- Ну, гэта гледзячы каго, - кажа ён з каротк╕м смяшком.
Яны абодва ведаюць, аб к╕м размова. Падчас кожнай ╕х таемнай сустрэчы Берэн╕с расказвае пра свайго мужа. Гэта пачвара, Ян. Грубая жывёл╕на. Ён падобны да мядзведзя. Не, хутчэй да вепрука. Ну сапра╝ды, св╕ння! Я ╝здрыгваю ад аг╕ды кожны раз, кал╕ ён дакранаецца да мяне. ╤ ведаеш, яму падабаецца прычыняць боль. Па-мойму, ён атрымл╕вае ад гэтага асалоду. ╤, нягледзячы на сваё звераватае абл╕чча, ён вельм╕ пасрэдны як мужчына. Кажуць, н╕быта ён дзел╕ць ложак з А╝густай. Гэта здаецца мне вельм╕ сумне╝ным, Ян. Альбо... альбо наша А╝густа нейкая ╝жо зус╕м непераборл╕вая. Слухаючы яе, ён кожны раз смяецца да ╝паду. Не ╝пускае выпадку пакп╕ць з грознага М╕к╕. ╤ ╝ той жа час ён ведае ╝ глыб╕н╕ душы, што гэта не проста жартачк╕. Рана ц╕ позна Берэн╕с папрос╕ць яго. Пазба╝ мяне ад гэтага чалавека, Ян!..
Але не трэба спяшацца, кажа сабе Берэн╕с. Ён мяне, канечне, кахае, але ╝сё ж не настольк╕, каб лезц╕ дзеля мяне ╝ логава звера. Трэба прапанаваць яму штосьц╕, ад чаго ён не зможа адмов╕цца. Грошы. Маёнтак у прадмесц╕. Пасаду Намесн╕ка, у рэшце рэшт. Ведаю, яго захапляе М╕ка. Гэты байструк, н╕кчэмнасць, што дарва╝ся да пасады прэфекта. Ён хоча быць, як М╕ка. Ён ужо сп╕ць з ягонай жонкай. ╤ кал╕ яму прапануюць заняць месца М╕к╕, х╕ба здолее ён сказаць "не"?
Яны ляжаць, абня╝шыся, на падлозе. Звонку над абледзянелым╕ лугав╕нам╕ гуляе с╕вер. Ян сп╕ць - Берэн╕с чуе яго ро╝нае дыханне. Усе вы засынаеце, - думае яна паблажл╕ва. - ╤ ты таксама, мой стражн╕к. Кольк╕ ж у цябе яшчэ дз╕цячага, на╕╝нага. Я бы не надта здз╕в╕лася, кал╕ б выяв╕лася, што я - першая жанчына ╝ тва╕м жыцц╕... Хм, а ён сапра╝ды верыць, быццам я кахаю яго. Веда╝ бы ён, што каханне гэтае халадней, чым лёд над прорвам╕.
Закалоты
Я памятаю дзень, кал╕ ╝сё пачалося. Была сярэдз╕на з╕мы, са свята Аб'я╝лення м╕ну╝ прыкладна месяц. Помн╕цца, маразы тады стял╕ траскучыя, ╕ было многа снегу... Угледзе╝шы на вул╕цы нато╝п, я не адразу зразумела, што адбываецца. Я нават вырашыла спачатку, што гэта нейкая ╕мпрэза накшталт параду альбо святочнага гуляння. Хаця дзень бы╝ самы звычайны, працо╝ны. Помню, як наведн╕к╕ карчмы разам з падавальшчыцам╕ стаял╕, прыкле╕╝шыся да вокна╝, ╕ мо╝чк╕ глядзел╕, як па праспеце Тры╝мфатара╝ - цэнтральнай вул╕цы В╕льска - рухаюцца людз╕. Гало╝ным чынам моладзь, ╕ на выгляд гэта был╕ хлопцы не з працо╝ных квартала╝. Шкаляры, студэнцтва. Так╕х была большасць. У нато╝пе я разгледзела таксама маладых мужчын у строг╕х пал╕то ╕ чарав╕ках, начышчаных да бляску - пэ╝на, канторск╕я служачыя, ╕ людзей больш старэйшага ╝зросту, апранутых як гандляры ц╕ рамесн╕к╕. Мажл╕ва, яны далучыл╕ся да шэсця ╝жо пазней. ╤ гэта не падобна было да вул╕чнага бунту. Тыя, хто выступае супраць А╝густы ╕ Ахм╕стрыньчыка, звычайна цягнуць з сабой выявы М╕тры ╬се╝ладара ╕ сцяг╕ Венда╝, карале╝скай дынасты╕, якая больш не ╕снуе. Гэтыя ╕шл╕ з пустым╕ рукам╕ - н╕ сцяжко╝, н╕ знака╝. ╤ не падобна было, каб яны падрыхтавал╕ся да вул╕чнай бойк╕. Шэсце выглядала абсалютна м╕рным. ╤ што самае дз╕╝нае, н╕дзе не в╕даць было н╕ стражн╕ка╝, н╕ жандара╝, н╕ ваеннай тэхн╕к╕. Здавалася, што гэтым людзям н╕хто не спрабуе чын╕ць перашкод. Яны ╕шл╕ свабодна. Свабодна.
- Л╕та, куды гэта ты сабралася? - крыкну╝ з-за стойк╕ Та╝стун Каначык, убачы╝шы, што я, нак╕ну╝шы кажух, рушыла да выхаду.
- Я...мне на хв╕л╕нку. Проста паглядзець, - адказала я ня╝лад.
Напачатку я сапра╝ды проста наз╕рала, стоячы на ходн╕ку. Людз╕ ╕шл╕ па праезджай частцы. Фурманк╕ ╕ самаходныя эк╕пажы спын╕л╕ся. Пасажыры омн╕буса╝ - бледныя, спалоханыя - мо╝чк╕ глядзел╕ на шэсце, прых╕ну╝шыся да вокна╝. Не ведаю, чаму я ╝рэшце рэшт сышла с ходн╕ка ╕ таксама далучылася да нато╝пу. Мажл╕ва, проста з ц╕ка╝насц╕. А што будзе далей? Альбо тут па╝плывал╕ словы Сташака. 'Кольк╕ можна баяцца?' Ён часта гэта па╝тара╝. Дарэчы, мы з ╕м не бачыл╕ся ╝ апошн╕я дн╕. У карчме ён больш не з'я╝ля╝ся. Напэ╝на, бы╝ вельм╕ заняты ва ╝н╕верс╕тэце...
Шэсце рухалася ╝ к╕рунку Тры╝мфальнай плошчы, дзе размяшчалася стал╕чная рэз╕дэнцыя Намесн╕ка. Я не вельм╕ здз╕в╕лася, кал╕ ╝бачыла наперадзе стражн╕ка╝. Выстра╕╝шыся ╝ шарэнгу, яны перакрывал╕ подступы да плошчы. Стражн╕к╕ был╕ ╝ по╝най баявой эк╕п╕ро╝цы - ун╕формы зямл╕стага колеру, адмысловыя шлемы, як╕я закрывал╕ абл╕чча, метал╕чныя шчыты ╕ в╕нто╝к╕ напагатове. Я не ведала, ц╕ ёсць сярод ╕х мой брат. Ян неяк хвал╕╝ся, што яго нак╕равал╕ ахо╝ваць рэз╕дэнцыю Намесн╕ка ╝ прадмесц╕. "Што мы там роб╕м? Ат, н╕чога асабл╕вага, лайдачым проста. А жалаванне ╝двая вышэй. Няблага, так?.." Аднак падчас закалота╝ стражн╕ка╝, як╕я ахо╝ваюць рэз╕дэнцы╕, магл╕ перак╕нуць зваротна ╝ казармы. У любым выпадку, я спадзявалася, што Яна гэта не закране...
Шэсце спын╕лася. Наперадзе ╝твары╝ся затор, ззаду пачал╕ нап╕раць. Я не бачыла, што адбываецца ╝ галаве калоны. Кал╕ наперадзе пачул╕ся стрэлы ╕ над вул╕цай паплы╝ парахавы дым, я ╝сё яшчэ не верыла. Пэ╝на, яны страляюць у паветра, думала я. Гэта ж не вул╕чны бунт. Не могуць яны расстрэльваць бяззбройных людзей... Затым я пачула немыя ляманты. Нато╝п змяша╝ся, ╕ пачал╕ся пан╕чныя ╝цёк╕. Мяне не затаптал╕ тольк╕ таму, што я адступ╕ла за круглую тумбу з аф╕шам╕. Я апусц╕лася на брукаванку ╕ сядзела так, сц╕сну╝шыся ╝ камяк ╕ закры╝шы вушы далоням╕. На╝кол бегл╕ людз╕. Некаторыя з ╕х падал╕ ╕ больш не падымал╕ся. А потым... Потым пачул╕ся стрэлы з боку праспекта Тры╝мфатара╝. Стралял╕ з нато╝пу. Яны ╝сётк╕ мел╕ зброю ╝ руках. ╤ не камян╕ ды лом╕к╕, як звычайныя пратэсто╝цы, а сапра╝дныя баявыя ствалы. Адкуль?.. З праспекта стралял╕. Прычым траплял╕ гало╝ным чынам у сва╕х. Людз╕ апынул╕ся ╝ пастцы. Наперадзе был╕ в╕нто╝к╕ стражн╕ка╝, ззаду... Пачалася форменная бойня. Я адпа╝зла да краю ходн╕ка, кожную секунду рызыкуючы атрымаць кулю ╝ сп╕ну, ╕ скурчылася каля бардзюра, тварам ун╕з. У мяне над галавой штосьц╕ пасв╕ствала, варушыл╕ся валасы. Потым усё сц╕хла. Плошча абязлюдзела. У паветры пахла порахам ╕ крывёю. Не╝забаве на плошчы з'яв╕л╕ся коранеры. Як сцярвятн╕к╕, хадз╕л╕ яны пам╕ж целам╕ заб╕тых, падн╕мал╕ ╕х з бруку, к╕дал╕ на нас╕лк╕ ╕ цягнул╕ да метал╕чнага фургона без вокна╝. Снег у ╕х пад нагам╕ бы╝ брудна-барвовым.
У той дзень дадому я вярталася позна. Омн╕бусы не хадз╕л╕, ╕ да свайго барачнага пасёлка я змушана была даб╕рацца пешшу. Я крочыла ╝здо╝ж вузкай, засыпанай снегам вулачк╕. Нада мной нав╕сал╕ цагляныя сцены двухпавярхов╕ка╝ - у так╕х дамах звычайна селяцца сем'╕ рабочых. Л╕хтары не гарэл╕, за вокнам╕ таксама панавала цемра. Людз╕ не наважвал╕ся запальваць святло - баял╕ся, што па вокнах пачнуць страляць.
Я не спалохалася, убачы╝шы наперадзе скурчанае цела, якое нерухома ляжала на снезе. Небараку, пэ╝на, падстрэл╕л╕ сёння на плошчы. Да дому так ╕ не дайшо╝... Над целам стаял╕ два бадзяжныя сабак╕ ╕ азвярэла грызл╕ яго, выдз╕раючы зубам╕ вял╕зныя шматы мяса. Я адступ╕ла на крок, ╕ агледзе╝шыся, падхап╕ла са снегу абломак дошк╕. Трэба адагнаць сабак ад мерцвяка. Нядобра, кал╕ звяры цягаюць па завуголл╕ чалавечыя костк╕. Я голасна закрычала на ╕х ╕ замахнулася дошкай. Адна з жывёл╕н, глуха загырка╝шы, адскочыла ╝ цень. Другая, аз╕рну╝шыся, пачала павольна падымацца на задн╕я ног╕. Тое, што я спачатку прыняла за бадзяжных сабак, насамрэч было чымсьц╕ ╕ншым. Я разгледзела сл╕зкаватую шэрую скуру, пазба╝леную по╝сц╕, загнутыя к╕пцюры, галаву з касмыкаватай грывай ╕ рухомым╕ завостраным╕ вушам╕. Абл╕чча пачвары дз╕╝на нагадвала чалавечае, нягледзячы на пляскаты нос, выскаленую сл╕нявую пачшу ╕ да╝гаватыя вочы, як╕я свяц╕л╕ся ╝ цемры. Я павольна адыходз╕ла, ╕мкнучыся не раб╕ць рэзк╕х руха╝. Абедзьве ╕стоты мо╝чк╕ глядзел╕ на мяне з цямрэчы. Мне здавалася - вось яшчэ крок, ╕ яны нак╕нуцца на мяне. Але мяне не кранул╕.
Апыну╝шыся на рагу вул╕цы, я нарэшце павярнулася ╕ пабегла з ус╕х ног. Я ╝жо зразумела, што менав╕та я ╝бачыла. Гул╕. Пажыральн╕к╕ мярцвячыны. Н╕хто не мог патлумачыць, адкуль яны ╝зял╕ся ╝ Па╝ночнай Прав╕нцы╕. Некаторыя казал╕, што гэта рамейцы прыцягнул╕ ╕х сюды. На╝рад ц╕. Рамейцы сам╕ ╕х баяцца. Гэтыя дэманы з'я╝ляюцца там, дзе шмат памерлых, як╕я до╝га ляжаць без пахавання - на палях б╕тва╝, альбо ╝ гарадах, дзе лютуе пошасць. У В╕льск ╕х прыцягну╝ пах смерц╕. У тую ноч я тварам у твар сутыкнулася з ╕ншасветным жахам - ╕ не заг╕нула. Я тады яшчэ не ведала, што сапра╝дны жах чакае мяне наперадзе, ╕ ён мае ╕мя чалавека, а не дэмана.