны шлях слынны Кард-чарнакніжнік, купаючыся ў золаце, уладзе i чалавечай нянавісці. Пабудаваў палац, багацейшы за палац самога Уладара, але такі пачварны з вонкавага выгляду, што богабаязны чалавек не рашаўся i за вярсту падыходзіць да таго месца. Адны толькі служкі асмельваліся ўвайсці ва ўнутраныя пакоі, але, хаця i мелі за сваю працу вялікія па тым часе грошы, доўга не вытрымлівалі i змяняліся новымі. Пасля той-сёй пад строгі сакрэт прагаварваўся жонцы пра дзіўныя, нечалавечыя звычкі чарнакніжніка. Ну, а што ведае жанчына — ведае ўвесь свет. Шмат чаго распавядалі суседзям тыя белагаловыя жанкі, i ўсе яны абавязкова ўзгадвалі пакой са шкляным дахам i ружовымі сценамі, дзе спаў Кард-чарнакніжнік, абавязкова ўдзень i з найбольшай асалодай у сонечнае надвор'е. Сноў жа, як меркавалі добрыя людзі, той вядзьмак увогуле не бачыў.
Але вось прыйшла чарга i да яго, чарга, якая не абмінае на гэтай зямлі нікога: ні святога, ні грэшнага, ні жабрака, ні магната; ні разумніка ні дурня. Памёр Кард-казачнік, памёр у страшэнных пакутах i мучэннях; але дзесьці на аношняй мяжы праясніўся яго замглёны прадсмяротнымі кашмарамі розум, i ён паспеў запісаць сваю апошнюю казку. А потым адышоў у іншы свет з шчаслівай дзіцячай усмешкай на прасветленым твары.
Няшмат хто паспеў прачытаць тую казку, бо Уладар знішчыў яе (адзіную з усіх казак Карда), як толькі прачытаў. Але той-сёй паспеў, хаця кожны з тых шчасліўчыкаў пасля зусім па-рознаму перадаваў яе змест нашчадкам.
Паспрабуем з ix слоў зрабіць гэта i мы i на тым скончым свой аповяд, бо лепшага канца ўсё роўна не прыдумаць...
«I з'явіўся яму Голас, пра які ён ніколі не пісаў у сваей хлусні, i сказаў з роспаччу:
— Кард, Кард, усё жыццё ты хлусіў іншым, а зараз памёр i зразумеў, што хлусіў сабе. Ці ведаеш, што чакае цябе там, Кард?
— Цемра?..
— Не. Не.
— Тады — пекла?..
— Не, Кард. На жаль — не.
— Няўжо — рай?
— Не блюзнер. Ты не здагадваешся?
— Што ж яшчэ?
— Ты. Ты, Кард, з усімі сваімі прыдумкамі i не бачанымі пры жыцці кашмарамі.
— Я?!. Злітуйся. Лепш пекла...
— Не. Бо пекла сапраўды лепш. Ты сам стварыў сабе свет для вечных пакут. A кніжнікі заўсёды адпраўпяюцца ў краіну ix уласнай фантазіі. Ты гэтага не ведаў?
— Я не ведаў нічога. Я жыў. Я прадаваў сваю фантазію за грошы i ўладу, а не ствараў вечныя сусветы.
— A цяпер — каешся?
— Каюся. Відаць — як i кожны.
— Як i кожны... У цябе ёсць магчымасць самому выбраць адну з уласных прыдумак для апошняга прытулку. Заплюшчы вочы — i ўсномні самае светлае.
Ён змружыў павекі i з безнадзейным адчаем аддаўся ва ўладу памяці. Хвалі яе панеслі Карда хутка-хутка, далёка-далёка.
I хаця бераг быў зусім блізка, Кард баяўся яго i ўцякаў усё далей.
Выспа.
Ён сам прыдумаў яе, Выспу Забойцаў: тут сабраліся забойцы i ix ахвяры з усяго свету i кожны вытварае сваё злачынства адзін перад адным шмат разоў, да бясконцасці. Улюбёная казка Уладара, якую неаднойчы прыходзілася яму распавядаць, вось чаму наскочыла на яе рака памяці.
— Не, лепш бы пекла...
— Хочаш паспрабаваць яшчэ раз?
Зноў мяккія зманлівыя хвалі панеслі рэшткі душы Карда — далей, па рацэ памяці.