Златн╕к з'яв╕╝ся на сядз╕бе тольк╕ аднойчы. Стах так ╕ не разабра╝ся ╝ ╕х з Х╕льдэгерд аднос╕нах - абое як быццам свабодныя людз╕, адыл╕ Х╕льдэгерд абыходз╕лася са Златн╕кам, як клапатл╕вая жонка. Напяваючы, яна зав╕халася каля пл╕ты, на патэльн╕ скв╕рчэла яешня з салам, у яе пад нагам╕ круц╕л╕ся тры то╝стыя каты. Златн╕к, самав╕ты дзядзька ╝ паношанай г╕мнасцёрцы, сядзе╝ за сталом ╕ спакойна чака╝ на сняданак. Перад ╕м упоперак стальн╕цы ляжала армейская в╕нто╝ка - трафейная, няйначай.
- Крамольн╕к, значыцца, - сказа╝ Златн╕к, змеры╝шы Стаха поз╕ркам. - Крамольн╕ка╝ тут яшчэ не бывала.
- У вас дамо╝ленасць са службай бяспек╕? - пац╕кав╕╝ся Стах.
Златн╕к узня╝ бровы.
- Адкуль так╕я высновы?
Стах пац╕сну╝ плячыма.
- Йорхас ведае пра гэту сядз╕бу. А значыць, Тайная Канцылярыя таксама. Ён ╕х чалавек. ╤ тым не менш, вас не чапаюць.
Златн╕к махну╝ рукой.
- Плява╝ я на Тайную Канцылярыю. Няма н╕якай дамо╝ленасц╕. Х╕льдэгерд водз╕ць мро╕ вакол сядз╕бы, вось ╕ ╝весь сказ.
- Мро╕? - перапыта╝ Стах.
- М-м-м, як жа гэта патлумачыць... - Златн╕к пабарабан╕╝ пальцам╕ па стальн╕цы. - Ну, мро╕ водз╕ць. ╤ таму сядз╕ба нябачная для чужынца╝. Каму трэба, той яе знойдзе. ╤ншыя пройдуць побач ╕ не за╝важаць.
- Вядзьмарства, ц╕ што? - здз╕в╕╝ся Стах.
- Ат, якое там вядзьмарства, - сказала Х╕льдэгерд, пасм╕хаючыся. - Трэба проста ╝ Бога верыць.
Яна прыбрала са стала в╕нто╝ку ╕ пастав╕ла патэльню, у якой патыхала жарам пышная, на тры пальцы, яешня.
- Гледзячы ╝ якога Бога, - за╝важы╝ Стах.
- Бог - ён адз╕н для ╝с╕х, - паважна сказа╝ Златн╕к.
- У рамейца╝ свой, - прагавары╝ Стах нягучна. - Ашуканец. Зласл╕вы, помсл╕вы. ╤ яны паводле вобразу ягонага.
Златн╕к уважл╕ва, з прыжмурам, паглядзе╝ на Стаха. Пак╕ва╝ галавой.
- Разумееш, хлопча... - прамов╕╝ ён павольна. - Рамейцы, кал╕ разабрацца, не так╕я ╝жо пачвары. У цэлым ╕ агульным. Намад вось тольк╕ ╕м душы пакалечы╝. А ╝ астатн╕м яны так╕я ж, як мы.
Пасля а╝дыенцы╕ машына павезла ╕х зваротна ╝ порт. Паром да Н╕ра адыходз╕╝ праз гадз╕ну. Прагуляцца па 'Царо╝ Стал╕цы' так ╕ не пашчасц╕ла. Зрэшты, яны ╕ не маюць права тут знаходз╕цца. Абодва прыехал╕ па падробных дакументах. Стах ме╝ пасведчанне асобы на ╕мя "Караль Блайд". Выдал╕ ╝ службе бяспек╕. 'В╕ншую, Караль. Ты цяпер найм╕т Севаста, - дума╝ Стах. - Гэта ж трэба, якая зайздросная кар'ера, падскок, можна сказаць, на куп╕не. Куды там В╕ташу, я ╕ яго пераплюну╝..."
- ╤ як до╝га ╝сё гэта працягнецца? - спыта╝ ён уголас.
- Да пераможнага канца, - прагавары╝ рамеец.
Ён сядзе╝, адк╕ну╝шыся на сядзенн╕ ╕ безуважна ╝тароп╕╝шыся ╝ столь. Выгляд ╝ яго бы╝ стомлены.
- А кал╕ мы прайграем? Што тады? - нядбайным тонам спыта╝ семгалец.
Вэл Йорхас скоса з╕рну╝ на Стаха, ухмыльну╝ся.
- Ну, тады будзем тхоос грызц╕ ╝ адной шахце. Ц╕ гругано╝ карм╕ць. Варыянта╝ тут няшмат.
'Твая пра╝да, - сказа╝ у думках Стах. - Мне, прынамс╕, губляць няма чаго. А табе, Йорхас?'
╤ ╝слых:
- Дам'ян Рос╕ца ╝сё яшчэ ╝ астрозе.
- ╤? Мае дзеянн╕?
- Ён н╕ ╝ чым не в╕наваты, Йорхас. Прафесар не мае дачынення да 'Еднасц╕'. Ён н╕кол╕ не ц╕кав╕╝ся пал╕тыкай. Яго захапляла тольк╕ старажытная л╕таратура. Кн╕г╕, рукап╕сы... Прафесар Рос╕ца бы╝ арыштаваны па ╕лжывым даносе.
- Як╕ жаль, - абыякава сказа╝ рамеец.
'Н╕ халеры табе не шкада. Але ╝сётк╕...'
- Йорхас, ты ╝ Тайнай Канцыляры╕ свой чалавек. Ты можаш паспрыяць. Дам'ян Рос╕ца мус╕ць быць вызвалены. ╤ як мага хутчэй.
Рамеец хмыкну╝.
- Гучыць ультыматы╝на.
- Гэта просьба.
- ╤ якая табе з гэтага выгода?
- Мне? Н╕якай. Проста хачу, каб у свеце дзеялася трох╕ менш паскудства╝. Разумееш?
'Не разумееш. Ну ╕ чорт з табой'. Адчу╝шы прыкрасць, Стах адвярну╝ся да акна ╕ ╝тароп╕╝ся на каменныя будынк╕, м╕ма як╕х ехала машына. "Навошта ╝сётк╕ гэтыя прысценк╕? Мо Йорхаса спытаць?.."
- Ты бачы╝ самерытавыя шахты? - прамов╕╝ раптам Йорхас.
Стах пах╕та╝ галавай.
- Адкуль? Не.
- Я бачы╝. Там пустыня на╝кол. ╤ пасёлак каля вусця шахты, а па╝сюль драцяныя агароджы ╕ вартавыя вышк╕. Вядома, там ёсць вольнанаёмныя. Ахо╝н╕к╕, вайско╝цы, горныя ╕нжынеры. Дык вось, яны мяняюцца кожны луструм. Навуко╝цы вызначыл╕, пяць гадо╝ - гэта крайн╕ тэрм╕н. Там, на шахтах.
- ╤ што?
- Яны здыхаюць там, як мух╕, - сказа╝ Йорхас адрыв╕ста. На Стаха ён не глядзе╝. - Здыхаць пачынаюць яшчэ ╝ дарозе. Там мог╕льн╕к за пасёлкам. Цягнецца далёка ╝ пустыню. ╤х хаваюць без труны. Проста зап╕хваюць у мях╕ ╕ зак╕дваюць пяском. Уся пустыня нашп╕гавана трупам╕. Яна чорная ╝ся. Чорныя пяск╕, ╕ базальтавыя скалы над ╕м╕. ╤ калючк╕ яшчэ там, ведаеш, свалачныя так╕я. Жывыя, драпежныя. Варушацца, як пальцы, а на сцёблах ╝ ╕х адчувальныя плямы, яны бачаць святло ╕ цен╕. А з неба зрываюцца аскепк╕ зорак. Падаюць у пясок, рыюць ╝ ╕м разоры. Уся пустыня ╝ зорках...
Голас яго сарва╝ся. Ён замо╝к, сх╕л╕╝шы галаву.
"Хоп╕ць ныць," - падума╝ Стах. А ╝слых сказа╝:
- Не ты адз╕н усё страц╕╝.
╤ пасля кароткай па╝зы дада╝:
- Дык што там наконт прафесара?
- Паглядз╕м.
Рэшта дарог╕ прайшла ╝ ма╝чанн╕. Стах безуважл╕ва глядзе╝ ╝ акно, зануры╝шыся ╝ думк╕. Дз╕╝на ╝сётк╕, што "Сказ пра Горад З╕хатл╕вы" не трап╕╝ пад цэнзуру. Рэчы там не вельм╕ прыгожыя.
'Намад ╕шо╝ з базальтавай пустын╕, ╕ з ╕м дэманы разбурэння. Дзе ступала яго нага, там зямля ператваралася ╝ камень, а гарады ╝ папял╕шчы, вада ╝ калодзежах раб╕лася нячыстай, ╕ Падземныя грызл╕ мёртвых, к╕нутых пад сонцам без пахавання, на зямл╕, што ператварылася ╝ базальт..."
Ён ╕шо╝, ╕ прад ╕м падал╕ гарады ╕ дзяржавы, войск╕ к╕дал╕ся на╝цёк╕, цары гублял╕ свае кароны ╕ распасц╕рал╕ся ╝ пыле, н╕цма прад Зверам, ╕мя якому - Намад. Але каля мураваных сцен Горада З╕хатл╕вага Намад спын╕╝ся.
"Горад З╕хатл╕вы бы╝ цвярдыняй на кра╕ пустын╕, цытадэллю на мяжы По╝начы ╕ По╝дня, ╕ яго вартавыя был╕ ╝м╕лаваным╕ дзецьм╕ Творцы.
╤ Вандро╝н╕к стая╝ каля сцен цытадэл╕, сам цёмны, як грэх, ╕ з цемрай ╝ вачах, стая╝ ╕ не рушы╝ далей. Але пала цвярдыня".
Так, яны прайграл╕ тады. Прынял╕ бой - ╕ прайграл╕. Намад увайшо╝ у Горад З╕хатл╕вы. Ён адабра╝ ╕х мрою, зачын╕╝ ╕х сэрцы, ╕ зраб╕╝ ╕хн╕я душы чорным╕. Яны сам╕ зраб╕л╕ся Намадам. Але ╝ кожным з ╕х Горад З╕хатл╕вы. Проста яны н╕быта ╝ сне. Спяць ужо до╝г╕, до╝г╕ час ╕ н╕як не могуць абудз╕цца.
- Няхай яны прачнуцца, - прашапта╝ Стах адным╕ вуснам╕. - Госпад Вышн╕...Творца...М╕тра ╬се╝ладар...хто-небудзь... Няхай яны прачнуцца!..
Забойца
У салоне омн╕буса пахла цв╕ллю. Моташны, учэп╕сты пах, як╕ л╕пне да адзежы ╕ валасо╝ ╕ быццам лезе пад скуру - ╕ ╝ лазн╕ не адмыеш. Не ведаю, што за разумн╕к дадума╝ся абшываць падлог╕ ╕ сядзенн╕ омн╕буса╝ дывановым пакрыццём. Напачатку гэта выглядае прыгожа, парадна нават, але з цягам часу аб╕╝ка роб╕цца шэрай ад пылу ╕ сл╕зкай ад бруду, а ╝ непагадзь дывановы насц╕л пад нагам╕ ператвараецца ╝ ко╝зкае мес╕ва. ╤ цв╕ллю тут смярдз╕ць, ды старым╕ анучам╕, як са скрын╕ старызн╕ка... Омн╕бус еха╝, гайдаючыся на рысорах, уздо╝ж асветленых праспекта╝ ╕ плошча╝, як╕я патанал╕ ╝ зелян╕не ╕ кветках. Вул╕цы был╕ запо╝нены людзьм╕, уздо╝ж набярэжнай В╕льяры шпацыравал╕ парачк╕. Мног╕я трымал╕ ╝ руках да╝гаватыя пакеты з непразрыстай плёнк╕, у як╕х был╕ схаваныя пляшк╕ з вып╕╝кай. Расп╕ваць сп╕рытус на вул╕цы было сурова забаронена, але тутэйшыя да╝но навучыл╕ся абыходз╕ць гэтую забарону.