На нарадзе, аднак жа, мне двойчы не пашанцавала. Па-першае, мяне запісалі ў секцыю дзіцячай літаратуры — з тых, увогуле справядлівых, меркаваньняў, што я — аўтар часопісу «Бярозка». Але ж надрукаваныя ў «Бярозцы» вершы, такія, як «Выйду», «Зімовы вечар», «Вясновыя вятры», — гэта звычайная лірыка, яны маглі б спакойна месьціцца і ў «дарослых» выданьнях. (Пад рубрыкай «Творы пачаткоўцаў», вядома). Зусім не «дзіцячыя» былі і новыя вершы, якія я прывёз з сабою. Ва ўсякім разе, я не сумняваўся, што буду праходзіць па секцыі паэзіі, — як паэт. І ў рабоце гэтай секцыі першыя дзьве гадзіны ўдзельнічаў, сядзеў і слухаў, і мне было вельмі цікава. Але на перапынку падышоў да мяне сакратар аргкамітэту нарады крытык Уладзімір Агіевіч (дарэчы, вельмі сімпатычны чалавек) і, пажурыўшы, што я ня там, дзе трэба, перагнаў мяне ў дзіцячую секцыю, чым я быў нямала засмучаны. Там было ўсяго чалавек пяць пачаткоўцаў, ніводзін з якіх у пісьменьнікі ня выйшаў, і столькі ж кіраўнікоў секцыі: Янка Маўр, Алесь Якімовіч, Павел Кавалёў, Хаім Мальцінскі, зайшоў быў і з паўгадзіны пасядзеў Пятро Глебка.
У тую рату, калі абмяркоўваліся мае вершы, на дзіцячай секцыі прысутнічаў, нямаведама чаго, сумнавядомы далакоп беларускай літаратуры Лукаш Бэндэ, — і гэта было маё другое нешанцаваньне. Пасьля таго, як, паслухаўшы мае вершы, літасьціва, са скідкай на зусім зялёны ўзрост аўтара, выказаліся Якімовіч, Янка Маўр, Мальцінскі, з удзельнікаў нарады — Аляксей Каўко, журналіст з Піншчыны, — слова ўзяў Бэндэ. І не пакінуў на бедным пачаткоўцы жывога месца — зьбіў, зьмяздрычыў, стоўк мае «творчыя плёны» ўшчэнт. Ды яшчэ і прысарамаціў тых, хто выказаўся спагадліва. Я слухаў яго сьмяротны прысуд, не падымаючы вачэй, і адно машынальна круціў у трубачку лісткі з няшчаснымі вершамі. Ад сораму мне хацелася праваліцца скрозь зямлю. Як бы я злоўлены на нечым страшна брыдкім. Але слова ўзяў П. Н. Кавалёў, ён быў тады аргсакратаром Саюза пісьменьнікаў, і даў майму крытыку рэзкую водпаведзь, і пачаў цытаваць і хваліць асобныя строфы вершаў. Кавалёва падтрымалі Янка Маўр і Якімовіч. Помню, як я раптам аджыў, як адчуў, што да мяне вяртаецца вера ў сябе, у свой заўтрашні дзень, і нават дзесь у глыбіні душы загаварыла штось накшталт творчай злосьці: маўляў, пачакай, таварыш Бэндэ, яшчэ пабачыш, ці такі я безнадзейна нямоглы!.. На тым праца секцыі і скончылася.
Не належу да тых, хто верыць у дзейнасьць нейкіх таямнічых сілаў, у нейкія прадназначэньні і наканаваньні, але не магу ня думаць сёньня аб тым, што менавіта на маю долю выпала зьведаць, амаль у дзіцячым узросьце, сатанінскую лютасьць Лукаша Бэнды — галоўнага пагромшчыка Купалы і Коласа. Няйначай, як глядзеў сатана далёка наперад, ведаў, што тое, чаго ён быў далакопам, стане зьместам і сэнсам усяго майго жыцьця, маім лёсам, той ідэяй-мэтай, якой буду служыць праўдай і верай да апошняга дыханьня.
За час нарады я на працягу трох дзён бачыў Якуба Коласа. Самога Якуба Коласа! Для вясковага падлетка-вершатворцы гэта было проста неверагоднае шчасьце. У першы дзень, на адкрыцьці нарады, Колас сядзеў за сталом прэзідыуму, подыуму там, у вялікім пакоі, не было, мне дасталося месца ад прэзідыуму зусім блізка, і я ня зводзіў з вялікага паэта вачэй. Назаўтра Канстанцін Міхайлавіч удзельнічаў у Рэспубліканскім сходзе пісьменьнікаў; я сустрэўся з ім перад уваходам у Дом Мастацтваў, дзе сход адбываўся, і, ледзь праглынуўшы ад страху пераселы ў горле камяк, павітаў яго «добрым днём» што называецца персанальна — бо побач больш нікога не было. У першы дзень Якуб Колас слова ня браў, на агульным пісьменьніцкім сходзе таксама. А выступіў у апошні, пяты дзень, на пасяджэньні Праўленьня СП, дзе падводзіліся вынікі працы ў секцыях. Ён зьвярнуўся да ўдзельнікаў нарады з нядоўгай прамовай, у якой падзяліўся вопытам працы над сваімі творамі, падкрэсьліў важнасьць вывучэньня маладымі пісьменьнікамі жыцьця і ўзбагачэньня сваёй мовы. Гаварыў проста, шчыра, зразумела. Я слухаў з прыціхлым сэрцам, амаль ня дыхаючы. Я быў шчасьлівы. Якуб Колас зьвяртаўся да ўсіх прысутных маладых, а значыць — і да мяне. Так, яго запаветнае слова адрасавана і мне! I я павінен яго помніць! I жыць ад гэтага часу ўжо неяк іначай. Бо я ўжо ня той, што быў дагэтуль.
Чарговы нумар газеты «Літаратура і мастацтва» зьмясьціў матэрыялы аб выніках нарады маладых пісьменьнікаў. У інфармацыі пра работу секцыі дзіцячай літаратуры зафіксавана: «Н. Гілевіч надрукаваў некалькі сваіх вершаў у часопісе «Бярозка». На секцыі ён прачытаў новыя вершы. Усе выступаўшыя адзначылі, што маладому паэту неабходна дамагацца дасканаласьці ў апрацоўцы твораў.» Ацэнка не пакрыўдзіла. Дамагацца дасканаласьці? Ну, вядома, неабходна. I ня толькі зялёнаму пачаткоўцу.